اما مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور آمار جنگل‌های شمال را یک میلیون و ۶۵۰هزار هکتار اعلام کرده است که بیانگر وجود شکاف ۴۵۰هزار هکتاری در آمار جنگل‌های کشور است.
از این اختلاف آماری که بگذریم، طرح تنفس ۱۰ساله جنگل‌های شمال کشور، بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را از ۲سال قبل ممنوع کرد. اما آیا ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌های شمال که حمیدرضا عدل، معاون فنی، زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه آن را «جراحی اقتصادی شمال کشور» خوانده است، قادر به جلوگیری از نابودی جنگل‌ها و بهبهود وضعیت اقتصادی جامعه محلی در شمال کشور خواهد بود؟
- سالانه ۳هزار هکتار جنگل در نیم قرن اخیر نابود شده
براساس آمارهای موجود از سال ۱۳۳۴تا سال ۱۳۸۶، سالانه ۳هزار هکتار از جنگل‌های شمال کشور به‌دلیل بهره‌برداری افسارگسیخته از جنگل‌ها، توسعه شهرها، جاده‌کشی، ویلاسازی و سدسازی نابود شده است.
دکتر هادی کیادلیری، استاد دانشگاه، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران و مدیر گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم و تحقیقات در این رابطه به همشهری گفته است که در نیم قرن اخیر سالانه ۵۰۰هزار تا ۲میلیون مترمکعب از جنگل‌های شمال کشور در سال بهره‌برداری شد که نابودی پوشش گیاهی جنگل‌های شمال ایران را سرعت بخشید.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در نیم قرن اخیر نگاه به جنگل‌های شمال کشور بنگاه چوب بود. درحالی‌که این نگاه سال‌هاست در کشورهای پیشرفته تغییر کرده و نگاه اقتصادی به جنگل به سمت جنبه‌های اکوسیستمی و اکولوژیکی جنگل‌ها تغییر کرده است.
رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران تأکید کرد: در کشورهای پیشرفته نیز زمانی جنگل‌ها را برای بهره‌برداری چوب می‌خواستند. اما متوجه شدند که جنگل‌ها علاوه بر قابلیت بالای ذخیره آب در جذب کربن نیز اهمیت زیادی دارند.
به گفته او، طرح تنفس جنگل در ایران نیز زمانی یک طرح موفق است که علاوه بر جلوگیری از برداشت چوب از جنگل‌ها، ویلاسازی و دپوی زباله از این گستره سبز نیز برچیده شود.
این استاد دانشگاه با اعلام اینکه در طرح تنفس جنگل حتی یک شاخه از درختان نیز نباید قطع شود گفت: واردات چوب برای صنایع وابسته به جنگل‌های کشور بهتر از جنگل‌تراشی در ایران است.
- بهره‌برداری از جنگل آسان‌ترین روش برای کسب سود بیشتر
هادی کیادلیری با تأکید بر لزوم تداوم طرح تنفس جنگل، مهلت ۱۰ساله این طرح برای احیای پوشش گیاهی جنگل‌ها را کافی ندانست و گفت: طرح تنفس جنگل به هیچ‌وجه به‌معنای آغاز دوباره بهره‌برداری از جنگل پس از ۱۰سال نیست و این طرح باید تداوم داشته باشد.
او به منتقدان طرح تنفس جنگل نیز تاخت و افزود: امیدوارم آنها که بر طبل بهره‌برداری دوباره از جنگل‌ها می‌کوبند به‌خود بیایند و بدانند با این سرمایه ملی چه می‌کنند؟
کیادلیری در توضیح جراحی اقتصادی شمال کشور با طرح تنفس جنگل تأکید کرد: به دریاچه ارومیه نگاه کنید. دورتادور این دریاچه به بهانه درآمدزایی و ایجاد اشتغال برای مردم، سد ساختند اما چه اتفاقی افتاد؟ فاجعه اقتصادی به‌وجود آمد.
بهره‌برداری از جنگل‌ها هم آسان‌ترین راه برای کسب سود بیشتر با از بین بردن ثروت طبیعی کشور است که آن هم به فاجعه اقتصادی و زیست‌محیطی ختم می‌شود. می‌گویند بهره‌برداری از جنگل به اقتصاد جامعه محلی کمک می‌کند. پس باید پرسید چرا مردمی که در روستاهای واقع در جنگل‌های شمال زندگی می‌کنند هنوز فقیر هستند و زندگی‌شان سامان نگرفته است؟
رئیس جامعه علمی جنگلبانی کشور با ابراز امیدواری نسبت به نگاه مثبت سازمان برنامه و بودجه و مسئولان دولتی به اجرای طرح تنفس جنگل افزود: عمق جنگل‌های شمال کشور در سال‌های گذشته به‌دلیل برداشت بی‌رویه چوب خالی شد. روستاها تبدیل به شهرک‌های ویلایی شدند و با جاده‌کشی در دل جنگل تاخت‌وتاز غیرمسئولانه در جنگل‌های شمال افزایش یافت. مدیریت غلط نیز نابودی جنگل‌های ایران را تسریع کرد.
