طغیان آلودگی‌های نفتی در خلیج‌ فارس

به گزارش ایسنا، نفت منبع بسیار با ارزشی برای تولید انرژی و بسیاری از مواد شیمیایی است، اما بی‌توجهی در استخراج و انتقال آن آلودگی‌های زیست محیطی فراوان و غیرقابل جبرانی را به دنبال دارد. بیشترین آلودگی‌های نفتی نیز ناشی از نفت خام و یا فرآورده‌های آن از طریق فعالیت‌های انسانی است.

نفت و فرآورده های آن مشکلات بسیاری به وجود می‌آورد؛ از این جمله باقی ماندن قسمت‌های سنگین‌تر ترکیبات نفتی برای مدت‌ طولانی در محیط زیست و آلوده ساختن خاک و منابع آبی مثل دریاها و اقیانوس‌ها و سواحل آن‌ها، از بین رفتن جانداران دریایی، ورود ترکیبات مختلف نفتی به دستگاه گوارش این موجودات که باعث صدمات شدید و در نهایت نابودی آن‌ها می‌شود و تاثیرات مخرب بر خاک، آب، هوا، پوشش گیاهی و حیوانی و سایر بخش‌های محیط زیست که بعضا غیرقابل جبران است.

• منشا آلودگی نفتی آب‌های خلیج فارس چیست؟

در روزهای اخیر اخبار جسته و گریخته‌ای مبنی بر وقوع آلودگی‌های نفتی ناشی از نشت در سواحل خلیج فارس منتشر می‌شود. رئیس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر در این خصوص گفت: منشا آلودگی نفتی آب‌های خلیج فارس از تاسیسات دریایی و خطوط لوله‌ نفتی دریایی فلات قاره در خارگ شناسایی شده، اما وسعت و خسارت ناشی از نشت نفت هنوز مشخص نیست.

محمدامین طلاب گفت: بعد از وقوع آلودگی در قسمت‌هایی که آلودگی به ساحل رسیده بود، عملیات پاکسازی با نظارت محیط زیست در سواحل جزیره خارگ و گناوه آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد و در حال انجام است. با توجه به امکانات در دسترس و نیروهای موجود عملیات پاکسازی به خوبی پیش می‌رود.

وی یادآور شد: عملیات پاکسازی در شهر گناوه توسط شرکت نفت فلات قاره بهرگان تقریبا انجام شده و در خارگ نیز با توجه به تصاویر نهایی که امروز دریافت شد، بخش بسیار زیادی پاکسازی و مابقی نیز به سرعت در حال انجام است.

• انجام پیگیری‌های قضایی و مطالبه خسارت‌های زیست محیطی

رئیس اداره محیط زیست دریایی بوشهر تاکید کرد: پس از اتمام عملیات پاکسازی پیگیری‌های قضایی برای این مسئله انجام خواهد شد و خسارت‌های زیست محیطی این اتفاقات را از نفت فلات قاره مطالبه خواهیم کرد.

طلاب با اشاره به ضرورت مقابله با آلودگی‌های دریایی تصریح کرد: این آلودگی‌ها بر سواحل آسیب رسانده و همچنین بر زیست و زاد و ولد آبزیان تاثیرگذار است. میزان خسارت‌های این آلودگی بر آبزیان باید برآورد و تعیین شود که پس از پایان عملیات پاکسازی و طی چند دوره کارشناسی انجام خواهد شد.

• فرسودگی لوله‌های انتقال و آلودگی‌های جبران ناپذیر

کمترین حضور انسان در محیط زیست و طبیعت می‌تواند بیشترین آلودگی و تغییرات را به دنبال داشته باشد، قرار دادن سکوهای نفتی و وسایل حفاری در مناطق دور افتاده نیز باعث تخریب محیط زیست و همچنین تغییر بافت زیستی منطقه می‌شود. در بسیاری از مناطق سکوهای حفاری در دریاها مستقر است و عمده‌ترین آلودگی نشت نفت نیز از لوله‌های انتقالی از بستر دریا است که کوچک‌ترین برخورد با این لوله‌ها سبب انتشار آلودگی می‌شود، آلودگی که شاید جبران آن سال‌های زیادی طول بکشد.

در کنار آلودگی‌های نفتی که مستقیماً وارد آب‌ می‌شود، نشت لوله‌های انتقال نفت نیز باعث آلودگی می‌شود که این نشت‌ها عمدتاً به علت فرسودگی لوله‌های انتقال است.

• ریزش نفت به دریا

به گفته رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر آلودگی‌های نفتی در خلیج فارس معمولا اتفاق می‌افتد و پاکسازی نیز صورت می‌گیرد. احسان گلستانی گفت: ٢٣ شهریور گزارشاتی از منابع محلی (عمدتا دریانوردان بومی خارگ) مبنی بر وقوع آلودگی نفتی در حوالی خارگ دریافت شد که به سرعت و در اقدامات اولیه شامل پایش منطقه به منظور بررسی وسعت و منبع آلودگی نفتی انجام شد. پس از مذاکرات و مکاتبات لازم با شرکت‌های نفتی متولی، مشخص شد که خطوط لوله نفتی میدان ابوذر در نزدیکی جزیره خارگ دچار نشتی و موجب ریزش نفت به دریا گردیده است.

