دورهمی جمعی از قدیمی‌های خبر و ارتباطات که هر کدام نزدیک به نیم قرن تجربه فعالیت حرفه‌ای را در کارنامه دارند، با طرح پیشنهادها و انتقادهایی برای ادامه مسیر خبرنگاران جوان و بهتر شدن آینده رسانه‌ها همراه بود و البته این صحبت‌ها گاه طعم انتقادهای صادقانه و صریح و ارائه راه‌کار هم به خود می‌گرفت.
محمد بلوری، محمدمهدی فرقانی، علی‌اکبر قاضی‌زاده، حسن نمکدوست تهرانی، یونس شکرخواه، محمد سلطانی‌فر، مجید رضاییان، بهروز بهزادی، رضا قوی‌فکر، محمد مهاجر، مینو بدیعی، بیژن نفیسی، امیدعلی مسعودی، مختار مسعود و مهدی شادمانی، روزنامه‌نگاران پیشکسوتی بودند که هر کدام در سخنانی، از سختی‌ها و در عین حال عشق به حرفه خبرنگاری سخن گفتند و توصیه‌هایی را برای نسل جوانی که به‌تازگی پا به این عرصه گذاشته‌اند، مطرح کردند.
- از «وی گفت» و «وی افزود» خلاص شویم
مجید رضاییان، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد دانشگاه با تاکید بر اهمیت روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در سخنانی اظهار کرد: شاید رسانه به نوعی واژه‌ای است که با آزادی بیان تعریف می‌شود و در قانون اساسی هم گفته‌ایم، ولی انگار با روزنامه‌نگاری و رسانه و آزادی بیان رودربایستی داریم. نمی‌خواهم از این کلیدواژه تکراری استفاده کنم، اما فکر می‌کنم کار و مهارت حرفه‌ای می‌تواند هر چیزی را دور بزند و هر در بسته‌ای را باز کند.
او بیان کرد: ما باید بتوانیم در خبرگزاری‌ها از «وی گفت» و «وی افزود» خلاص شویم و به سمت توسعه فرم‌های دیگر برویم. چون معتقدم مهارت حرفه‌ای می‌تواند در شرایط مختلف و به اقتضائات مختلف، نیازها را برآورده کند.
از راست به چپ: محمد سلطانی‌فر و مجید رضاییان
- روزنامه‌نگاری بدون تفکر جوان‌گرایانه و انتقادی، آینده ندارد
در ادامه محمد سلطانی‌فر، استاد دانشگاه و معاون سابق امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: ذات یکسری از کارها با افرادی خاص عجین شده است؛ شغل روزنامه‌نگاری هم شغل جوانی است و این جوانی باید با یک نگاه منتقدانه عجین شود تا روزنامه‌نگاری رشد پیدا کند. روزنامه‌نگاری بدون تفکر جوان‌گرایانه، انتقادی و چپ‌گرایانه نمی‌تواند ادامه پیدا کند.
سلطانی‌فر با بیان اینکه «خوشبختانه ایسنا تا حدودی این کار را انجام داده است»، ادامه داد: اینکه همچنان ایسنا پذیرای نسل‌های جوان است نشان می‌دهد که ایسنا هنوز می‌خواهد خبرگزاری دانشجویان باشد و چه بهتر که افرادی مسنی همانند من، آرام آرام این فضا را به دست روزنامه‌نگاران جوان بدهیم.
این استاد دانشگاه بار دیگر تاکید کرد که نگاه انتقادی و جوان‌گرایی و فضایی که در خبر وجود دارد، دو موضوع جدانشدنی هستند.
- بال «حقوق» روزنامه‌نگاری از ابتدا شکسته بود
همچنین محمد مهدی فرقانی، روزنامه‌نگار پیشکسوت و رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در سخنانی توصیه‌هایی را برای نسل جوان خبرنگار و آینده ایسنا مطرح کرد.
او در ابتدای صحبت‌های خود، با اشاره به حضور جمعی از روزنامه‌نگاران پیشکسوت در کنار هم اظهار کرد: وقتی دور میز را نگاه می‌کنیم، خاطرات نزدیک به نیم قرن و یاد استادانی که از آنها آموختیم برایمان زنده می‌شود. استادی همانند آقای بلوری که بسیار از ایشان آموختیم و خوشحالم که همچنان از نعمت صحت و سلامت برخوردارند. همچنین از ایسنا نیز برای فراهم کردن این محفل تشکر می‌کنم.
