آمار و ارقامی که حکایت از هوشمندتر شدن ایرانیان در انتخاب دانشگاه خارجی داشت و توصیه به خانواده‌ها تا از فرستادن فرزندانشان برای دوره کارشناسی در دانشگاههای خارجی خودداری کنند، چه اینکه: «سطح دوره‌های کارشناسی ایران از همه دنیا بالاتر است.»
این تاکیدی بود که دکتر علی‌اکبر متکان، مدیرکل امور بورس و دانشجویان خارج وزارت علوم و همه رایزنان علمی ایران در خارج داشتند.
حتی رایزن ایران در بریتانیا و یا رایزن ایران در فرانسه و کانادا. هرچند که برآیند موضوع این بود که در یکی دو سال گذشته حضور جوانان ایرانی برای دوره کارشناسی در اوکراین، روسیه، مالزی و چند کشور دیگر کاهش داشته است.
اما از همه اینها مهم‌تر، خبری بود که دکتر متکان در حاشیه و متن نشست در گفت‌وگو با همشهری امارات داشت.
او تایید کرد شرایط مناسبی برای دانشجویان ایرانی در امارات وجود ندارد: «من کاملاً با شما هم عقیده هستم که دانشجویان ایرانی در امارات شرایط خوبی ندارند. خودم در سفری که برای افتتاح شعبه بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی داشتم شرایط آنها را کاملا مشاهده کردم.»
آنطور که متکان می‌گوید، به زودی برای بهتر شدن وضعیت دانشجویان ایرانی امارات، رایزن علمی مخصوص آنها مشخص می شود: «با توجه به مشکلات دانشجویان ایرانی در حوزه خاورمیانه و امارات در فکر ایجاد پست رایزن علمی برای دانشجویان ایرانی امارات هستیم.»
البته او زمان خاصی برای تعیین رایزن علمی ایران در امارات مشخص نکرد: «این کارها زمان بردار نیست، اما در فکرش هستیم. ما آنجا دانشجو زیاد داریم و باید فکری برایشان بکنیم.»
اما جدا از امارات که رایزن علمی ندارد، یکی دو رایزن علمی هم از مهرماه سال گذشته کارشان را شروع کرده‌اند و به دانشجویان ایرانی حوزه‌هایشان رسیدگی می‌کنند.
یکی از آنها رایزن علمی ایران در مالزی و جنوب شرق آسیا است.
به گفته دکتر وحید عالی، رایزن علمی ایران در مالزی و جنوب شرق آسیا در آماری که مهر 85 سفارت ایران در مالزی ارائه داده بود، تنها 900 دانشجوی ایرانی در این کشور مشغول به تحصیل بوده‌اند که این تعداد پس از شناسایی به چهار هزار نفر افزایش یافته است: «البته آمار غیر‌رسمی حکایت از تحصیل بیش از 4 هزار دانشجو در این کشور می‌کند.»
حضور رایزن علمی ایران در کشورهای خارجی مزایای قابل توجهی دارد. یکی از آنها بیمه دانشجویی است.
به گفته رایزن ایران در مالزی، بیمه دانشجویی با توجه به هزینه‌های بالای درمان در کشور مالزی در سطح گسترده‌ای توسط رایزنی ایران انجام شده است.
این اتفاق می‌تواند در بقیه کشورها هم بیفتد. همچنین آنطور که عالی می گوید تشکل‌های دانشجویان ایرانی در هر دانشگاهی از مالزی و کشورهای جنوب شرق آسیا که 25 دانشجوی ایرانی دارد، تشکیل شده است: «دانشجویان می‌توانند مشکلاتشان را از طریق نماینده‌هایشان با ما در میان بگذارند.»
به اینها می‌توان اقداماتی که رایزن ایران در روسیه داشته است را اضافه کنید.
دکتر علی باکویی، رایزن علمی ایران در روسیه در این باره می‌گوید: «با توجه به اینکه یکی از مشکلات دانشجویان ایرانی در کشور روسیه به ویژه در بدو ورود مسائل روحی و روانی است رایزنی علمی و فرهنگی در روسیه مرکز مشاوره و درمان پزشکی را برای این دانشجویان راه‌اندازی کرده است.»
در روسیه و بلاروس براساس آمار و پرونده‌های موجود حدود 1300 دانشجوی ایرانی بورسیه و غیربورسیه تحصیل می‌کنند.