وی با اشاره به اقدامات ثانویه انجام شده، افزود: اعزام "جایروپلین" به بندر خارگ جهت پایش لحظه‌ای آلودگی و ثبت وسعت و جهت حرکت آن به منظور مدیریت تیم‌های مقابله با آلودگی لکه‌های نفتی در دریا (نزدیک به ١٠ ساعت پایش هوایی طی ٣ روز متوالی) و امحاء لکه‌های نفتی با استفاده از دو فروند شناور توسط شرکت نفت فلات قاره منطقه خارگ با نظارت اداره کل بندر و دریانوردی بوشهر صورت گرفت.  

• جمع‌آوری لکه‌های نفتی و پاکسازی ساحل

رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر با بیان این که ٢٦ شهریور، لکه‌های نفتی به ساحل خارگ نزدیک شدند، گفت: پس از اعزام تیم کارشناسی و مقابله با آلودگی با تجهیزات مربوطه (پدهای جاذب نفت و ماشین‌های شستشو) به خارگ جلسه اضطراری با مشارکت بخشداری، اداره محیط زیست، شرکت پایانه‌های صادرات مواد نفتی و شرکت فلات قاره تشکیل شد. همچنین شستشوی ساحل با دستگاه‌های مخصوص، پاکسازی و جمع‌آوری لکه‌های نفتی با استفاده از پدهای جاذب و پاکسازی ساحل با استفاده از مواد امحاء کننده لکه‌های نفتی از دیگر اقدامات برای کنترل این پدیده بوده است.

گلستانی تصریح کرد: بر اساس گزارشات منابع محلی، در روز آغازین مهر لکه‌های نفتی باقیمانده با توجه به شرایط جوی منطقه به نزدیکی سواحل گناوه، ریگ تا قلعه سفید رسید و متعاقب با آن تیم مقابله با آلودگی نفتی و کارشناسان به همراه تجهیزات مربوطه به گناوه اعزام شد. همچنین شناور چند منظوره‌ای برای بررسی وسعت و میزان آلودگی به منطقه اعزام و همچنین جلسه کمیته بحران با مشارکت فرمانداری، شهرداری، ادارات محیط زیست و راهداری با مدیریت بنادر و دریانوردی تشکیل شد.  

• گزارش آلودگی به کارگروه تخصصی مخاطرات دریایی

وی با تاکید بر انجام پیگیری‌های قضایی به منظور تعیین خسارت‌های زیست محیطی و هزینه‌های انجام شده خاطرنشان کرد: پس از مطرح شدن موضوع در جلسه کارگروه تخصصی مخاطرات دریایی (از کارگروه‌های مدیریت بحران) مقرر گردید گزارش آلودگی به منظور تصمیم‌گیری در ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران استان بوشهر پیگیری شود. همچنین این موضوع از طریق سازمان بنادر و از سطوح بالای مدیریتی در وزارتخانه‌های ذیربط مطرح گردد.

رئیس اداره ایمنی و حفاظت دریایی بوشهر همچنین گفت: علت عمده آلودگی‌ها در محدوده حوالی خارگ و فراساحل این جزیره از خطوط لوله و تاسیسات نفتی میادین نفتی این منطقه می‌باشد که به صورت مکرر رخ می‌دهد و نیاز به بهسازی دارد.

• دریاها، مدفن آلاینده‌های نفتی

گفتنی است دریاهای جهان در دهه‌های اخیر به عنوان مدفن آلاینده‌ها، مخصوصا آلاینده‌های نفتی از سوی انسان مورد استفاده قرار گرفته است. حدود ۶۰ درصد ذخایر نفتی دنیا در خلیج فارس و به همین نسبت صادرات نفت از این خلیج صورت می‌گیرد و در کنار آلودگی‌های نفتی ناشی از حدود ۷۰ سکوی فعال نفتی در خلیج فارس، عامل وقوع بیشتر آلودگی‌های دریایی در این منطقه تردد نفتکش‌ها از تنگه هرمز، آب توازن کشتی‌هایی که از سازمان جهانی دریانوردی مجوز نگرفته‌اند و تخلیه آب موتورخانه‌ها و قاچاق سوخت است.

نفت به علت مایع بودن، به‌ راحتی در آب و خشکی منتشر می‌شود و نشت نفت و فرآورده‌های نفتی آلودگی فراوانی به دنبال داشته و صدمات زیادی را به محیط زیست وارد می‌کند. لکه نفتی در یک محل ثابت نمی‌ماند و با سرعتی معادل ۳ درصد سرعت باد حرکت کرده و سرازیر شدن انواع پساب‌های صنعتی به خصوص نفت و فراورده‌ها و سموم، علاوه بر آلوده ساختن آب دریا، حیات آبزیان را نیز به خطر انداخته است.