فرقانی سپس نکاتی را برای نسل جوان روزنامه‌نگار مطرح و اظهار کرد: همه ما می‌دانیم که اصولا روزنامه‌نگاری روی دو بال حقوق و آزادی و مسئولیت اجتماعی حرکت می‌کند که این دو بال باید با هم توازن و تعادل داشته باشد. بال حقوق از همان ابتدا در کشور ما شکسته بود و تا امروز نیز ترمیم نشده است؛ یعنی ما قوانینی که حقوق روزنامه‌نگاران را به رسمیت بشناسد و تضمین کند نداریم. اما این موضوع نباید باعث شود که روزنامه‌نگاران و به‌خصوص نسل جوان بخواهند مسئولیت‌های این حوزه را از یاد ببرد و در سایه فقدان حقوق روزنامه‌نگاری اینگونه فکر کند که به توجه به مسئولیت‌های روزنامه‌نگاری هم نیازی نیست.
او خاطرنشان کرد که اگر حرفه روزنامه‌نگاری شریف و قابل احترام است به خاطر همین مسئولیت‌های اجتماعی است و نه به خاطر قابلیت پول‌سازی یا هر موضوع دیگری.
رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: ما در نسلی زندگی می‌کنیم که عده‌ای صحبت از مرگ مطبوعات و رسانه‌های سنتی می‌کنند. در عصری که با فعالیت روزنامه‌نگاران و شهروندان در رسانه‌های اجتماعی مواجه هستیم و این رسانه‌ها به نوعی عنان تولید و انتشار اخبار را از رسانه‌های سنتی گرفته‌اند، پایبندی به اصول و ارزش‌های روزنامه‌نگاری می‌تواند عمر مفید این رسانه‌ها را طولانی‌تر کند.
او ارزش‌ها و اصول حرفه‌ای روزنامه‌نگاری را موضوعاتی همانند پایبندی به صحت، صداقت، امانت‌داری، عینیت و پایبندی به اصول و اخلاق حرفه، وارد حوزه توهین، افترا و هتک حرمت نشدن، نان به نرخ روز نخوردن و وارد حریم خصوصی افراد نشدن برشمرد و تاکید کرد که رعایت این اصول می‌تواند مرجعیت رسانه‌های سنتی را به آنها بازگرداند. بر همین اساس هم از دوستان جوان‌تر خواهش می‌کنم که در آغاز راه، این اصول را ملکه ذهن و چراغ راهنمای کارشان قرار بدهند.
از راست به چپ: حسن نمکدوست، یونس شکرخواه و مهدی فرقانی
- امروز دست قهرمان‌های دروغین سریع رو می‌شود
یونس شکرخواه، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد روزنامه‌نگاری نیز پیشنهادهایی برای آینده ایسنا عنوان و خاطرنشان کرد: ما تقریبا کم و بیش با تحولات ایسنا از زمان شکل‌گیری گرفته تا نوع رشد، دگردیسی‌ها، پوست انداختن‌ها و تغییر مثبتی که در حیطه تنظیم خبر پیش گرفته است، آشنا هستیم؛ البته نمی‌گویم ایده‌آل است اما با بسیاری از خبرگزاری‌ها حتی آنهایی که عمر بیشتری دارند، فاصله خوبی دارد.
این استاد دانشگاه در ادامه خطاب به خبرنگاران ایسنا، اظهار کرد: در این میان به نظرم خطری که الان این خبرگزاری را تهدید می‌کند، عوض شدن نقش آن با روزنامه‌نگاری است. شما اخیرا بسیار گیر تیتر و لید افتاده‌اید، اما این کار شما نیست و من این موضوع را خطرناک می‌دانم. شما هم باید همانند سایر خبرگزاری‌ها از جنبه گردآوری و پردازش به ماده خام خود بها بدهید. ماده خام برای شما بسیار مهم‌تر از شکل پردازش است. حتی به نظرم لیدهای جمع‌بندی که هر شش عنصر را داشته باشد برای شما بهتر است، اما شما اغلب لید نقل قولی یا متعارض می‌زنید که به نظرم کار شما نیست.