باکویی، آمار را این چنین تشریح می‌کند: «600 دانشجوی ایرانی اعم از بورسیه و غیربورسیه در کشور روسیه تحصیل می‌کنند که پیش‌بینی می‌شود با احتساب سایر دانشجویان، 800 دانشجو در این کشور وجود داشته باشد. در بلاروس هم براساس آمار پرونده‌های موجود 450 دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل هستند.»
اما دانشجویان ایرانی روسیه با توجه به تورم بالا در این کشور با مشکلات زیادی مواجه هستند: «بزرگترین مشکل دانشجویان ایرانی در روسیه تورم، مسکن و خوابگاه دانشجوی است.»
بر خلاف مالزی که دانشجویان زیادی از ایران را آموزش می‌دهد، با توجه به شرایطی که اوکراین دارد، تعداد دانشجویان ایرانی این کشور کاهش داشته است.
دکتر مسعود باقری، رایزن علمی ایران در اوکراین، مجارستان و چند کشور دیگر، در این باره می‌گوید: «آمار دانشجویانی که در سال 84 در دانشگاههای اوکراین پذیرش شده بودند از هزار نفر به 300 نفر در سال 85 و 170 نفر در سال 86 کاهش یافته است. تعداد پرونده دانشجویانی که در کنسولی موجود است 5 تا 6 هزار پرونده است. براساس آمار وزارت علوم این کشورها نیز در مجارستان یک هزار و 200، در ارمنستان یک هزار و 800 و در جمهوری آذربایجان تعداد بسیار کمی دانشجوی ایرانی تحصیل می‌کنند.»
از مالزی کمی به سمت غرب که برویم، به شبه قاره هند می‌رسیم که در آنجا (هند، پاکستان و بنگلادش) حدود پنج هزار ایرانی تحصیل می‌کنند.
همچنین در آمریکای شمالی (کانادا و ایالات متحده) بیش از هفت هزار دانشجوی ایرانی و ایرانی تبار مشغول به تحصیل هستند که به گفته رایزن علمی ایران در این حوزه از قوی‌ترین‌ها در رشته‌های خود هستند.
دکتر علیرضا معینی، در این باره می‌گوید: «دانشجویان ایرانی در کشورهای آمریکا و کانادا جزو قوی‌ترین دانشجویان دانشگاههای این کشورها محسوب می‌شوند.»
در اروپای مرکزی و غربی هم بیش از 500 دانشجوی بورسیه ایرانی حضور دارند.
دکتر محمد حسین عبداللهی، رایزن علمی اروپای ایران در این باره گفت: «مجموع دانشجویان ایرانی بورسیه که در کشورهای سوئد، آلمان، فرانسه و بلژیک تحصیل می‌کنند نزدیک به 500 نفر برآورد شده است. همچنین در هر یک از کشورهای اسپانیا، ایتالیا، هلند و دانمارک دو یا سه دانشجوی بورسیه ایرانی تحصیل می‌کنند.»
البته قرار است رایزنی علمی ایران در آلمان هم راه بیفتد که این کشور را جداگانه پوشش دهد. کشورهای اسکاندیناوی هم به‌زودی صاحب رایزن علمی مستقل می‌شوند.
انگلستان، ایرلند و اسکاتلند هم یک رایزن علمی جداگانه دارند. دکتر علی رضا صالحی، رایزن علمی ایران در این سه کشور که توصیه اکید بر تحصیل دوره کارشناسی در ایران می‌کند، این چنین هشدار می‌دهد: «در انگلیس موسسات آموزشی مختلفی تاسیس شده‌اند که مدارک آنها را حتی نهادهای علمی انگلستان هم قبول ندارند، اما آنها تبلیغات فراوانی دارند و یک دانشجو را حتی تا دوره دکتری هم می‌پذیرند، اما در نهایت دانشجو را در مدرک با مشکل مواجه می‌کنند.»
همچنین به گفته او قراردادها و تفاهم‌نامه‌های همکاری بین دانشگاه‌ها و مراکز برتر علمی انگلستان بسته شده تا ارتباطات آنها با دانشگاههای ایران برقرار شود. این اتفاق البته در فرانسه با مدارس فنی عالی هم افتاده است.
همشهری امارات
