در این مجموعه ثبت شده توسط یونسکو که با نام Persian garden ثبت شده است، علاوه بر باغ عباس‌آباد، باغ پاسارگاد شیراز به عنوان مادر باغ‌های ایرانی، باغ ارم شیراز، باغ چهل‌ستون اصفهان، باغ فین کاشان، باغ ماهان کرمان، باغ اکبریه بیرجند، باغ دولت‌آباد یزد و باغ پهلوان‌پور مهریز یزد نیز ثبت شده‌اند.
باغ عباس‌آباد در کنار ۸ باغ ایرانی دیگر نمادی از معماری، طبیعت‌دوستی و دانش ایرانیان است. اما نگاهی به وضعیت این باغ به عنوان یکی از شاخص‌ترین باغ‌های مناطق غیرکویری ایران و مقایسه آن با وضعیت سایر باغ‌های ثبت شده در یونسکو و حتی باغ‌های ثبت شده در فهرست آثار ملی نشان می‌دهد که عباس‌آباد طی سال‌های اخیر و حتی پس از ثبت شدن در فهرست میراث جهانی، مورد توجه قرار نگرفته و آنگونه که باید به آن پرداخته نشده است. هفته گذشته شبکه یک سیما گزارشی از آخرین وضعیت باغ جهانی عباس‌آباد منتشر کرد که بیشتر از خود گزارش، اشتباه معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در مورد ثبت جهانی بودن این باغ مورد توجه مخاطبان و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.
- تغییر مدیریت
چندی پیش مدیریت این باغ و مجموعه تاریخی جهانی تغییر کرد و دکتر «سید رحیم موسوی» که زمانی معاون صنایع دستی این اداره کل بود، با حکم معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به عنوان سرپرست پایگاه میراث جهانی باغ عباس‌آباد منصوب شد. موسوی در نخستین ماه حضور خود تصمیم گرفت تا کارگروه‌های مختلفی برای احیای این باغ و پویایی آن تشکیل دهد و با برنامه‌ای مدون میزان مشارکت جامعه بومی و همچنین مسئولان استانی و به ویژه شهرستانی را برای بهبود اوضاع این اثر ارزشمند تاریخی-هنری-طبیعی افزایش دهد.
- تدوین توسعه باغ
سرپرست پایگاه جهانی باغ عباس‌آباد در گفت‌وگو با همشهری با بیان این که کارگروه‌ها در حوزه‌های مختلف به صورت عملیاتی راهکارهای کمک به عباس‌آباد را تدوین و ارائه می‌کنند، گفت: یونسکو وقتی اثری را ثبت می‌کند، انتظار دارد که اقدامات مدیریتی و برنامه‌ها در مورد آن اثر نیز شاخص باشند. در گام نخست تصمیم گرفتیم که با کمک تعدادی از کارشناسان و دوستان کارگروه‌های توسعه گردشگری، حفاظت و مرمت، پژوهش و فرهنگ و رسانه را تشکیل دهیم. به دلایل مختلف باغ جهانی عباس‌آباد در بسیاری از بخش‌ها بسیار عقب‌تر از سایر باغ‌های ایرانی است و نیاز داریم که برنامه‌ریزی‌ها در مورد این باغ را با کمک همه علاقه‌مندان، مسئولان و مردم منطقه برای بهره‌برداری از ظرفیت این باغ در توسعه منطقه به کار بگیریم.
وی بیان کرد: اگر قرار باشد برای حفاظت و مرمت و فعالیت‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، جغرافیای گیاهی و جانوری و سایر حوزه‌های فرهنگی و رسانه‌ای بر اساس شرح وظایفی که برای یک محوطه تاریخی-جهانی مترتب است اقدام کنیم، به نقطه مطلوب که مورد رضایت مردم مازندران و بهشهر نزدیک شویم همچنین از اعتبار کشورمان نیز در یونسکو دفاع کنیم، به خرد جمعی و نگاه‌های کارشناسی نیاز داریم. به همین دلیل لازم است طرح‌ها و ایده‌های مختلف در حوزه‌های گوناگون اعم از گردشگری، فرهنگی، مرمت و حفاظت با انسجام بیشتری در استان تهیه و برای کسب مجوز از مراجع ذی‌صلاح به مرکز ارسال شوند تا شاهد اقدامات مناسبی باشیم و بتوانیم عباس‌آباد را به جایگاهش برسانیم.