شکرخواه با بیان اینکه «ایسنا از تولیدات گفت‌وگویی خود فاصله گرفته است»، اظهار کرد: امیدوارم این گفت‌وگوها به روال سابق برگردد؛ چون از این گفت‌وگوها مواد خام خوبی به دست می‌آمد و سوژه‌ها را نیز ملموس‌تر می‌کرد. همچنین شما می‌توانید میزگردهای تخصصی برگزار کنید. شاید ما روزنامه‌نگاران چندان فرصت نکنیم که به عنوان مثال موضوع بلاک‌چین را مورد بررسی قرار بدهیم؛ این کار شماست که به زبان ساده بگویید این بلاک‌چین چیست. توقع می‌رود که شما که بدون وقفه امکان تولید دارید، زودتر از روزنامه‌نگارها به سراغ این موضوعات بروید. شما باید در ایسنا افرادی داشته باشید که بتوانند سوژه‌ها را بُلد کنند و آنها را زخمی نکنند.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت همچنین اظهار کرد: صحت و درستی خبر، از اصول بنیادی روزنامه‌نگاری است و هر جا در این زمینه‌ها خطا کنید چوبش را هم خواهید خورد. یعنی اگر سرعت را فدای دقت کنید زمین خواهید خورد و اگر دقت را بالا ببرید و سرعت را از دست بدهید باز هم زمین خواهید خورد. امروز فضا عوض شده است؛ دیگر نه می‌شود قهرمان اخلاق باقی ماند و نه می‌شود قهرمان آزادی شد. چراکه اخلاق و قهرمان‌بازی دروغین خیلی سریع افشا می‌شود.
شکرخواه بیان کرد: بر همین اساس هم شما باید برای خبرنگاران جوان ایسنا کلاس‌هایی را برگزار کنید که برخی از موضوعات را همیشه آویزه گوششان کنند. شاید شما خبرنگاران جوان ما را به دید پدربزرگی نگاه کنید، اما باور کنید که الان محمد بلوری همانند یک پلنگ تیزپنجه می‌تواند یک سوژه را شناسایی و ارائه کند و شما خواب باشید هنوز. پس لطف کنید برای نسل جوانتان کلاس‌های متعددی را برگزار و تجارب نسل پیشکسوت را به نسل جوان منتقل کنید و حتما نتیجه آن را خواهید دید.
از راست به چپ: بیژن نفیسی، محمد بلوری و یونس شکرخواه
- روزنامه‌نگاری حرفه‌ای هرگز تمام نمی‌شود
همچنین حسن نمکدوست تهرانی، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد روزنامه‌نگاری در سخنانی خاطرنشان کرد: ما همه فریب‌خورده روزنامه‌نگاری هستیم و به اینکه فریب خوردیم هم خوش هستیم، کیف می‌کنیم و هیچ‌کدام هم پشیمان نیستیم. حسین شهیدی، یکی از دوستان خوب روزنامه‌نگار یک بار تعبیری را به کار برد که برایم بسیار جالب بود؛ می‌گفت ما حرفه عجیبی داریم که مهارت‌های اصلی آن را می‌توان ظرف چند ماه آموخت، اما تا آخر عمر در آن به کمال نرسید.
او یادآور شد: این واقعیتی است که یادگیری در روزنامه‌نگاری هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. همه ما که دور این میز نشسته‌ایم هنوز باید یاد بگیریم. روزنامه‌نگاری خیلی چیزها برای یاد گرفتن دارد و بدانید که تا آخر باید خوب بخوانید، خوب ببنید و خوب بشنوید. اصلا هم به این حرف‌ها توجه نکنید که روزنامه‌نگاری تمام می‌شود؛ اصلا چنین خبری نیست و روزنامه‌نگاری حرفه‌ای هرگز تمام نمی‌شود. آن اتفاقی که در فضاهای عمومی می‌افتد روزنامه‌نگاری نیست و جای روزنامه‌نگاری را هم نمی‌تواند بگیرد.
- تئوری و عمل در کنار هم روزنامه‌نگار خوب می‌سازد
در ادامه بیژن نفیسی، روزنامه‌نگار پیشکسوت و استاد دانشگاه از فاصله میان مراکز آکادمیک و رسانه‌ها گله کرد و گفت: از آنجایی که به صورت فعال در دانشگاه و روزنامه حضور دارم، احساس می‌کنم که خیلی بیش از گذشته میان مراکز آکادمیک و رسانه‌ها فاصله افتاده است. نمی‌دانم مقصر این امر کدام نهاد است.
