در حالی که اولین روز ماه مبارک رمضان در تقویم‌های موجود، دوشنبه 3 مهر اعلام شده، شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران امروز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که احتمال رؤیت هلال ماه مبارک رمضان یک روز زودتر از آنچه در تقویم آمده، وجود دارد البته همچون گذشته، ابتدای ماه مبارک رمضان و عید سعید فطر با استهلال گسترده گروه‌های تخصصی در سراسر کشور و اعلام نظر شرعی دفتر مقام معظم رهبری تعیین خواهد شد.
بر اساس نظر آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی نیز چنانچه در غروب شنبه ماه در یکی از نقاط دنیا دیده شود و شرعا این امر ثابت شود برای سایر نقاطی که در مقداری از شب اشتراک دارند، کفایت می‌کند.
رؤیت هلال
اگرماه درنقطه‌ای ازدنیا دیده شودبرای نقاطی که درمقداری ازشب اشتراک دارند کفایت می‌کند.
دفتر آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی، به سوال سرویس فقه و حقوق خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در خصوص استهلال با توجه به در پیش بودن ماه مبارک رمضان به این شرح پاسخ داد:
بسمه تعالی. ملاک در شروع ماه قمری رؤیت هلال است بنابراین باید ملاحظه شود که در غروب شنبه (1/ 7/ 85) ماه رؤیت می‌شود یا خیر و بر طبق نظر آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانی چنانچه در غروب شنبه ماه در یکی از نقاط دنیا دیده شود و شرعا این امر ثابت شود برای سایر نقاطی که در مقداری از شب اشتراک دارند، کفایت می‌کند و در این فرض یکشنبه اول ماه رمضان خواهد بود و الا باید دوشنبه را اول ماه رمضان قرار داد و فرقی نمی‌کند که با چشم معمولی رؤیت شود یا با تلسکوپ و نظیر آن. خداوند همه مومنین را موفق به درک ماه رمضان و انجام فرایض آن بفرماید انشاءالله.
اطلاعیه شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
شورای مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: احتمال رؤیت هلال اول ماه مبارک رمضان و همچنین اول ماه شوال سال جاری یک روز زودتر از آنچه در تقویم آمده است، وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در این اطلاعیه آمده است: « با توجه به چند رصد قابل توجه از هلال که به وسیله رصدگران باتجربه ایرانی در ماه‌های گذشته انجام گرفت و تغییر ملاک شورا در استخراج تقویم قمری، این شورا که استخراج تقویم رسمی کشور را به عهده دارد اعلام می‌دارد که احتمال رؤیت هلال اول ماه مبارک رمضان و همچنین اول ماه شوال سال جاری یک روز زودتر از آنچه در تقویم آمده است وجود دارد.
شایان ذکر است که همچون گذشته، ابتدای ماه مبارک رمضان و عید سعید فطر با استهلال گسترده گروه‌های تخصصی در سراسر کشور و اعلام نظر شرعی دفتر مقام معظم رهبری تعیین خواهد شد
رصد گران
100 گروه از رصد گران دوره دیده و با تجربه در پی رویت هلال پر اهمیت ماه مبارک رمضان هستند
سید محسن قاضی میرسعید، رصدگر مجرب ماه و رکورددار جهانی رویت هلال ماه‌های جوان با بیان این که بیش از 100 گروه در سراسر ایران با حمایت و مدیریت ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری در حال تدارک محل‌های مناسب برای رویت این هلال جذاب و پر اهمیت هستند به خبرنگار «علمی» ایسنا گفت: این گروه‌ها همگی دوره دیده و از رصد گران با تجربه رویت هلال ماه می باشند.
هر گروه توسط یک سر گروه و حداقل چهار رصدگر و بعضا بیش از چهار نفر در یک منطقه از پیش تعیین شده موضع گرفته و با حمایت از ابزار های تخصصی مثل تلسکوپ، دوربین‌های دو چشمی قوی، جی پی اس و ... به رصد هلال ماه خواهند پرداخت و بلافاصله هر سر گروه نتیجه رصد خود را به ستاد استهلال و همچنین سایر افراد مرتبط با این موضوع اعلام کرده و در نهایت تمام گزارش ها به ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری ارسال می‌شود.
