اداره کل کار و تعاون و معاونت اقتصادی استانداری متولی این کسب و کارها هستند. چندین همایش هم در ۲ سال گذشته در دانشگاه‌های استان برگزار شده و مواضع حمایتی متعددی در این حوزه صورت گرفته است. اما نکته مهم در عدم موفقیت این کسب و کارها عدم هماهنگی میان فعالان کسب و کارهای نوین و مسئولان است تا آنجا که برخی فعالان این حوزه دخالت دولت در این زمینه را مانع رشد این کسب و کارها می‌دانند. بر اساس ارزیابی‌های دانشگاهی در آذربایجان شرقی ۳ عامل فقدان متولی رسمی برای استارت‌آپ‌ها، نبود باور اقتصاد و صنعت استان به جوانان و عدم تامین مالی موجب شده تا این کسب و کارها نتوانند رشد کافی داشته باشند.
- نبود شناخت کافی از کسب و کارهای نوین
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و فعال حوزه استارت‌آپی استان با بیان این‌که در زمینه شناخت کسب و کارهای نوین در این استان با مشکلات تعاریفی روبه‌رو هستیم، اظهار می‌کند: در حوزه کارآفرینی و استارت‌آپی تعریفی به نام اکولوژی استارت‌آپی وجود دارد که مبتنی بر وضعیت و استعداد ذاتی راه‌اندازی این کسب و کارهاست. در آذربایجان شرقی و تبریز این ظرفیت‌ها به خوبی وجود دارد و زمینه‌های متعددی از کسب و کارهای خلاقانه و کارآفرینانه هم مطرح است که باید هدایت شوند و به ثمر برسند.
«پیمان کیهان‌ور» بیان می‌کند: کسب و کارهای نوین و استارت‌آپ الزاماً نباید خلاقانه و جدید باشد و حتی با کپی‌برداری از کارهای خلاقانه خارجی هم می‌توان به کسب و کارهای نوین رسید و در آمدهای میلیاردی هم کسب کرد. از سوی دیگر کسب و کارهای نوین نیاز به خلاصی از کاغذبازی اداری دارند و در کشور به مرداب‌های اداری گرفتار شده‌ایم، در حالی که دولت باید به زمینه‌سازی در این حوزه روی بیاورد و از متولی این کسب و کارها و دخالت مستقیم خودداری کند. مسئول المپیاد کارآفرینی کشور ادامه می‌دهد: انتظاری که مسئولان دولتی از استارت‌آپ‌ها دارند ایجاد اشتغال است در حالی که تعریف این کسب و کارها الزاماً به معنی ایجاد اشتغال نیست؛ به عنوان مثال شبکه‌های بزرگ اجتماعی و بین‌المللی فقط با ۱۷ نفر نیرو فعال هستند اما تاثیرگذاری جالب توجهی بر تولید ثروت و درآمد ارزی دارند.
- مقاومت سرمایه‌گذاران
یکی از فعالان استارت‌آپی تبریز با بیان این‌که کسب و کارهای نوین در تبریز نیازمند شرکت‌های شتاب‌دهنده قوی است، عنوان می‌کند: در تبریز چنین شرکت‌هایی وجود ندارد و فقط برخی استادان فعال در این حوزه به جوانان راهنمایی‌هایی می‌دهند که اغلب این استادان نیز از جوانان هزینه دریافت می‌کنند و در ادامه حمایت موثر و چالاک ریسک‌پذیر وجود ندارد. «نادر زمانی» می‌افزاید: شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی نیازمند سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر هستند و با وجود این‌که سالانه در تبریز ده‌ها و صدها مجتمع تجاری و مسکونی بلندمرتبه به همت سرمایه‌گذاران استان ساخته می‌شود، هیچ یک از این سرمایه‌گذاران حاضر به حمایت از استارت‌آپ‌ها به علت ریسک‌پذیری آن نیستند.
وی بیان می‌کند: مشکل دیگری که در استان و تبریز با آن روبه‌رو هستیم مقاومت سنتی در برابر این کسب و کارهای نوین و رقیب پنداری آن‌هاست؛ برای مثال در چند سال گذشته با مقاومت‌های شدید اتحادیه‌های رانندگی در برابر تاکسی‌های اینترنتی مواجه بودیم که به مقاومت سازمان‌های تاکسیرانی هم منجر شد. جالب این‌که این سطح از مقاومت‌ها در برابر تاکسی‌های اینترنتی در شهرهای بزرگ کشور رخ نداد. زمانی ادامه می‌دهد: عدم اعتماد به کسب و کارهای نوین حتی در عرصه خرید اینترنتی خود را نشان می‌دهد و سهم تبریز از خریدهای اینترنتی بنا به آمار رسمی حتی از استان‌های محروم کشور هم که دسترسی کمتری به اینترنت دارند کمتر است. در چنین شرایطی فعالیت استارت‌آپ‌ها دشوار است و حتی شرکت‌های آی‌تی در تبریز هم برای ماندگاری به روش‌های سنتی روی آورده‌اند که صحیح نیست.