او یادآور شد: همانگونه که دانشکده‌های علوم پزشکی با بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در ارتباط هستند و از این طریق پزشک‌ها را پرورش می‌دهند، دانشکده‌های علوم ارتباطات نیز باید با رسانه‌ها در ارتباط باشند. اما اصلا اینچنین نیست و با تشکیلاتی همانند صداوسیما که اصلا نمی‌توان برای کارآموزی دانشجویان این رشته ارتباط برقرار کرد؛ البته خوشبختانه در ایسنا این امکان تا اندازه‌ای فراهم شده است.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت تاکید کرد که ما بخش زیادی از روزنامه‌نگاری را پشت میزها یاد گرفتیم و آن تجربیاتی که در تحریریه‌ها کسب کردیم، هرگز در کلاس‌های درس به ما یاد داده نشد. در واقع اگر تئوری و عمل در کنار هم قرار نگیرند، کار به سرانجام درستی نمی‌رسد.
نفیسی با بیان اینکه «روزنامه‌نگاری در حال حاضر شرایط سختی را می‌گذارند»، اظهار کرد: اما در عین حال معتقدم که ما می‌توانیم تمام تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم. ما الان خیلی از روزنامه‌نگاران قدیمی را برای حضور در رسانه‌های جدید آماده و سعی می‌کنیم که به نوعی سوار این شبکه‌ها شویم تا جلوی تاثیرگذاری بیش از اندازه این رسانه‌ها را بگیریم. به نظرم خیلی فرق است میان رسانه‌های رسمی همانند ایسنا با شبکه‌های اجتماعی که بسیار فراگیر و در عین حال احساس‌محور هستند.
او همچنین در پایان سخنان خود در جمع ایسنایی‌ها یادآور شد که ایسنا از رسانه‌های پیشتاز است که بسیاری از رسانه‌های خارجی نیز اخبارشان را به نقل از این خبرگزاری کار می‌کنند. من نیز برای شما آرزوی موفقیت می‌کنم.
بیژن نفیسی
- تفاوت روزنامه‌نگاری امروز با گذشته در آموزش است
مهدی شادمانی که سال‌ها صفحه‌آرایی روزنامه «کیهان» را بر عهده داشت نیز در سخنانی یادآور شد: این دورهمی باعث شد تا خاطرات ۴۰ سال پیش بار دیگر زنده شود و ما انگار بار دیگر خودمان را در کنار هم و در تحریریه‌ای دیده‌ایم.
او تفاوت روزنامه‌نگاری امروز با گذشته را آموزش عنوان کرد و یادآور شد: من سال‌ها در کنار روزنامه‌نگاران بزرگی که هر کدام به تنهایی می‌توانستند یک رسانه را اداره کنند، کار کردم. ما در مدت این ۴۰ سال خیلی آموختیم و الان هم هنوز در حال آموزش هستیم. فکر می‌کنم ایسنا هم می‌تواند فرصتی را فراهم کند که خبرنگاران جوان آن در کنار پیشکسوتان این حوزه فعالیت کنند.
از راست به چپ: مهدی شادمانی، بیژن نفیسی، حسن نمکدوست و امیدعلی مسعودی
- چند پیشنهاد برای ایسنا
مختار مسعود، روزنامه‌نگار پیشکسوت نیز که در این مراسم عنوان کرد در حضور دبیر سابق خود این جسارت را نمی‌کند که اظهار نظر کند، پس از پایان مراسم متنی را به شرح زیر در اختیار ایسنا قرار داد:
«با توجه به اینکه ایسنا را در بین خبرگزاری‌های رسمی کشور مستقل‌تر، صادق‌تر، معتمدتر و دلسوزتر به حال کشور و مردم می‌دانم، انتظار دارم که در مورد مهمترین خواسته افکار عمومی، یعنی مبارزه قاطع با مفاسد اقتصادی، پیشتاز باشد.
نتایج نظرسنجی «ایسپا» درباره اعتراض‌های دی ماه ۹۶ که ۱۷ بهمن همین سال منتشر شد، نشان داد که ۸۰ درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، مباحث اقتصادی از جمله، تنگناها و مشکلات کسب و کار، فساد مالی و بی عدالتی را مهمترین دلیل نارضایتی خود اعلام کردند. رهبر انقلاب نیر در سخنرانی مورخه ۱۹ /۱۱ /۹۶ نیز به صراحت فرمودند که «مردم بسیاری از مشکلات را تحمل می‌کنند، اما از فساد و تبعیض شکوه دارند و آن را تحمل نمیکنند».
