باورهای نادرستی که با ایجاد لذتی کاذب، سلامتی افراد را نشانه می‌گیرد. این روزها جوانان اوقات فراغت خود را با دورهمی و کشیدن قلیان سپری می‌کنند؛ این در حالی است که وجود قلیان‌سراها هم بر رغبت جوانان در مصرف قلیان افزوده است، تا جایی که استفاده از قلیان در جمع‌های دوستانه و صمیمی به یک تفریح تبدیل شده است.
بر اساس آمارها ۱۷ درصد زنان ۱۸ تا ۳۵ سال در سیستان و بلوچستان قلیان استفاده می‌کنند. این موضوع اهمیت فرهنگ‌سازی، آموزش و مشارکت‌های مردمی را برای کاهش مصرف دخانیات در استان افزایش می‌دهد. در حال حاضر ۱۰۳ قلیان‌سرا در سیستان و بلوچستان وجود دارد که به تفکیک ۸۷ واحد در شهر زاهدان، ۱۳ واحد در شهرستان سراوان، ۲ واحد در شهرستان خاش و یک واحد در شهرستان سیب و سوران وجود دارد.
طبق قوانین بهداشتی و درمانی به قلیان‌سرا مجوز داده نمی‌شود و مصرف دخانیات در اماکن عمومی نیز ممنوع است؛ اماکنی که در این حوزه نیز فعالیت دارند غیرمجاز تلقی می‌شوند و باید پلمب شوند. در این میان خانواده‌ها به عنوان رکن اصلی تربیت و فرهنگ در کنار همکاری تمام سازمان‌ها می‌توانند نقش بسزایی در کاهش تقاضای مصرف تنباکو و دخانیات ایفا کنند.
- باورهای غلط
یک شهروند زاهدانی می‌گوید: در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که همه حتی سیگاری‌ها هم معتقدند سیگار برای انسان مضر است؛ ولی در مورد قلیان این تصور وجود ندارد و شاهد هستیم این وسیله مضر در خانه‌ها، باغ‌ها و مهمانی‌ها وجود دارد. «نعمت‌الله عارفی» می‌افزاید: باورهای غلطی همچون تصفیه شدن دود تنباکو از طریق آب قلیان و خنک شدن دود قلیان از طریق آب و دود قلیان به‌اندازه دود سیگار مضر نیست، سبب شده است افراد بدون هیچ نگرانی به استفاده از قلیان بپردازند. وی با اشاره به اهمیت الگوبرداری فرزندان از والدین می‌گوید: البته باید به موضوع تربیت در کودکان هم توجه شود. زیرا کودکان و نوجوانانی که شاهد مصرف قلیان توسط بزرگ‌ترهای خود هستند با گمان صحیح بودن این رفتار به الگوبرداری از بزرگ‌ترها می‌پردازند.
- بیماری‌ها
«عباس. س» یکی از مشتریان قلیان‌سراها می‌گوید: چند سالی بود تفریح مناسب و اصولی را کنار گذاشته بودم و قلیان می‌کشیدم. در این مدت انواع تنباکو با طعم‌های مختلف را استفاده کردم. وی ادامه می‌دهد: روزهای اول پس از مصرف، سرگیجه و حالت تهوع داشتم، اما به مروز زمان برایم عادی و به لذتی کاذب تبدیل شد. کم‌کم احساس کردم قلیان برایم کافی نیست و به کشیدن سیگار و مواد مخدر دیگر نیز روی آوردم.
تا این‌که یک شب همانند دیگرشب‌ها پس از خرید مواد و مصرف آن‌ها خوابیدم. صبح که بیدار شدم خود را در بیمارستان در حالی که بستری بودم یافتم. شب قبل نفسم بند آمده بود و اطرافیانم مرا به بیمارستان منتقل کرده بودند. وی می‌افزاید: تشخیص پزشک برونشیت بود و اکنون شرایط سختی را از نظر سلامتی پشت سر می‌گذارم. به جوانان توصیه می‌کنم اوقات فراغت خود را به تفریحات سالم از جمله ورزش اختصاص دهند.
- مصرف بالای دخانیات در استان
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی زاهدان می‌گوید: بر اساس مطالعات صورت‌گرفته ۲۰ درصد جمعیت سیستان و بلوچستان دخانیات مصرف می‌کنند که این رقم ۵ درصد از میانگین کشوری بالاتر است. «محمد هاشمی‌شهری» می‌افزاید: دخانیات عامل بروز بیماری‌های قلبی، تنفسی و سرطان است و بیش از ۴ هزار ماده شیمیایی در دود سیگار وجود دارد که می‌طلبد قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به‌ویژه برای نوجوانان به صورت جدی تصویب و اجرایی شود.