وی درباره وضعیت رویت‌پذیری هلال ماه مبارک رمضان 1427 به خبرنگار «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) گفت: لحظه مقارنه ساعت 15 و 14 دقیقه و 55 ثانیه 31 شهریور 1385 برابر با 28 شعبان 1427 و 22 سپتامبر 2006 میلادی است.
قاضی میرسعید اظهار داشت: برای محاسبه دقیق خط رویت ابتدا 128 نقطه از ایران محاسبه و از معیار موجود (ایرانی) به دو نقطه که در نقشه مشخص شده رسیدیم (نقطه اول در غرب کشور و در 17 کیلومتری شمال غربی مریوان در استان کرمانشاه و نقطه دوم در شرق کشور 157 کیلومتر بالاتر از شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی) با اتصال این دو نقطه به هم خط رویت پذیری هلال ماه مشخص شد که در مناطق بالای خط هلال ماه غیر قابل رویت و در مناطق پایین خط هلال ماه با ابزار نجومی قوی قابل رویت است.
وی خاطرنشان کرد: بدیهی است هر چه به مناطق جنوبی‌تر عزیمت کنیم رصد هلال ماه آسانتر خواهد بود، ضمنا با ید توجه داشت خود این خط دارای پهنایی به عرض حدود 50 تا 70 کیلومتر است.
این پژوهشگر و رکوردار جهانی رویت هلال با بیان این که هلال ماه رمضان با این که جزء رده هلال‌های پیر (بالای 24 ساعت سن) است اما به سادگی به دام شکارچیان هلال ماه نمی‌افتد، اظهار داشت: برای رصد چنین هلال گریز پایی یک رصدگر نیاز به هوا و افقی تمیز، ابزاری قوی و تجربه‌ای بالا دارد که البته خونسردی و صبر را نیز باید به آن اضافه کرد. همچنین یک رصد گر با تجربه مکان مناسب برای رصد را هرگز فراموش نخواهد کرد اگر این چند شرط برای رصدگر مهیا شد به احتمال زیاد می‌توان امیدوار بود که هلال ماه در همان 8 دقیقه اول به دام بیافتد.
قاضی‌میرسعید تصریح کرد: هلال ماه رمضان درشامگاه 29 شعبان 1427 در کشورهای زلاند نو با ابزار، در غرب استرالیا با چشم غیر مسلح ودر شرق و مرکز آن با ابزار، در اندونزی به جز شرق آن با چشم غیر مسلح، درمالزی با ابزار، در هندوستان، پاکستان و قسمت جنوبی افغانستان با ابزار و در مناطق جنوبی خلیج همیشه فارس و کشورهای عربستان، کویت، جنوب اردن و قسمت جنوبی کشور عراق با ابزار دیده می‌شود و در نواحی مرکزی و شمال قاره آسیا از جمله تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، کره، چین، ژاپن، ارمنستان و ترکیه به هیچ وجه هلال ماه حتی با چشم مسلح قابل رویت نیست.
وی خاطرنشان کرد: این هلال در شمال قاره آفریقا با ابزار و در مرکز و جنوب قاره افریقا با چشم غیر مسلح و در جنوب کشورهای اروپایی مشرف به دریای مدیترانه مثل کشورهای قبرس، جنوب یونان، جنوب اسپانیا و پرتغال فقط با ابزار قوی و در سایر نقاط اروپا به هیچ وجه حتی با ابزار اپتیکی قوی قابل رویت نخواهد بود.
رکورددار جهانی رویت هلال ماه افزود:در شمال قاره آمریکا نظیر کشور کانادا و همچنین شمال کشور آمریکا هلال ماه غیر قابل رویت خواهد بود اما در مناطق مرکزی و جنوبی کشور آمریکا و کشورهای مرکزی قاره امریکا با ابزار ودر سایر نقاط امریکای مرکزی و جنوبی هلال ماه با چشم غیر مسلح رویت خواهد شد بدیهی است فردای آن‌روز هلال ماه با ارتفاعی مناسب و درخشندگی زیاد به راحتی با چشم غیر مسلح در ایران و سایر نواحی رویت خواهد شد.