مردم سال‌ها است که کمبودها، تورم و گرانی را با امید به بهبودی اوضاع اقتصادی کشور تحمل می‌کنند، اما نمی‌توانند چشمان خود را بر روی مفاسد اقتصادی دانه درشت‌ها، نوکیسه‌ها، یقه سفیدها و برخی آقازاده‌ها ببندند و تبعیض و بی‌عدالتی و عدم برخورد قاطع با حجم انبوه مفاسد اقتصادی بیش از هر مساله دیگر آنان را رنج می‌دهد. همانگونه که رهبر انقلاب در فرمان ۸ ماده‌ای خود، ضرورت مبارزه قاطع با مفاسد اقتصادی بدون هیچ تبعیضی را یادآور شدند و از مسئولان سه قوه خواستند که به «ام‌الفسادها و دانه درشت‌ها» بپردازند و نقاط اصلی را رها نکنند، خواست عمومی مردم هم که در ضرب‌المثل‌هایشان متبلور است این است که: مسئولان در مبارزه با مفاسد اقتصادی به جای برخورد با «آفتابه دزدها» به سراغ «شتردزدها» بروند.
بر همین اساس از ایسنا انتظار می‌رود که در افشای جرایم و مفاسد اقتصادی «دانه درشت‌ها» و «شتردزدها» پیشگام باشد. انتظار دیگر از این رسانه معتبر و مهم کشور این است که اجرای اصل «از کجا آورده‌ای را» در مورد مسئولان و نوکیسه‌ها را نیز پیگیری کند. در همین زمینه طرح «اعاده اموال نامشروع مسئولان به بیت المال» که اسفندماه ۹۶ با هدف حفظ حقوق عمومی، بازگرداندن اموال نامشروع و بازسازی اعتماد عمومی ملت تقدیم مجلس شده است، سوژه مهمی برای پیگیری ایسنا است که امیدوارم خبرنگاران صادق، جسور و زحمتکش تا تحقق کامل این طرح دست از تلاش برندارند و افتخار دیگری را در کارنامه رسانه‌ای خود به ثبت برسانند.»
مختار مسعود
- امروز بسیاری از مرزها شکسته شده است
در ادامه، مینو بدیعی، روزنامه‌نگار پیشکسوت و مؤلف کتاب‌های آموزشی روزنامه‌نگاری نیز ایسنا را از پیش‌روترین خبرگزاری‌های ایران برشمرد و اظهار کرد: چهره‌های جوان این مراسم، من را به یاد دورانی که خودمان به تازگی کار روزنامه‌نگاری را آغاز کرده بودیم، می‌اندازد. ما نسلی بودیم که از دانشکده علوم ارتباطات به روزنامه «کیهان» آمدیم و رنگ درخشان‌تری به این روزنامه دادیم.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت یادآور شد: در چهره‌ی این جوان‌هایی که امروز در مراسم حضور دارند، می‌بینم که آینده‌ی روزنامه‌نگاری مدرن ایران را رقم می‌زنند. این چهره‌ها برای من یادآور حسین قندی و دیگر دوستان است وقتی که جوان بودیم و پا به این عرصه گذاشتیم. امیدوارم ایسنا این نسل جوانی که آورده است را به سمت و سویی هدایت کند که بتواند در آینده چهره‌های درخشان‌تری از روزنامه‌نگاران پیشکسوت حاضر در این جمع را معرفی کنند.
او همچنین درباره تفاوت‌هایی که در عرصه خبر و خبرنگاری به واسطه گسترش رسانه‌های اجتماعی و پدیده شهروند خبرنگاران، ایجاد شده است، گفت: به نظرم امروز بسیاری از مرزها شکسته شده است و دیگر خبرگزاری فقط دادن خبر نیست، بلکه خبرگزاری باید در متن زندگی باشد. درست همانند آن زمان که روزنامه بخشی از زندگی مردم بود.
مینو بدیعی
- هدیه روز خبرنگار اشکال دارد؟
در ادامه این مراسم علی‌اکبر قاضی‌زاده، از استادان و روزنامه‌نگاران پیشکسوت، در سخنانی با موضوع دریافت هدیه از سوی خبرنگاران به‌ویژه در روز خبرنگار، اظهار کرد: از من پرسیده شد که آیا به مناسبت روز خبرنگار، آیا خبرنگاران محق هستند که هدیه یا یادبودی را بگیرند یا خیر.