- موفقیت طرح تنفس جنگل در گرو اقدام ملی
جنگل‌های شمال کشور نیازمند فرصت تجدیدپذیری هستند تا توان احیا و بازتولید پوشش گیاهی پس از پشت سرگذاشتن دوره نابودی سریع افزایش یابد. طرح تنفس جنگل در این دیدگاه نیازمند اقدام ملی و تدوین یک بسته همه‌جانبه است تا با مدیریت صحیح در حاشیه این طرح، توان بازآفرینی جنگل‌ها نیز تشدید شود.
دکتر حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران و کارشناس محیط‌زیست در این رابطه به همشهری گفت: برداشت بی‌رویه از منابع طبیعی در دهه‌های اخیر منجر به از دست دادن بخش وسیعی از جنگل‌ها و فرسایش شدید مراتع در ایران شد. حالا زمان فرصت دادن به تجدیدپذیری اکوسیستم‌هاست.
او معتقد است که طرح تنفس جنگل نباید تنها محدود به جنگل‌های شمال کشور شود و تجدید رویشگاه‌های زاگرسی نیز باید در این طرح دیده شود.
آخانی افزود: وضعیت جنگل‌های زاگرسی از جنگل‌های شمال کشور هم بدتر است. برداشت چوب از آنها انجام می‌شود. زمین‌های کشاورزی به درون جنگل‌های زاگرسی کشیده شده است و چرای شدید دام نیز در رویشگاه‌های زاگرسی ادامه دارد. به‌دلیل باز بودن جنگل‌های زاگرسی، علاقه زیادی نیز برای تصاحب زمین‌های جنگلی در این بخش ایجاد شده و بر حجم آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرسی افزوده است؛ بنابراین باید نگاه ملی و فراگیر در طرح تنفس جنگل وجود داشته باشد.
به گفته این استاد دانشگاه، اگر تخریب جنگل‌ها ادامه یابد، آثار نامطلوب فرسایش خاک در اثر از بین رفتن عامل پایداری خاک یعنی ریشه گیاهان که در سیل اخیر در گلستان و در مناطق زاگرسی مشاهده شد، تکرار می‌شود.
آخانی درخصوص شیوه اجرای طرح تنفس جنگل تأکید کرد: نمی‌توان در یک دستگاه از طرح تنفس جنگل در شمال کشور حمایت کرد و در دستگاهی دیگر، مجوز ساخت سدهای متعدد صادر شود که سدسازی خود تیر خلاص به جنگل‌های شمال کشور است.
او با بیان اینکه طرح تنفس جنگل باید به‌صورت یک پکیج دیده شود، افزود: در این پکیج باید فکری به حال فاضلاب و زباله‌های رها شده در جنگل‌های شمال کرد. باید جنگل‌های شمال کشور را به‌عنوان منبع جذب درآمد پایدار با رونق گردشگری مسئولانه معرفی و با توسعه حمل‌ونقل عمومی، محدودیت سفر با خودروی شخصی به شمال کشور ایجاد کرد. مهم‌تر از این موارد باید شمال کشور را با همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های مسئول از معضل زمین‌خواری نجات داد.
آخانی تأکید کرد: اگر بهره‌برداری از جنگل‌ها محدود شود اما زمین‌خواری در جنگل‌ها ادامه بیابد، طرح تنفس جنگل دستاورد زیادی نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه باید وابستگی به برداشت از جنگل‌های کشور محدود شود گفت: جنگل‌های شمال مساحت کمی از کشور را به‌خود اختصاص داده‌اند که سود اکولوژیک آنها برای کشور بسیار بیشتر از سودی است که با برداشت از جنگل‌ها نصیب تمام ایران می‌شود.
او افزود: نگاه اقتصادی به جنگل‌های شمال باید برچیده شود و به این ثروت طبیعی به‌عنوان مناطقی برای حفظ ذخایر ژنتیک گیاهان توجه شود تا علاوه بر حفظ پوشش گیاهی که با تغییر اقلیم آسیب فراوان دیده است، میزان درآمد ایجاد شده نیز بیش از بهره‌برداری از جنگل‌ها باشد.
نظر شما