- تلاش برای توسعه کسب و کارهای نوین
رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی هم با بیان این‌که وضعیت شرکت‌های فناورانه و استارت‌آپی در استان منطبق بر شأن استان نیست، اظهار می‌کند: در حالی که افتتاح این پارک در استان با ۱۰ استان برتر کشوری در اوایل دهه ۸۰ صورت گرفته اما رشد این شرکت‌ها در استان چندان مطلوب نبوده و نتوانسته به استان‌های هم‌سطح برسد. در حال حاضر کمتر از ۳ درصد کسب و کارهای نوین کشور در آذربایجان شرقی فعال است.
«عبدالرضا واعظی» بیان می‌کند: برای توسعه این کسب و کارها در استان چند محور جدی را دنبال می‌کنیم و با حذف کاغذبازی‌های اداری روند ثبت این شرکت‌ها و حمایت‌ها به صورت اینترنتی انجام می‌شود به همین دلیل نیاز به مراجعه‌های فیزیکی و کاغذی نیست. این مساله روند ثبت شرکت‌ها و دریافت حمایت‌ها را تسریع می‌کند. وی با بیان این‌که پارک علم و فناوری استان برای توسعه کسب و کارهای نوین تلاش می‌کند، ادامه می‌دهد: در ۵ ماه سال جاری حمایت‌های مالی از شرکت‌های فناورانه و کسب و کارهای نوین ۴ برابر افزایش یافته و ۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال حمایت مالی صورت گرفته است.
به اعتقاد این مسئول مشکلات فرهنگی و اجتماعی از اصلی‌ترین موانع رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای نوین در استان است. واعظی تاکید می‌کند: برخی موانع اجتماعی و اقتصادی هم وجود دارد و بی‌میلی به رشته‌های صنعتی و اقتصادی در استان از نمونه‌های نبود باور به این کسب و کارهاست و اغلب جوانان مایل به استخدام و دریافت حقوق ماهانه به جای کسب ثروت هستند. وی ناآشنایی برخی مسئولان با کسب و کارهای نوین را مشکل دیگر توسعه این شرکت‌ها در استان می‌داند و می‌گوید: در حوزه شناخت از این شرکت‌ها در میان مدیران و تعاریف مشترک و واحد هم مشکل داریم و برخی مسئولان از این کسب و کارها انتظارهای نامعقولی دارند که موجب سرخوردگی جوانان می‌شود و باید به این کسب و کارها فرصت رشد داد.
- استارت‌آپ‌های استان؛ محروم از حمایت‌های دولتی
یکی از کارآفرینان استارت‌آپی آذربایجان شرقی می‌گوید: در سال ۹۷ نصب ۴۰ میلیون اپلیکیشن بازار، رشد ۵۰۰ تا هزار درصدی استارت‌آپ‌ها و رشد ۵۹ درصدی درآمد بازی‌سازان ایرانی نشان از آن دارد که استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای دیجیتالی می‌توانند نقش پررنگی در توسعه رشد اقتصادی کشور داشته باشند. «رامین اکبری» با بیان این‌که اولین هدف آنها، توسعه فضای کارآفرینی استارت‌آپی و دیجیتالی در آذربایجان شرقی و شمال غرب کشور است، اظهار می‌کند: با توجه به نوپا بودن این فضا در استان سعی داریم مردم، فعالان اقتصادی و فعالان کسب‌وکارهای سنتی را با استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای دیجیتالی آشنا کنیم.
وی با تاکید بر این‌که در چنین رویدادهای استارت‌آپی استان نیاز است حمایت‌های معنوی بخش دولتی هم وجود داشته باشد، عنوان می‌کند: همکاری ارگان‌های دولتی در استان خوب و موثر نیست؛ برای مثال در تهران رویدادهای مختلفی با حضور مسئولان کشوری برگزار می‌شود اما در تبریز با وجود تعداد اندک رویدادها شاهد حضور مسئولان استانی هم نیستیم و بعضی مدیران ارشد استان حتی آشنایی با استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای دیجیتالی هم ندارند.
این استاد دانشگاه می‌افزاید: درست است که در ماه‌های اخیر ارگان‌های دولتی در پایتخت توجه بیشتری به این فضا نشان می‌دهند، اما سرعت این حرکات لاک‌پشتی است و بیشتر در تهران اتفاق می‌افتد، از این رو نیاز است تعاملی چندطرفه بین بخش خصوصی و دولتی در استان ایجاد شود. اکبری تاکید می‌کند: مهم‌ترین مشکلات بنیان‌گذاران این حوزه آشنا نبودن آنها با مسائل حقوقی، نبود سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور است.
نظر شما