وی با بیان این‌که ۴۰ درصد آسیب‌های ریه افراد ناشی از مضرات و مصرف دخانیات است، می‌گوید: ۱۷ درصد زنان ۱۸ تا ۳۵ سال در سیستان و بلوچستان قلیان استفاده می‌کنند و این آمار تأمل‌برانگیز است. رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ادامه می‌دهد: برونشیت مزمن، آسم و بیماری مزمن انسداد تنفسی از بیماری‌هایی است که بر اثر استعمال دخانیات بروز پیدا می‌کند.
- عوارض جسمی و روانی
هاشمی‌شهری می‌افزاید: بر خلاف تصور و باور عمومی که معتقدند ضرر قلیان از سیگار و سایر مواد دخانی کمتر است و آب قلیان جلوی مواد مضر و سمی آن را می‌گیرد، ضرر و عوارض جسمی و روانی استعمال قلیان از سیگار و سایر مواد دخانی نه‌تنها کمتر نیست، که میزان و نوع عوارض آن بیشتر و متنوع‌تر است. باورهای غلط در مورد مصرف قلیان در جامعه و به خصوص جوانان و نوجوانان رواج دارد و باعث افزایش شیوع مصرف قلیان در جامعه به خصوص در بین دختران و زنان شده است.
وی ادامه می‌دهد: باید با آگاهی دادن به جامعه از طرق مختلف و به خصوص به جوانان و نوجوانان در زمینه باورهای غلط و مضرات استعمال قلیان آموزش فراگیر داده شود و زمینه از بین بردن این باورها را ایجاد کرد. وی در پایان می‌گوید: مضرات و آسیب‌های قلیان فراتر از موارد فوق است که می‌طلبد جوانان با هوشیاری از آسیب‌هایی که در کمین آن‌هاست به تفریحات سالم بپردازند.
- مضرات مصرف قلیان
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان با بیان این‌که کشیدن قلیان در مکان‌های سربسته بسیاری از افراد و اطرافیان مصرف‌کنندگان قلیان را در معرض خطر قرار می‌دهد، می‌گوید: وابستگی به محصولات تنباکو از جمله سیگار و قلیان مانند وابستگی به مواد اعتیادآور، تدریجی، مزمن و خطرناک است.
«محمد هاشمی‌شهری» می‌افزاید: مصرف یک نخ سیگار بین ۵۰۰ سی‌سی تا یک لیتر دود تولید می‌کند، اما استفاده یک بار از قلیان ۱۰ تا ۲۰ لیتر دود تولید خواهد کرد و دود استنشاق‌شده از آن، نه‌تنها همه مواد سرطان‌زای دود سیگار را دارد، که مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد. در فرهنگ جامعه ما به این حقیقت علمی توجهی نمی‌شود.
هاشمی‌شهری می‌گوید: میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است و قلیان با وجود این‌که کمتر مصرف می‌شود، حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می‌شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است. وی ادامه می‌دهد: تحقیقات ثابت کرده است افراد سیگاری تا زمانی که میزان نیکوتین دریافتی در آن‌ها به آستانه مورد نیاز برای رفع حالت وابستگی برسد، به کشیدن سیگار ادامه می‌دهند؛ پس با فرض جذب بخشی از نیکوتین در دود قلیان بر اثر عبور آن از آب، مصرف‌کنندگان برای رسیدن به آستانه ارضای وابستگی، با استنشاق مقادیر بسیار زیادتر دود، در معرض مقادیر بیشتری مواد شیمیایی سرطان‌زا و گازهای خطرناک مثل منوکسیدکربن قرار می‌گیرند.
وی ادامه می‌دهد: این موضوع مصرف‌کنندگان قلیان و اطرافیان آن‌ها را که در مواجهه با دود تحمیلی آن قرار دارند، همانند مصرف‌کنندگان سیگار به انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلب و عروق، تنفسی و آثار سوء در دوران بارداری مبتلا خواهد ساخت. هاشمی‌شهری می‌گوید: سرطان ریه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مری و معده، لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بدخیم و زخم‌های گوارشی، ریفلاکس معده (برگشت اسید معده به مری) از جمله عوارض خوش‌خیم استفاده از سیگار و قلیان هستند. رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان گفت: علاوه بر بیماری‌های مرتبط با تنباکو، مصرف اشتراکی قلیان می‌تواند منجر به افزایش احتمال میکروب سل و ویروس‌هایی مثل هرپس و هپاتیت شود.
نظر شما