او ادامه داد: من کتابی را به نام «اخلاق روزنامه‌نگاری» ترجمه کرده‌ام. در بخشی از این کتاب به موضوع هدایا پرداخته شده و تصریح می‌کند که در عالم روزنامه‌نگاری خبرنگار در آن طرف آب حق گرفتن هدیه ندارد. دلیل آن هم خیلی واضح است؛ گرفتن هدیه و کارت‌های اعتباری یک نوع محبت را میان دهنده و گیرنده ایجاد می‌کند و این موضوع ممکن است روی کار روزنامه‌نگار اثر می‌گذارد. به همین دلیل هم در فرم استخدام خبرنگاران بسیاری از رسانه‌های معروف عنوان شده است که حق گرفتن کادو ندارید. منتهی با این تبصره که در حد یک خودکار، تقویم و ... اشکالی ندارد. که البته حداکثر قیمت آن هم مشخص شده است. حتی در این فرم عنوان می‌شود که خبرنگار حق دریافت بلیط و هزینه سفر برای پوشش برنامه‌های خبری از سوی آن سازمان را هم ندارد.
قاضی‌زاده خاطرنشان کرد: همه این موارد درست و پذیرفته است. اما این موارد مربوط به جوامعی است که خیلی موضوعات دیگر را همانند تامین روزنامه‌نگار، محیط امن، مسئولیت پاسخگویی مسئولان و ... را هم دارند؛ بنابراین در چنین شرایطی اگر به مناسبت روز خبرنگار هدیه‌ای هم به خبرنگاری داده شده، اجازه دهید خیلی این موضوع را سر علم نکنیم.
او یادآور شد: خواهش می‌کنم در این موارد خیلی به خبرنگارانمان سخت نگیریم و پیش خودمان بگوییم سالی یک روز، روز خبرنگار است و هر جا می‌روند از حساسیت و اهمیت این شغل می‌گویند و این یک روز هم که تمام می‌شود، همه چیز فراموش می‌شود.
علی‌اکبر قاضی‌زاده
- سلامت و تجربه خبرنگار بسیار مهم است
محمد بلوری، روزنامه‌نگار پیشکسوتی که از او با عنوان پدر حادثه‌نویسی مطبوعات ایران یاد می‌شود، در ادامه این صحبت‌های علی‌اکبر قاضی‌زاده، خاطرنشان کرد: در زمان ما هدیه گرفتن واقعا پدیده مذمومی بود و حتی اگر کسی هدیه می‌گرفت ما اصلا او را نگاه هم نمی‌کردیم.
او ادامه داد: یادم است رئیس شیلات مقداری خاویار را به آمریکایی‌ها فروخته بود و چند میلیون دلار سوءاستفاده کرده بودند. در دادگاه محاکمه‌ای برایش برگزار شده بود که حدود ۱۰ روز هم به طول انجامید. آخر شب به «کیهان» رفتم تا خبرها را بنویسم که برای روز بعد آمده باشد. ساعت ۱۰ شب بود و ماشین نبود که به خانه برگردم و حتی پول تاکسی هم نداشتم. وارد خیابان فردوسی شدم و در تاریکی به سمت توپخانه می‌رفتم یک نفر صدایم زد؛ وکیل همان رئیس شیلات بود که در محاکمه فقط برایش یک سال زندان بریده بودند و به شادمانه این رأی هدیه‌ای را برای خبرنگاران فرستاده بود.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت یادآور شد: در پاکت ۱۰ هزار تومان پول بود که آن زمان می‌توانستم با آن خانه بخرم. وقی پول را دیدم خنده‌ام گرفت و گفتم من الان پول کرایه تاکسی هم نداشتم، اما نمی‌توانم این پول را قبول کنم. چون فکر می‌کردم و همچنان معتقدم که سلامت خبرنگار خیلی مهم است. الان خبرنگاران به برنامه‌ها می‌روند و هدیه می‌گیرند و خیلی زشت است. این کثافت‌کاری در دوران احمدی‌نژاد نیز باب شده بود.
بلوری با بیان اینکه «الان روزنامه‌ها وضعیت اسف‌باری دارند»، خاطرنشان کرد: در دوره‌ای که ما کار می‌کردیم و تیراژ روزنامه‌ها میلیونی بود، هر گزارشی را برای انتشار رد نمی‌کردیم و در انتخاب اخبار بسیار دقت داشتیم. آن زمان کیفیت کار بالا بود و برای نوشتن یک گزارش تحقیق و مطالعه می‌شد. یادم است یک بار یکی از روزنامه‌نگاران برای اینکه درباره گدایی گزارش بنویسد، یک هفته گدا شده بود.
