این شبکه در کنار دبیرخانه دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام فعالیت خود را آغاز کرد.
دکتر موسوی‌موحدی از مؤسسان و دبیرکل این دبیرخانه است. ایشان در سال ۱۳۳۱ در شیراز دیده به جهان گشود. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان البرز تهران گذراند. در سال ۱۳۵۴ درجه کارشناسی را در رشته شیمی از دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی ایران)، در سال ۱۳۵۷ کارشناسی‌ارشد شیمی را با گرایش علوم‌زیستی از دانشگاه میشیگان شرقی آمریکا و در سال ۱۳۶۶ دکترای تخصصی را از دانشگاه منچستر انگلستان در رشته بیوشیمی فیزیک دریافت داشت. پس از اتمام دوره دکتری، در دانشگاه تهران مشغول به تدریس و تحقیق شد و مراتب علمی استادیاری (۱۳۶۵ تا ۱۳۷۱)، دانشیاری (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵) و استادی (۱۳۷۵) را پشت سر گذاشت. به‌پاس خدمات ارزنده و اثرگذار در حوزه‌های علم، پژوهش و نوآوری، در سال ۱۳۶۹ موفق به دریافت جایزه بین‌المللی خوارزمی و در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان استاد نمونه برگزیده شد.
وی درکارنامه علمی خود جوایز فراوانی دارد، از جمله نشان درجه یک پژوهش دانشگاه تهران (۱۳۸۲)، چهره ماندگار (۱۳۸۳)، دانشمند برجسته دانشگاه تهران (۱۳۸۵)، پژوهشگر رتبه اول جشنواره رازی (۱۳۸۵)، برنده جایزه بین‌المللی الزویر- اسکوپوس (۱۳۸۶)، پژوهشگر برجسته جایزه علمی جشنواره علوم پزشکی ابن‌سینا (۱۳۸۷)، پژوهشگر ممتاز کشور (۱۳۸۸)، استاد ممتاز دانشگاه تهران (۱۳۸۹)، استاد و محقق برجسته بنیاد ملی نخبگان (۱۳۹۰)، دانشمند برگزیده ۱% استنادی در زمینه بیوشیمی و بیولوژی توسط ESI (۱۳۹۲). اهم فعالیت‌های ایشان به قرار زیر بوده است: عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران؛ عضو پیوسته فرهنگستان علوم جهان اسلام (IAS)؛ عضو پیوسته فرهنگستان علوم جهان (TWAS)؛ ریاست مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک (۱۳۹۵ تا کنون)؛ عضو هیئت تحریریه نشریات مختلف علمی در سطح ملی و بین‌المللی، از جمله نشریه انجمن شیمی ایران (JICS) چاپ انتشارات اشپیرینگر، نشریه بین‌المللی ماکروملکول‌های زیستی چاپ انتشارات الزویر، و سردبیری نشریه نشاء علم. دکتر موسوی موحدی علاوه‌بر عضویت در مجامع بین‌المللی، نماینده دانشگاه تهران در شورای بین‌المللی علم (ICSU)، عضو انجمن بیوفیزیک آمریکا، عضو انجمن پروتئین آمریکا، عضو انجمن بیوشیمی ایران، عضو انجمن شیمی ایران، هیئت مؤسس و عضو انجمن پپتید ایران و رئیس انجمن بیوشیمی فیزیک ایران، رئیس قطب علمی بیوترمودینامیک کشور، رئیس کرسی یونسکو در تحقیقات بین‌رشته‌ای در دیابت است. تا کنون (بهار ۱۳۹۸) انتشار ۱۷ کتاب، ۵۷۰ مقاله کامل در نشریات بین‌المللی، ۸۴ مقاله کامل در نشریات به زبان فارسی، ۳۰۵ خلاصه‌مقاله در همایش‌های مختلف بین‌المللی، ۳۸۳ خلاصه‌مقاله در همایش‌های مختلف داخل کشور در حوزه‌های بیوترمودینامیک و ساختار پروتئین، آنزیم و DNA با ۸۴۸۰ مورد ارجاع در اسکوپوس و ۱۰۲۱۴ مورد ارجاع در گوگل اسکولار و h-index ۴۳، از دیگر فعالیت‌های علمی دکتر موسوی موحدی بوده است.
- جناب آقای دکتر موسوی‌موحدی، از ابتدای شکل‌گیری و تأسیس دبیرخانه دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام، جناب‌عالی حضوری فعال داشته‌اید. به‌عنوان دبیرکل این دبیرخانه، ضرورت شکل‌گیری آن را در چه می‌دانید؟
این دبیرخانه به پیشنهاد استاد دکتر محمد عبدالسلام برنده جایزه نوبل فیزیک پیشنهاد شد و مورد توجه آکادمی علوم جهان (TWAS)، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت قرار گرفت و تصمیم گرفته شد که جایگاه این دبیرخانه در دانشگاه تهران مستقر باشد و اولین همایش بین‌المللی آن با حضور دانشمندان و اندیشمندان برجسته ملی و بین‌المللی در سال ۱۳۷۲ برگزار شد. رئیس این همایش، ریاست جمهوری وقت ایران و دبیر آن ریاست دانشگاه تهران بود. یکی از مهم‌ترین عوامل پیشرفت علم، اجتماع دانشمندان برای تصمیم‌های بزرگ است. همیشه علم نیاز به هم‌اندیشی دانشمندان دارد؛ بدین معنا که نطفه علم با مباحثات دانشمندان و اندیشمندان منعقد می‌گردد. بدین مناسبت این همایش بین‌المللی تشکیل شد و قرار بود هر دو سال یکبار در یکی از کشورهای اسلامی برگزار شود، اما این طور نشد. در سال‌های ۱۳۹۴- ۱۳۹۷ چهار نشست بین‌المللی توسط دبیرخانه برگزار شد و پروتکل‌های این همایش‌ها به‌صورت کتابچه به زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده است. برای هر نشست پیام این‌جانب به زبان انگلیسی انتشار یافت و این جانب در هر نشست در جلسه افتتاحیه سخنرانی داشته‌ام.
