همشهری آنلاین - فتانه انفرادی - به گفته مسئولان وزارت بهداشت ۱۱ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در ایران دیابت دارند (بیش از ۵ میلیون نفر) ۱۸ درصد جمعیت هم پیش‌دیابتی هستند ( ۷ تا ۸ میلیون نفر) این آمار هم نگران‌کننده است و هم بسیار هشداردهنده. علاوه بر این، درصد بالایی از مردم بنا به گفته مسئولان بهداشتی، از بیماری خود اطلاع ندارند و فقط با آزمایش‌های ویژه قندخون پی به بیماری خود می‌برند. براین اساس، آمار مبتلایان به دیابت، بیش از اینهاست.
سوال اینجاست: چرا با وجود اینکه هم سند ملی کنترل دیابت و هم سند ملی بیماری‌های غیرواگیر در ایران تهیه و تنظیم شده است و بر اساس این اسناد باید میزان شیوع دیابت کاهش یابد اما تعداد دیابتی‌ها در ایران رو به افزایش است و سن ابتلای دیابت همچنان روند کاهشی را طی می‌کند؟
این همه درحالی است که بیماری دیابت هم عوارض و هزینه‌های زیاد برای مبتلایان و هم هزینه‌های زیاد برای نظام سلامت ایران دارد.
دیابتی‌ها ۲ تا ۴ برابر بیش از افراد عادی در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارند. خطر کوری و بیماری‌های کلیوی در دیابتی‌های به ترتیب ۲۵ و ۱۷ برابر افراد عادی است. حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به دیابت دچار اختلالات عصبی می‌شوند و قطع عضو (قطع پا) در میان دیابتی‌ها ۱۵ تا ۴۰ درصد اتفاق می‌افتد. علاوه براینها، دیابت هر سال معادل ۳۰۰ هزار سال از عمر ایرانی‌ها می‌کاهد. علاوه براین، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم دیابت در ایران سالانه حدود 4 میلیارد دلار است.
مگر نه اینکه هدف کلی از تنظیم و تدوین سند ملی کنترل دیابت، کاهش رشد دیابت و چاقی همراه با ایجاد نظام ثبت دیابت، معاینه و غربالگری و مشارکت بیمه ها و ... است و براساس سند بیماری‌های غیرواگیر هم قرار است ۹۰ درصد بیماران دیابتی بتوانند تا سال ۲۰۲۵ میلادی به درمان خوب و مناسب، دسترسی داشته باشند، پس چرا تعداد دیابتی‌ها به ویژه دیابت نوع دو در ایران رو به افزایش است. مشکل کجاست؟ و راهکار چیست؟
کارشناسان و مسئولان بهداشتی ایران، همواره هشدار می‌دهند و اعلام می‌کنند که در بروز و ایجاد دیابت نوع دو، کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب، چاقی، فشارهای روانی و ... نقش حیاتی دارند و مدام از مردم می‌خواهند که سبک زندگی خود را تغییر دهند، آنها از خطرات مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل سخن می‌گویند و... اما آیا تنها با سخن گفتن و هشدار دادن می‌توان جلوی شیوع یک بیماری که از آن با نام اپیدمی قرن یاد شده است را گرفت. آنهم بیماری که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، یکی از عوامل مرگ‌ومیر انسان است.
در کنترل بیماری‌های غیرواگیر که دیابت یکی از آنهاست، پیشگیری، اطلاع‌رسانی و آموزش، توانمندسازی و خودمراقبتی، بسیار موثر هستند آیا در این زمینه اقدامات خوبی صورت گرفته است که اگر چنین بود روند بیماری، سیر صعودی طی نمی‌کرد!
به چه میزان در پیشگیری از دیابت، به ویژه دیابت نوع دو، موفق عمل شده است؟ آیا در این زمینه وزارت بهداشت و یا سایر نهادهای مرتبط با حوزه سلامت، پژوهشی انجام داده‌اند تا از میزان رضایت‌مندی مردم از نحوه آموزش‌ها (اگر صورت گرفته) مطلع شوند؟
چاقی در کودکان به گفته مسئولان بهداشتی کشور رو به افزایش است و این درحالی است که چاقی در ایجاد و بروز دیابت نوع دو نقش دارد. برای عبور از این بحران چه اقداماتی انجام شده است؟ آیا روند چاقی در بین کودکان و یا روند چاقی شکمی در بین مردم افزایش داشته است یا کاهش؟ آمارها از روند افزایشی خبر می‌دهند.
میزان مصرف مردم از شکر و مواد قندی هنوز به میزان استاندارد نرسیده است. سرانه مصرف قند و شکر ایرانی‌ها بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی است. سرانه قند و شکر مصرفی ایرانی‌ها ۶۶ گرم است در حالی‌که هر فرد روزانه حداکثر باید ۴۰ گرم قند مصرف کند.
آیا تمام کارخانه‌ها و صنایع غذایی، ملزم شده اند که در مواد غذایی و صنایع تولیدی خود میزان استاندارد مواد قندی را رعایت کنند؟ و آیا نظارت‌ها در این زمینه کافیست؟
سن مصرف سیگار و قلیان کاهش یافته است و اکنون با فاجعه و بحران دختران و زنان سیگاری و قلیان به‌دست مواجه هستیم. آیا میزان مالیات بر سیگار مناسب است؟
به اعتقاد نگارنده مطلب، اگر در زمینه دیابت راهنماهای بالینی و هزاران سند مناسب و خوب وجود داشته باشد اما به‌درستی اجرا نشوند، نمی‌توان به نتیجه دلخواه رسید.
به نظر می‌رسد که برای کنترل و پیشگیری از دیابت، عزم ملی وجود ندارد. وزارت‌خانه‌ها و نهادهای مسئول برای برون‌رفت از این معضل جدی نظام سلامت، موازی و جزیره ای عمل می‌کنند و این یکی از دلایلی است که نتایج برای پیشگیری از دیابت، آنطور که باید اثربخش نیست.
به طور قطع و یقین، اجرای کامل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و همچنین پرونده الکترونیک سلامت، می‌تواند در پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر در ایران، به مردم و مسئولان و کارشناسان نظام سلامت، کمک کند. امید است که این برنامه‌ها پس از سالها به طور کامل در ایران اجرایی و همه‌گیر شود تا شاهد میزان شیوع بیماری‌های غیرواگیر در ایران نباشیم.
نظر شما