در سال‌های اخیر، ایران به مدد توسعه اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت‌های نظام سلامت به میانگین سنی بالاتر و امید به زندگی بیشتری دست یافته است. بدیهی است افزایش امید به زندگی با افزایش درصد جمعیت سالمند همراه بوده و سالخوردگی جمعیت دستاوردی مثبت و یکی از افتخارات ماست. براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، کشور ما حدود ۷ میلیون سالمند دارد که ۲۸/۹ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند و انتظار می‌رود تا سال ۱۴۳۰ این نسبت به ۳۰ درصد کل جمعیت کشور برسد. در استان همدان نیز براساس همین سرشماری جمعیت سالمندان ۸/۱۰ درصد است که تویسرکان با جمعیت ۷/۱۳ درصد بیشترین سالمند را در میان شهرستان‌های تابعه دارد.
سالمندی معمولا همراه با مشکلات مختلفی است که جنبه‌های جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی را دربر دارد و همچنین با تحمیل هزینه‌های قابل توجهی همراه است. با سالمند شدن جمعیت، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای تغییر نقش سالمندان از افرادی وابسته به جمعیتی فعال از هر نظر ضروری است. حفظ تندرستی و سلامت سالمندان امری امکان‌پذیر است و نباید بیماری و ناتوانی را جزو جدایی‌ناپذیر سالمندان دانست. در این زمینه مراقبت دوره‌ای سالمندان در کنار آموزش شیوه زندگی سالم می‌تواند با کاهش بار بیماری و افزایش امید به زندگی توأم با سلامت به سالمندیِ سالم و فعال منجر شود. برنامه‌های مختلفی برای مراقبت از سالمندان در حال اجراست که در اینجا به آنها اشاره می‌کنیم.
- برنامه جامع
برنامه جامع مراقبت از سالمندان به صورت برنامه‌ای با عنوان مراقبت‌های ادغام‌یافته و جامع سالمندی ویژه پزشک و غیرپزشک طراحی شده است. مراقبت‌های ادغام‌یافته و جامع به مفهوم استفاده از عوامل خطر و نشانه‌های بالینی ساده ادغام‌یافته و جامع در سطح استفاده‌کننده از خدمت است. در این شیوه، از حداقل عوامل خطر و نشانه‌های بالینی کلیدی برای شناسایی زودرس بیماری، درمان مناسب و ارجاع به موقع استفاده می‌شود.
زمانی که سالمند به دنبال فراخوان به مراکز ارائه‌دهنده خدمت مراجعه می‌کند، مراقبان سلامت یا بهورزان به وی خدمات ارائه می‌دهند و برای بررسی‌ها و مراقبت‌های تکمیلی به پزشک ارجاع می‌شود. در پایان ارائه مراقبت‌ها، چنانچه تشخیص داده شود سالمند به یک یا چند بیماری مبتلاست، سالمند از مراقبت‌های سطوح بالاتر بهره‌مند می‌شود و در چرخه ارجاع قرار می‌گیرد. اگر سالمند مبتلا به بیماری نباشد، در چرخه مراقبت دوره‌ای قرار می‌گیرد.
- شیوه زندگی سالم
شیوه زندگی سالم در سالمندی برنامه‌ای است که شامل ارائه و آموزش توصیه‌ها و مجموعه نکاتی ساده و مفید به منظور کاهش شیوع و تاثیر مشکلات بهداشتی، ارتقای سلامت، تطابق با عوامل استرس‌زای زندگی و بهبود کیفیت آن است. رعایت این نکات خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش می‌دهد، به سالمندان برای داشتن یک زندگی شاداب کمک می‌کند و زمینه‌های مشارکت سالمندان را در فعالیت‌های اجتماعی فراهم می‌آورد. هدف برنامه افزایش جمعیت سالمند با رفتارهای سالم بوده و می‌تواند جامعه را از سالمندانی بهره‌مند کند که به جای بیماری، ازکارافتادگی، وابسته بودن و تنهایی، از سلامت، کارایی، استقلال، مولد بودن و مشارکت اجتماعی برخوردار باشند.
- خدمات ادغام‌یافته
برنامه خدمات ادغام‌یافته سلامت سالمندان از سال ۱۳۸۸ در کشور و استان همدان آغاز شد. شهرستان کبودراهنگ به منظور اجرای برنامه به صورت پایلوت انتخاب شد. گروه هدف در برنامه مراقبت‌های ادغام‌یافته از ابتدای شروع برنامه (آبان ۸۸) تا نیمه دوم سال ۸۹ افراد ۶۰ و ۶۵ ساله بودند. در نیمه دوم سال ۱۳۸۹ با تأکید اداره سالمندان به کل سالمندان (۶۰ سال و بالاتر) گسترش پیدا کرد. طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده در سال ۹۱، مقرر شد که علاوه بر شهرستان کبودراهنگ، کلیه مراکز بهداشتی درمانی در شهرستان‌های ملایر، نهاوند، رزن و بهار نیز خدمات مربوط به مراقبت سالمند را ارائه کنند. اجرای برنامه مراقبت‌های ادغام‌یافته در ۴ شهرستان ملایر، نهاوند، رزن و بهار از نیمه دوم سال ۹۲ در شهرستان‌های یادشده آغاز شد. از نیمه دوم سال ۹۳ نیز این برنامه در ۲ شهرستان اسدآباد و فامنین گسترش یافت و از ابتدای سال ۹۴ فاز آموزشی برنامه مذکور در ۲ شهرستان تویسرکان و همدان آغاز شد. از سال ۱۳۹۵ همه شهرستان‌های تابعه استان مجری برنامه فوق هستند (۸ شهرستان).
با توجه به برنامه طرح تحول سلامت و ادغام بیماری‌های غیرواگیردار در زمستان ۹۵، در برنامه تغییراتی اعمال و آموزش‌ها به هسته‌های آموزشی شهرستان‌های تابعه در زمستان ۹۵ ارائه شد. از پاییز ۱۳۹۵ خدمات در سامانه سیب ثبت شد. در سال جاری نیز برنامه طبق آخرین تغییرات در همه شهرستان‌های تابعه اجرا خواهد شد.
طرح شیوه زندگی سالم در سالمندی نیز از سال ۱۳۸۳ وارد برنامه‌های سلامت خانواده شد. منبع آموزشی آن کتاب‌های چهارجلدی شیوه زندگی سالم در سالمندی است. در آغاز ۲ شهرستان بهار و رزن برنامه را اجرا کردند و سپس به منظور گسترش این برنامه، در نیمه دوم سال ۹۱ این طرح در ۳ شهرستان کبودراهنگ، ملایر و نهاوند نیز اجرا شد. از نیمه دوم سال ۹۳ نیز این برنامه در ۲ شهرستان اسدآباد و فامنین گسترش یافت. از ابتدای سال ۹۴ فاز آموزشی شیوه زندگی سالم در دوران سالمندی در ۲ شهرستان تویسرکان و همدان آغاز شد. از سال ۱۳۹۵، همه شهرستان‌های تابعه استان مجری برنامه فوق هستند(۸ شهرستان).از سال ۹۵، با توجه به تغییر سیاست‌های اداره سلامت سالمندان در خصوص شیوه اجرا، گروه هدف تعداد جلسات آموزشی و موارد دیگر برنامه فوق را در دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در قالب آموزش مجموعه چهارجلدی با رعایت استانداردهای اعلام‌شده در شهرستان‌های تابعه اجرا کرد. سال ۱۳۹۷ نیز برنامه طبق روال سال گذشته با اولویت آموزشی سقوط و حوادث دوران سالمندی اجرا شد.
نظر شما