رشد این محله تابعی از صنعت است که زمین‌های اطراف آن با راه‌اندازی کارخانه چیت‌سازی در سال ۱۳۲۷ و کارخانه روغن‌نباتی‌قو در سال ۱۳۳۳ به محل اسکان کارگران تبدیل شد. در این سال‌ها مزارع کشاورزی، خانه‌های روستایی، زاغه‌هایی که کارگران در آن سکونت داشتند، سیلوها و کوره‌پزخانه‌ها در این محدوده دیده می‌شد و از سوی دیگر در غیاب مدیریت شهری و بازار رسمی زمین، اشخاص بانفوذ و مالکان بزرگ دست به ساخت و فروش مسکن زدند. مشهورترین آنها فردی به نام «عباس خزانه» بود که نام محله هم برگرفته از اوست.
نبود برنامه مدون و همه‌جانبه توسعه شهری، امکانات و خدمات زیربنایی برای محله نادیده گرفته و بیشتر معامله‌ها و خرید زمین‌ها و املاک به‌صورت قولنامه‌ای انجام شد. مساحت کم خانه‌ها و قیمت ارزان آنها نیز باعث شد تا اقشار کم درآمد در این محله ساکن شوند، اما چند تحول در شمال محله رخ داد که خزانه را تحت تأثیر قرار داد. در دهه ۱۳۵۰ ساخت بزرگراه بعثت (فرح‌آباد) که افسریه را به کشتارگاه (میدان بهمن فعلی) متصل می‌کرد، ساخت پارک بعثت (فرح‌آباد سابق) که محل اسکان برخی از مهمانان‌های جشن‌های ۲ هزار و ۵۰۰ ساله نیز بود، ساخت میدان‌ها و فلکه‌های خزانه و از همه مهم‌تر ساخت ترمینال جنوب، باعث رونق این محله شد. سرانجام منطقه ۱۶ در سال ۱۳۵۹ به مناطق بیست و دوگانه تهران پیوست و محله خزانه بخارایی نیز جزو آن قرار گرفت. مهم‌ترین تحولاتی که از آن سال تاکنون در محله رخ داده، راه‌اندازی ایستگاه مترو خزانه، تخریب گودهای محله و ساخت پارک یادواره شهدا به جای مشهورترین گود محله یعنی گود «حسین نفتی» است.
مرور تاریخچه شکل‌گیری محله حاکی از آن است که خزانه به‌طور عمده به واسطه بازارهای غیررسمی محله گسترش یافته و از همان ابتدا قطعات زمین ریزدانه، کیفیت ساختمان‌ها نامرغوب و خدمات شهری ناچیز بوده است. نکته اصلی اینجاست که نشانی از خزانه در اطلس فرهنگی تهران که در طی دهه پنجاه تهیه شد نیست، درحالی که در زمان تهیه طرح و نقشه‌ها محله خزانه کامل بوده است.
خزانه از معدود محله‌هایی است که هنوز با کاربری صنعتی عجین شده و هویت خود را از این ویژگی می‌گیرد؛ کارخانه روغن‌نباتی قو و انبارهای اطراف آن و کارخانه متروک آدامس خروس‌نشان از این جمله‌اند.
از ویژگی‌های فرهنگی و سیاسی این محله، نقش آن در جنگ تحمیلی است. تعداد شهدای خزانه از تعداد کوچه‌های آن بیشتر است و در بسیاری از کوچه‌ها تصویر ۵ تا ۶ شهید نقش بسته است. تقریباً همه گروه‌های سیاسی قبل از انقلاب به این محله رفت‌وآمد داشته‌اند و بسیاری از مساجد و معابر آن خاطرات گفتنی از این بخش از تاریخ کشور دارند.
نظر شما