- آسیب‌ها
این مسئول افزود: باغ عباس‌آباد در حال حاضر از چند مورد رنج می‌برد. ناشناخته بودن و معرفی نشدن ظرفیت‌ها یکی از این موارد است که باعث شده کمتر از سایر باغ‌ها مورد توجه قرار بگیرد. مورد دیگر قرار گرفتن در دل جنگل‌های انبوه است، زیرا با این‌که طبیعتی زیبا دارد و جاذبه برای مسافر ایجاد می‌کند، در این چند قرن سازه‌هایش تخریب شده است. فرسایش‌ها و شرایط اقلیمی سبب شده که امروز سازه‌های آبی باغ فعال نباشند، بنابراین باید برای نگهداری و احیای آن برنامه‌های بیشتری اجرا کنیم. موسوی چندگانگی مالکیت باغ را نیز از دیگر چالش‌ها برشمرد و اظهار کرد: عباس‌آباد حدود ۴۲۰ هکتار حریم مصوب دارد که پایش و نگهداری این حریم به طور کامل بر عهده سازمان میراث فرهنگی نیست. در واقع سازمان میراث فرهنگی مالکیتی در این منطقه ندارد.
مالکیت بخش عمده‌ای از باغ در اختیار منابع طبیعی است. دریاچه تحت مدیریت آب منطقه‌ای قرار دارد، بخشی از محیط روستایی متعلق به مردم شریف منطقه است و دستگاه‌های دیگری نیز در منطقه نقش مالکیتی دارند. سرپرست پایگاه جهانی باغ عباس‌آباد ادامه داد: میراث فرهنگی شاید نتواند در مدیریت این مجموعه ارزشمند تاریخی موفق باشد، اما به زودی طرحی آماده می‌شود که با در نظر گرفتن تمام مسئولیت‌های مرتبط با سازمان میراث فرهنگی، متضمن منافع عمومی و دستگاهی و بین دستگاهی در حریم عباس‌آباد باشد. کارگروه‌های در نظر گرفته شده نیز به منظور اتخاذ بهترین تصمیم در زمینه کارشناسی تشکیل شده‌اند تا این ارتباط بین دستگاهی در مورد باغ عباس‌آباد و رونق و پویایی آن شکل بگیرد.
- عباس‌آباد فقط دریاچه نیست
این مسئول درباره ویژگی‌های باغ جهانی عباس‌آباد گفت: متاسفانه بسیاری از مسافران و گردشگران و حتی مازندرانی‌ها فکر می‌کنند که باغ عباس‌آباد فقط همان دریاچه و چهارطاقی وسط آن است؛ در حالی که باغ مانند همه باغ‌های ایرانی مجموعه‌ای از سازه‌های آبی و فضای رفاهی ساخته شده در دوره‌ای از تاریخ است که هنوز آثار آن وجود دارد، اما کمتر مورد توجه مسافران قرار گرفته است. وی ادامه داد: یکی از اقداماتی که باید انجام دهیم ارائه محتوای گردشگری از این منطقه برای گردشگران در عباس‌آباد است تا با اجزای این اثر خاص تاریخی بیشتر آشنا شوند.
موسوی یادآور شد: باغ ایرانی باغی است با ویژگی‌های خاص مثل دیوار بلند، راه‌آبه‌ها یا مسیرهای گردش آب، ساختمان محل اقامت و فضای زیبا و مصفا که امروز بخش‌هایی از آن را در همین مجموعه داریم. باغ عباس‌آباد و آثار برجامانده در آن حدود ۵۰۰ سال قدمت دارد و طبیعت و جنگل طی چند قرن بخش‌های زیادی از آن را بلعیدند. این مسئول بیان کرد: در این سال‌ها تلاش شده شاخصه‌های باغی که در دوره شاه عباس ساخته شده خواناسازی و مشخص و از دل جنگل پدیدار شود. طبیعتا بخش‌هایی مثل برج‌های حاشیه دریاچه و چهارطاقی میانه دریاچه بیشتر قابل رویت است و مسیرهای آب و بقیه ویژگی‌های این باغ زیبای ایرانی کمتر دیده می‌شود. با این حال مسافران در همان حاشیه دریاچه می‌توانند سازه‌هایی که از زیر خاک بیرون آورده شده را مشاهده کنند.
- نیاز به همکاری همگانی
«سید رحیم موسوی» سرپرست پایگاه جهانی باغ عباس‌آباد با بیان این که این باغ می‌تواند گردشگری منطقه را به طور کامل شکوفا کند، گفت: نگهداری عرصه و حریم باغ جهانی عباس‌آباد یک مقوله کاملا فرابخشی است و متعلق به یک دستگاه نیست. امیدوارم با کمک همه افراد ذی‌نفوذ استانی و شهرستانی و همیاری مردم شریف اتفاقی بیفتد که در کنار آن محیط زیست را حفظ کنیم و جایگاه تاریخی و فرهنگی این مجموعه را با تبدیل کردن آن به یک کانون فرهنگی برای بهره‌گیری از گردشگری فرهنگی، تاریخی و طبیعی ارتقا دهیم ...
نظر شما