استفاده از ابزارنجومی
می‌توان یک اول ماه برای کل جهان تعیین کرد یا معیار را اعلام حاکم اسلامی قرار داد.
دکتر ابوالقاسم گرجی اظهار داشت: اختلاف در تعیین اول ماه قمری یقینا به صلاح مسلمین نیست و باید این مساله به نحو قابل قبولی حل شود.
استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار فقه و حقوق ایسنا در بیان شیوه‌های رویت هلال در فقه شیعه گفت: از سه راه مساله رویت هلال ثابت می‌شود؛ اول اینکه مکلف خود ماه را رویت کند. راه دوم آن است که دو نفر عادل به رویت آن شهادت دهند، این راه با اینکه مفید علم نیست، نظر به آنکه شارع مقدس آن را معتبر کرده است به منزله علم است و راه سوم آن است که وجود ماه در محل مناسب از طریقی چون شیاع ثابت شود یعنی خبر رویت هلال ماه به گونه‌ای منتشر شود که از فراوانی خبر در آن مورد، معمولا علم و یقین به مخبر حاصل می‌شود.
وی گفت: در مساله‌ی تعیین اول ماه قمری در بین فقها دو نظر وجود دارد؛ نظر اول که قول مشهور است این است که ملاک اول ماه بودن، رویت هلال و دیده شدن ماه در افق خاص همان منطقه است بنا بر این نظر، در افق دیگری از کره زمین که ماه در آن رویت نمی‌شود، اول ماه ثابت نمی‌شود مگر اینکه در عرض جغرافیایی با محل رویت هلال مشترک باشد.
وی اظهار داشت که نظر دوم در بین فقها آن است که صرف رویت ماه حتی در یک افق نمی‌تواند معیار حقیقی اول ماه در همان منطقه باشد بلکه ملاک حقیقی این است که ماه از محاق (یعنی محلی که ساکنان زمین نمی‌توانند آن را مشاهده کنند) خارج شود و قابلیت رویت در ربع مسکونی (یعنی یک چهارم کره زمین که انسان‌ها در آن زندگی می‌کنند) را داشته باشد.
وی گفت: طبق این نظر رویت هلال خود ملاک نیست بلکه طریق و کاشف است از خروج ماه از محاق و این خروج ماه از محاق معیار اصلی است که باید از طریقی ثابت شود.
گرجی افزود: یک طریق رویت هلال است که برای مردم خصوصا مردم زمان‌های گذشته طریق منحصر به فرد بود و طریق معمول این زمان طرق علمی یا پذیرفتن از کسانی است که از آنها آگاهی دارند.
وی گفت: طبق این نظر در صورتی که رویت هلال ماه فقط برای افرادی از اهالی کره زمین ثابت شود، اول ماه برای کل مردم جهان خواهد بود ولو اینکه مردم سایر نقاط هلال را در افق سرزمین خود ندیده باشند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنا بر نظر اول، مساله‌ی رویت هلال که در حدیث (صم للرویه و افطر للرویه) بیان شده است، موضوعیت دارد و به خودی خود مهم و موضوع اثر است ولی طبق نظر دوم مساله‌ی رویت طریقیّت دارد یعنی آنچه مهم است خروج ماه از محاق است و رویت طریقی برای کشف آن است نه موضوع اصلی حکم.
استاد ابوالقاسم گرجی اظهار داشت: برای حل مساله اختلاف در تعیین اول ماه در کشورمان به طور کلی دو راه وجود دارد؛ راه اول آن است که نظریه‌ی دوم فقها را که مبنی بر ملاک قرار گرفتنن خروج ماه از محاق است را بپذیریم و یک اول ماه برای کل جهان تعیین کنیم و راه دوم حکم حاکم مسلمین است که فلان روز معین روز اول ماه مبارک رمضان وغیره است.
وی افزود: معتقدم می‌توان از ابزار نجومی برای رویت هلال ماه استفاده کرد چرا که نظر معیار قرار گرفتن خروج ماه از محاق قولی است قوی.
