ضلع شمال غرب میدان حسن‌آباد شامگاه ۲۶ تیرماه در آتش سوخت. علت حریق هم انبارداری غیراصولی، تغییر کاربری غیراستاندارد و البته نبود تجهیزات ایمنی اعلام شد. اکنون اما چند روزی است که شهرداری با رویکرد تبدیل تهدید به فرصت، در حال بازسازی این بخش از میدان است. در این بین، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تهران هم از توافق با مالکان محدوده وقوع آتش‌سوزی برای نحوه بازسازی میدان خبر داده است. برزین ضرغامی با بیان اینکه پس از حادثه آتش‌سوزی چهارشنبه ۲ هفته پیش، سازمان زیباسازی به‌عنوان متولی مرمت و احیای دوباره این بنا انتخاب شد، گفت: «طبق مذاکراتی که در کارگروه مشترک احیای میدان حسن‌آباد با حضور نمایندگانی از سوی شهرداری منطقه ۱۱ و سازمان میراث فرهنگی استان تهران انجام شد، مقرر شد تا ساماندهی بنای تاریخی میدان حسن‌آباد در اسرع وقت به بهترین شکل ممکن انجام شود. بر همین مبنا در گام نخست شهرداری منطقه ۱۱ موظف شد تا مذاکرات اولیه را با مالکان خصوصی این بنا با هدف مشارکت در احیا، مرمت و بهسازی انجام دهد. » مرمت میدان حسن‌آباد با دستور مستقیم حسن روحانی، رئیس‌جمهور و پیروز حناچی، شهردار تهران با جدیت دنبال می‌شود.
اگرچه بخش‌های داخلی بنا آسیب‌هایی دیده که بازسازی آن زمان می‌برد، ولی برای آنکه نمای شمالی میدان از حالت دودزده و سوخته خارج شود، نما با سازه‌ای خاص پوشانده شده است. به گفته ضرغامی، طبق بررسی‌های اولیه مشخص شد که بعد از اطفای حریق بخش‌های داخلی این بنا نیز ریزش کرده است؛ به همین دلیل ضروری به‌نظر می‌رسد، ضمن احیای دوباره پوسته بیرونی، بخش‌های داخلی این مجموعه نیز مقاوم‌سازی شود. او درباره نحوه مرمت بنای تاریخی میدان حسن‌آباد نیز توضیح داد: «احیای عین به عین این بنا به مانند قبل یکی از مباحث مهم در جریان بازسازی ضلع جنوب غربی میدان حسن‌آباد است. بر همین اساس جلسات متعددی با مشاورانی که در ۳ دهه اخیرکارهای ماندگاری را برای احیا و بازسازی بناهای تاریخی انجام داده‌اند، داشتیم که در نهایت به یک جمع‌بندی خوبی در این زمینه در کارگروه مشترک رسیدیم. از سوی دیگر دانشگاه تهران نیز پیشنهاد کرده که حاضر است در مرمت و احیای دوباره این بنای تاریخی با شهرداری تهران همکاری‌های لازم را داشته باشد. » او با اشاره به میزان آسیب‌دیدگی پوسته بیرونی بنای تاریخی حسن‌آباد گفت: «یکی از مشکلات در این زمینه از بین رفتن گنبدهای تاریخی مربوط به این بنا در جریان حادثه آتش‌سوزی است. این موضوع ما را نگران می‌کرد که نتوانیم این بخش از بنا را به مانند گذشته احیا کنیم. » صحبت‌های رئیس سازمان زیباسازی در حالی است که طی چند روز گذشته پیشنهادهایی برای استفاده فرهنگی از فضاهای موجود پس از بازسازی نیز مطرح شده که یکی از پیشنهادهای جدی، تبدیل طبقه‌های بالاهایی بنای شمالی به موضوع حسن‌آباد است، چراکه این میدان تاریخی پیشینه‌ای جالب دارد. آنگونه که حسن‌آباد در زمان قاجار، باغی بوده و بعد از گسترش تهران، تغییرات اساسی پیدا کرده و درنهایت ۸ گنبد قرینه به سبک معماری غربی، آن‌را به یکی از خاص‌ترین میدان‌های پایتخت، تبدیل کرد.
