«محمد رایجی» فرهنگی بازنشسته اهل روستای بالاجاده کردکوی از این دست انسان‌هاست که با شرافت و پشتکاری مثال‌زدنی توانست طی ۴۰ سال کتابخانه‌ای با ۱۵ هزار جلد راه‌اندازی کند. در یک بعدازظهر گرم مرداد در فضایی صمیمی با وی گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
- از تاسیس این کتابخانه و تلاش برای تکمیل و معرفی آن بگویید.
سال ۱۳۵۷ با ۱۰۰ جلد کتاب و یک کتابخانه چوبی که آن را خودم ساخته بودم، شروع به جمع‌آوری کتاب کردم. سال ۱۳۹۷ ساختمان کتابخانه و این مخزن و آرشیوی که موجود است، ایجاد شد. هنوز تلاشم ادامه دارد و متوقف نخواهد شد. برای جمع‌آوری این کتاب‌ها سختی‌ها و فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشتم. شاید روزگاری آنها را در کتابی مستقل بنویسم. در مسیر دیدار با بسیاری از نویسندگان و بزرگان اهل قلم و پیدا کردن آنان هم تجربه‌های خوبی به دست آوردم. قفسه‌ای در این کتابخانه وجود دارد که مربوط به کتاب‌های نویسندگانی است که آنها با امضای خود به کتابخانه اهدا کرده‌اند.
اوایل کار، کتاب‌ها را فقط به بستگانم امانت می‌دادم، اما بعدها این دایره گسترده شد و به علاقه‌مندان داخل روستا هم امانت داده می‌شد. زمان انقلاب و فضای خاص آن روزگار کتاب‌هایم را جلوی مسجد روستای بالاجاده کردکوی نه برای فروش بلکه به نوعی برای نشان دادن حضور در صحنه انقلاب می‌چیدم.
- به نظر می‌رسد ساختمان کتابخانه قدیمی باشد.
بله، این ساختمان قسمتی از خانه پدری‌ام بود که با مساعدت و همیاری برادران، خواهران و پدرم در اختیارم قرار گرفت. طبق معماری سنتی و بومی روستا از تیر سال ۱۳۹۷ تفکیک و جداسازی و با حفظ عناصر معماری بومی بازسازی شد. ساختمان فعلی دارای ۳ اتاق جدا از هم است که یکی از آنها آرشیو نشریات و مجلات ادواری از قبل از انقلاب تا امروز را شامل می‌شود. اتاق دیگر مخزن کتاب‌های مختلف مذهبی، ادبی و کشاورزی و... است. قسمت دیگر به کتاب‌های مرجع اختصاص دارد که امانت داده نمی‌شوند. کتاب‌های مرجع شامل تاریخ تمدن ویل دورانت، دانشنامه بزرگ اسلامی، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، تاریخ ۲۰ جلدی جامع ایران، تاریخ طبری، ریحانه‌الادب و زبده‌التواریخ است. در این مخزن ۷۰ درصد از کتاب‌های استاد باستانی پاریزی را هم داریم. حتی کتاب‌هایی با عنوان مازندران و گلستان‌شناسی هم جمع‌آوری شده است.
- آیا برنامه‌های جنبی هم در این کتابخانه برگزار می‌کنید؟
سعی ما این است که در کتابخانه برنامه‌های فرهنگی هم برگزار شود. بر این اساس تاکنون چندین نشست ادبی و فرهنگی همچون دهمین سالگرد درگذشت استاد «جمشید قایمی»، نکوداشت زنده‌یاد حجت‌الاسلام «ابوالحسن فرخی»، همچنین جلسات شعرخوانی و شب خاطره هم برگزار کرده‌ایم که با استقبال اهالی فرهنگ و علاقه‌مندان مواجه شد.
- از شکل‌گیری این کتابخانه و مشکلات پیش‌رویتان برایمان بگویید.
از سال ۱۳۶۳ که یک معلم حق‌التدریس بودم به تهران مهاجرت کردم و تا سال ۱۳۸۶ در این شهر سکونت داشتم. در تهران بسیار جدی‌تر پیگیر هدفم شدم. در نمایشگاه‌های سالانه کتاب به دیدن نویسندگان می‌رفتم و برای جمع‌آوری کتاب تلاش می‌کردم. این بازه زمانی سخت‌ترین دوران فعالیتم بود. ده‌ها جلد کتاب را در یک روز تهیه می‌کردم و برای کاهش هزینه نقل و انتقال، خودم آنها را حمل می‌کردم. گاهی چند بسته مختلف داشتم و باید طی چند مرحله و ۱۰۰ متر به ۱۰۰ متر جابه‌جایشان می‌کردم تا مثلا به ایستگاه اتوبوس و مترو برسانم. بالابردن کتاب‌ها از پله‌های مترو هم بسیار سخت بود. بعد هم باید آنها را به منزلم در جنوب تهران می‌بردم، اما هر چه بود گذشت و تمام شد.
ارسال کتاب‌ها از تهران به گرگان و از گرگان به بالاجاده قسمت دوم کارم بود. آن زمان با اتوبوس‌های اسلامشهر به گرگان کتاب‌هایم را می‌فرستادم. گاهی اوقات یک بلیت اضافه می‌خریدم تا کتاب‌ها در صندلی کنار دست خودم باشد و به سلامت به گرگان برسد. از گرگان هم معمولا کتاب‌ها را با وسیله نقلیه بستگان تا کتابخانه می‌آوردم تا این‌که نتیجه کارمان این شد که مشاهده می‌کنید.
- از این نتیجه راضی هستید؟
بله، راضی هستم. امروز بالاجاده یک مکان فرهنگی دارد که کمتر روستایی آن را داراست. این موضوع بسیار مهم است و هیچ وقت نباید نادیده گرفته شود.
- تهیه آلبوم از نویسندگان و متفکران معاصر
کتابخانه بالاجاده کردکوی تنوع منابع خوبی دارد. در این مکان آلبومی از نویسندگان و متفکران معاصر تهیه شده که این تنوع را دوچندان کرده است. آنها در آلبوم نظراتشان را درباره فعالیت این کتابخانه به یادگار نوشته‌اند. در این فهرست نام استادان و بزرگانی از هر جناح و تفکر سیاسی و حوزوی و دانشگاهی تا روزنامه‌نگاران و فلاسفه معاصر همچون دکتر «غلامحسین ابراهیمی دینانی»، دکتر «میرجلال‌الدین کزازی»، دکتر «سیدمصطفی محقق داماد»، استاد «محمود حکیمی»، «علی دهباشی»، «علیرضا قزوه»، دکتر «صادق زیباکلام»، دکتر «حسین باهر»، «سهیل محمودی»، «محمدصالح علا»، «احمد مسجدجامعی»، «عبدالحسین آذرنگ»، «مصطفی رحمان‌دوست»، «علی موسوی گرمارودی»، «سیدمحمدکاظم موسوی بجنوردی»، «جواد محقق» و... تا زنده‌یاد «ابوالفضل زرویی نصرآباد» به چشم می‌خورد. این فهرست تاکنون شامل اسامی حدود ۱۲۰ نفر است.
نظر شما