او با تاکید بر اهمیت انتقال تجربیات به نسل‌های جدید که وارد حرفه خبر و روزنامه‌نگاری می‌شوند، اظهار کرد: یادم است دکتر مصباح‌زاده (مدیر وقت روزنامه «کیهان») می‌گفت من می‌توان یک آخرین مدل ماشین چاپ را از آلمان خریداری کنم، اما برای یک خبرنگار باید ۱۰ سال وقت بگذارم تا تجربه پیدا کنم. چون برای تجربه ارزش قائل بودند.
محمد بلوری
- به خبرنگار بودنتان افتخار کنید
رضا قوی‌فکر، روزنامه‌نگار پیشکسوت نیز در سخنانی کوتاه اظهار کرد: توصیه من به خبرنگاران جوان این است که عاشق کارتان باشید و برای اینکه خبرنگار هستید به خودتان افتخار کنید. به این حرف‌ها هم گوش نکنید که مطبوعات کاغذی از بین خواهد رفت. سعی کنید همیشه تمیز و شیک باشید و قبل از اینکه به مصاحبه بروید حتما مطالعه کنید. در زندگی کتاب بخوانید، مطالعه کنید، فیلم ببینید، تئاتر بروید و خودتان را بهروز نگه دارید تا همیشه آگاه باشید.
رضا قوی‌فکر
- یاد گرفتم روزنامه‌نگار محبوبی باشم
سپس مسعود مهاجر، روزنامه‌نگار پیشکسوت که سال‌هاست به عنوان روزنامه‌نگار آزاد فعالیت حرفه‌ای خود را ادامه می‌دهد، از اهمیت توجه به روزنامه‌نگاران جوان سخن گفت و بیان کرد: امروز سهم زندگی در اخبار تقریبا صفر است؛ یعنی روزنامه‌ها بخش زندگی ندارند و به همین خاطر هم از خانواده‌ها بریده‌اند؛ این درحالی است که در گذشته خانواده‌ها با رسانه‌ها در ارتباط بودند و در واقع خواندن نشریات بخشی از زندگی خانواده‌ها را تشکیل می‌داد.
او ادامه داد: برمی‌گردم به حدود ۶۰ سال پیش و دوره کودکی‌ام که در تبریز بزرگ می‌شدم. آن زمان همه مجلات و روزنامه‌های خوب به آنجا می‌آمد که در راس آنها اطلاعات هفتگی و مجله دانستنی‌ها قرار داشت. آن مجله خواندنی‌ها به خانه ما می‌آمد و ما چهار بچه دعوا می‌کردیم که اول چه کسی این مجله را از پدرمان بگیرد و بخواند. این مجله هر هفته دو بار منتشر می‌شد و ما همیشه برای خواندن آن با هم مسابقه می‌گذاشتیم.
مهاجر خاطرنشان کرد: من در این ۴۴ سالی که پا به عرصه روزنامه‌نگاری گذاشتم مطلقا هیچ‌وقت مشکل مالی نداشتم و هیچ‌گاه هم نه تبلیغات گرفتم و نه تجارت کردم؛ فقط یاد گرفتم که روزنامه‌نگار محبوبی باشم، چون الگوی من روزنامه‌نگارانی بودند که در دنیا محبوب بودند و فقط هم محبوب یک قشر نبودند. بلکه حتی محبوب قشرهایی هم بودند که از آنها انتقاد می‌کردند.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت با تاکید بر اینکه انتقادهای مطرح‌شده از سوی روزنامه‌نگاران حتما باید با ارائه راه‌کار همراه باشد، یادآور شد: دلیل اینکه مطبوعات ما امروز از جامعه عقب افتاده این است که هیچ‌کدام از آنها نمی‌توانند آگهی جذب کنند. چرا روزنامه‌ها با صنعتشان قهر کرده‌اند و صنعت از روزنامه‌ها می‌ترسد؟ چرا روزنامه‌نگاران را در اتاق‌های وزارت‌خانه‌ها راه نمی‌دهند؟ چرا خود روزنامه‌نگاران به مامورهای سانسور در وزارت‌خانه‌ها تبدیل می‌شوند؟
او اظهار کرد: طبیعی است که وقتی پول کافی به روزنامه‌نگاران داده نشود چنین اتفاق‌هایی هم رخ نمی‌دهند. پس آن چیزی که روزنامه‌نگاران نیاز دارند تامین مالی است. اینگونه نیست که روزنامه‌نگاران ما فقط در رسانه‌ای کار کنند و باید به فکر درآمدزایی از مهارت‌هایی که دارند باشند. نمی‌شود که ما در رسانه‌ها زبانی داشته باشیم که هیچ کسی از ما اقبال نکند و به نهادهایی وابسته باشیم که عادت کردند انتقاد بشنوند، ولی عادت نکرده‌اند که انتقادات منطقی بشنوند.