- کارگروهی برای نحوه بازسازی و بودجه لازم
در مورد بازسازی و مرمت میدان حسن‌آباد مواردی مطرح شده که برخی از آنها را به‌طور خلاصه می‌خوانید.
- مستنداتی مربوط به ۳۰ سال قبل در اختیار کارگروه مشترک احیای میدان حسن‌آباد قرار داده شده و از این طریق گنبدهای موجود کاملا مستندسازی شده و مرمت بر این اساس صورت می‌گیرد.
- قرار است کارهای تسهیل‌گری مربوط به احیای بنا با مشارکت مالکان از سوی شهرداری منطقه ۱۱ انجام شود.
- باتوجه به دستور شهردار مبنی بر رعایت تمام موارد ایمنی از داربست برای ایمن‌سازی بنااستفاده شده است.
- بودجه لازم برای بازسازی میدان حسن‌آباد، بعد از نهایی شدن سازوکار آن بین دستگاه‌های مرتبط مشخص می‌شود. با توجه به اینکه بیشتر املاک آسیب‌دیده برای اشخاص حقیقی است، در جلسات کارشناسی آینده سهم ورود سازمان زیباسازی، سازمان میراث فرهنگی و مالکان مغازه‌ها تعیین خواهد شد.
- حسن‌آباد؛ عرصه‌ای برای زندگی شهری
سیدمحمد بهشتی، عضو شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران
اینکه برای میدان تاریخی حسن‌آباد چه کاربری باید تعریف شود، برمی‌گردد به اینکه این محل مستعد چه نوع کیفیت زندگی است؛ مثلا در خیابان ۳۰ تیر با کارهایی که صورت گرفت، شاهد ظهور و بروز نوعی کیفیتی از زندگی شهری هستیم که در مقیاس کلانشهری اتفاق می‌افتد، نه در مقیاس محله‌ای؛ یعنی از سرتاسر شهر به این منطقه می‌آیند و در این محل حضور پیدا می‌کنند؛ به‌ویژه اینکه خیابان ۳۰ تیر فاصله چندانی با میدان حسن‌آباد ندارد. به‌نظر می‌رسد میدان حسن‌آباد هم با توجه به سنگفرشی که در آن ایجاد شده و با سابقه تاریخی‌اش، این استعداد را دارد که به عرصه‌ای برای زندگی شهری تبدیل شود. چنین زمینه‌ای باید برای آن مهیا شود. به اعتقاد من، اقدامات آتی نباید صرفا به بحث مرمت و احیای بخش سوخته این میدان محدود شود، بلکه ما میدان حسن‌آباد را برای اینکه پذیرای زندگی شهری شود، آماده کنیم، آن موقع این محل می‌تواند انتظارات را برآورده کند. در واقع وقتی بحث زندگی شهری پیش می‌آید، اتفاق نهایی در ابتدای امر محقق نمی‌شود. یعنی باید مراحل نهایی، گام به گام پیش برود. طبیعی است که ابتدا باید نوعی فعالیت در آنجا شکل بگیرد که بتواند شهروندان را خیلی سریع به‌خود جذب کند؛ برای مثال در خیابان ۳۰ تیر اغذیه‌فروشی‌هایی که به شکل موقت ایجاد شد، زمینه شکل‌گیری نوعی زندگی شهری را در آن فراهم کرد. به‌باور من در حسن‌آباد هم باید چنین حالتی اتفاق بیفتد؛ یعنی ابتدا با ایجاد رستوران، کافی‌شاپ و نظیر این فعالیت‌ها، زمینه لازم برای اتفاق نهایی فراهم شود. به بیان دیگر، این اقدام در گام نخست، زندگی را به این محل دعوت می‌کند، اما کیفیت زندگی که می‌تواند در گام‌های بعدی در حسن‌آباد شکل بگیرد، خودبه‌خود در آن فعالیت‌ها انعکاس پیدا خواهد کرد.
نظر شما