- با توجه به معضلات اخیر در منطقه و در خاورمیانه، آیا به‌نظر شما این دبیرخانه در رفع این معضلات می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد؟
امروز دیپلماسی علمی یکی از مهم‌ترین شیوه‌های دوستی بین کشورهاست، چون عموم کشورها با علم دوست‌اند. واژه دیپلماسی به‌معنای دوستی بین کشورهاست. یکی از ارکان اصلی پیشرفت هر کشور، پیشرفت علم است. وقتی علم یک کشور پیشرفت نماید، موجب پایداری و نگهداری از کشور می‌شود و در هر مذاکره‌ای برگ برنده دارد.
- برنامه‌های پیش‌روی این دبیرخانه چیست؟
یکی از برنامه‌های اصلی این دبیرخانه تشکیل شبکه دانشمندان جهان اسلام و شبکه جهانی برای ارتباطات علمی بین مؤسسات علمی و بین دانشمندان، اندیشمندان و پژوهشگران است. بدین مناسبت رویکرد این دبیرخانه تشکیل نشست‌ها برای هم‌اندیشی علمی در خصوص معضلات طبیعی و غیرطبیعی جامعه است. حضور دانشمندان و هم‌اندیشی آن‌ها راه‌حلی برای معضلات کشورها ارائه می‌کند؛ معضلاتی از قبیل محیط‌زیست، بیماری‌های صنعتی و بیماری‌های نوظهور برای انسان و سایر موجودات، تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی، و بلایای طبیعی و انسانی. اما مسئله مهم دیگر توجه به قلمرو علوم بنیادی، علوم پایه و کشف است که ریشه فهم نوآوری‌ها و فناوری‌ها در آینده است. مهم‌ترین رویکرد علم موضوع کشف پدیده‌های طبیعت است که جایگاه اصلی قلمرو علوم پایه، علوم بنیادی و علوم میان‌رشته‌ای است. علم بریده از هستی، علم نیست. لذا، برای کشف پدیده‌های طبیعت اجتماع دانشمندان به‌صورت فیزیکی و مجازی ضروری است.
- طبق اعلام مؤسسه اطلاعات علمی، جناب‌عالی خود از دانشمندان برتر بیوشیمی و زیست‌شناسی جهان هستید. در شبکه دانشمندان جهان اسلام که با همکاری دبیرخانه دایمی پیشبرد علم و فناوری در جهان اسلام شکل گرفته است، چه اهدافی را دنبال می‌کنید و رویکرد این شبکه چیست؟
یکی از اهداف اصلی این دبیرخانه شبکه‌سازی و پیوند دانشمندان با هم برای اخذ تصمیم‌های بزرگ در عالم است. دانشمندان ایرانی بر مبنای علم و حکمت در گذشته خدمات بزرگی به بشریت کرده‌اند بدون اینکه به طبیعت خسارت وارد آورند و در زیرساخت علوم امروز نقش بزرگی ایفا کرده‌اند. هم‌اکنون هم با همکاری و همیاری سایر دانشمندان و اندیشمندان و پژوهشگران در پی پیشرفت علم بزرگ برای بشریت است. علم بزرگ، یکپارچگی علم و حکمت است.
- برای راه‌اندازی این شبکه تا کنون چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟
تا کنون این دبیرخانه یک همایش بزرگ بین‌المللی، چهار نشست مؤثر بین‌المللی با حضور دانشمندان و اندیشمندان در موضوعات فرهنگ و فضای مجازی، بازیافت آب، تهدیدات خاک، و پویایی جمعیت و سرمایه انسانی در کشورهای اسلامی برگزار کرده است. افرادی که در این گردهمایی‌ها شرکت کرده‌اند و مؤسسات وابسته به آن‌ها در این شبکه قرار گرفته‌اند و همکاری‌های علمی با آن‌ها ادامه دارد. چندین جلسه با مؤسسه فرهنگی اکو مستقر در تهران برگزار شده و تفاهم‌نامه‌ای نیز منعقد شده است. جلسات مشترک برای همکاری مشترک با مؤسسه علمی اکو مستقر در اسلام‌آباد برگزار شده است. تفاهم‌نامه‌های مشترک برای همکاری با بعضی از انجمن‌های علمی منعقد شده است.
* کارشناس مسئول روابط عمومی و امور بین‌الملل دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران
نظر شما