مهاجر تصریح کرد: از شما خواهش می‌کنم این حرفه را محترم بشمارید. روزنامه‌نگاری حرفه محبوبی است و سعی کنید هم در میان دولت و هم مردم محبوب باشید. نمی‌شود که یک طرف را رها کنیم و چریک باشیم؛ همین می‌شود که الان روزنامه‌نگاران ما را در اتاق‌ها راه نمی‌دهند. وقتی روزنامه‌نگار بودم و همچنان هم، به هر جایی که بروم کسی جلوی من را نمی‌گیرد، اما جلوی بسیاری از خبرنگاران را می‌گیرند. ما چریک نیستیم و نمی‌توانیم قوانین را عوض کنیم، اما می‌توانیم با مهارتی که داریم همه حرف‌ها را بزنیم و کوتاه نیاییم و در عین حال زبان و قلممان را هم حفظ کنیم.
از راست به چپ: امیدعلی مسعودی، رضا قوی‌فکر، محمد مهاجر و مهدی فرقانی
- چطور انتظار دارید خبرنگار کارت هدیه نگیرد؟
امیدعلی مسعودی، استاد علوم ارتباطات نیز در سخنانی از بی‌توجهی رسانه‌ها به موضوعات مهمی همچون فساد گله و خاطرنشان کرد که تعجب می‌کنم چرا رسانه‌ها پیش از اینکه دادگاه‌های فسادهای مالی برگزار شود، به این موضوعات نمی‌پردازند؟
مسعودی با بیان اینکه «ما باید از خودمان انتقاد کنیم»، خاطرنشان کرد: متاسفانه کشور ما پرحادثه‌ترین کشور دنیا است؛ هم از نظر بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی و هم از نظر موضوعات دیگری همچون فساد. من تعجب می‌کنم ایسنا هیچ‌گاه به فسادی که در دانشگاه‌ها در سطح هیات مدیره و استادان و کارکنان وجود دارد نپرداخته است.
این استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه «رسانه‌ها دچار روزمرگی شده‌اند»، تاکید کرد که تا زمانی که رسانه‌ها دچار روزمرگی هستند، کسی هم با آنها کاری ندارد. فکر می‌کنم باید به سمت روزنامه‌نگاری تحقیقی پیش برویم تا حتی پیش از آنکه دادگاهی برگزار شود، فساد ریشه‌کن شود. در این میان در جامعه‌ای که فساد همانند تار عنکبوت اطراف خبرنگاران را گرفته است، شما انتظار دارید خبرنگار کارت هدیه نگیرد؟
او یادآور شد که من زمانی مدیر روابط عمومی بودم. ماه‌های اول اصلا نمی‌توانستم باور کنم که برای مصاحبه خبری رییس سازمان باید به خبرنگار کارت هدیه بدهیم! اما به من فهماندند که الان اینگونه است. تا زمانی که چشم ما به دولت است، آن هم دولتی که شرایط خوبی برای دادن حقوق‌های ما ندارد، وضعیت همین است. در حالی که به نظرم باید به سمتی برویم که دولت از ما کمک مالی بگیرد و نه اینکه چشم ما به کمک‌های دولت یا هدیه‌های سازمان‌ها باشد.
مسعودی همچنین درباره همگرایی رسانه‌ای اظهار کرد: من نیز به مرگ روزنامه‌ها باور ندارم. بالارخه روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در سطح بالای خودش ادامه پیدا می‌کند. اما مهم این است که ما چطور می‌توانیم با فناوری‌ها همگرایی پیدا کنیم.
از راست به چپ: امید علی مسعودی و یونس شکرخواه
حضور روزنامه‌نگاران پیشکسوت در ایسنا
حضور روزنامه‌نگاران پیشکسوت در ایسنا
رضا قوی‌فکر و محمد بلوری
نظر شما