همشهری آنلاین-معصومه حق‌جو: هر سال با آغاز روزهای سرد و نزدیک‌شدن به آذر، هشدارها و پیام‌های ایمنی مبنی بر جدی گرفتن نکات مربوط به راه‌اندازی و نصب بخاری‌های گازی و سایر وسایل گرمایشی گازسوز در رسانه‌ها منتشر می‌شود. اما در کنار این هشدارها، همچنان خبر فوت بسیاری از هموطنانمان را به خاطر رعایت نکردن همین نکات ایمنی می‌شنویم.
طی ۷ ماه نخست امسال نیز ۲۴۶ نفر در استان‌های مختلف کشور جان خود را به دلیل خفگی با گاز مونوکسیدکربن از دست دادند؛ رقمی معادل تعداد سرنشینان ۲ هواپیمای مسافربری متوسط که اگر بر اثر سقوط با هواپیما جانشان را از دست می‌دادند، بسیار بیشتر به چشم می‌آمد.
آمارهای پزشکی قانونی کشور از فروردین ۱۳۹۰ تا پایان مهر امسال نشان می‌دهد استان تهران ۱۵۰۸ قربانی داشته که بیشترین تعداد بین استان‌هاست. این رقم با توجه به تراکم بالای جمعیت در تهران فاصله زیادی نسبت به استان‌های دیگر دارد. اما در بین سایر استان‌ها، اصفهان با ۴۸۸ جان‌باخته طی همین بازه زمانی پس از تهران و بالاتر از تمام استان‌های دیگر قرار دارد. کمترین تعداد قربانیان مونوکسیدکربن نیز در این بازه زمانی ۱۰۳ ماهه مربوط به استان هرمزگان است که طی این مدت ۲۰ کشته بر اثر خفگی با مونوکسیدکربن داشت.
البته مقایسه آماری بین استان‌های بالای جدول و استان‌های پایین جدول که عمدتا در مناطق جنوبی و گرمسیر قرار دارند چندان منطقی نیست. چراکه فاصله بسیار زیادی بین تعداد مشترکان استانی مانند اصفهان با استان هرمزگان یا سایر استان‌های پایین جدول وجود دارد. ضمن این‌که در مقایسه آمار مربوط به تعداد قربانیان گاز مونوکسید، علاوه بر تعداد مشترکان شبکه گاز، باید به مسائلی مانند شرایط آب‌وهوایی و همچنین تراکم جمعیت نیز توجه داشت.
اصفهانی‌ها؛ دومین مصرف‌کنندگان گاز در کشور
طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن، جمعیت اصفهان ۵ میلیون و ۱۲۰ هزار و ۸۵۰ نفر و هرمزگان یک میلیون و ۷۷۶ هزار و ۴۱۵ نفر اعلام شده است. این اختلاف جمعیت در کنار شرایط آب‌وهوایی مهم‌ترین عوامل فاصله استان اصفهان و هرمزگان در این مقایسه آماری است. چراکه در استانی مانند هرمزگان با توجه به گرمای هوا و میزان استفاده کمتر از گاز برای سیستم گرمایشی، طبیعی است که تعداد تلفات جانی هم بر اثر خفگی با مونوکسیدکربن کمتر باشد، اما اصفهان به عنوان یکی از استان‌های بزرگ و پرجمعیت کشور، مشترکان گاز بیشتری دارد و به همین دلیل احتمال وقوع حادثه و خطر برای مشترکان در این استان از دیگر استان‌ها بیشتر است.
بر اساس آمارهای شرکت گاز استان هرمزگان، طبق طرح جامع گازرسانی در این استان تا سال ۱۴۰۰ باید ۱۸۷ هزار خانوار شهری و روستایی از خدمات شبکه گازرسانی کشور بهره‌مند شوند، اما استان اصفهان اکنون با پوشش ۹۹.۵ درصدی گازرسانی، بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک گاز دارد. آمارهای شرکت گاز اصفهان نیز نشان می‌دهد که ۹۹.۶ درصد از خانوارهای شهری و حدود ۹۵ درصد خانوارهای روستایی که در ۱۰۶۰ روستای اصفهان سکونت دارند مشترک شبکه گاز کشور هستند. این ضریب نفوذ بالای شبکه گاز در استان در کنار سرمای هوا سبب شده که اصفهانی‌ها دومین مصرف‌کنندگان گاز در کشور باشند.
به گفته «سید مصطفی علوی»، مدیرعامل شرکت گاز اصفهان میانگین مصرف روزانه گاز در این استان ۵۷.۵ میلیون متر مکعب است که هر خانوار روستایی به طور میانگین ۶.۸ متر مکعب و هر خانوار شهری نیز به طور متوسط ۶.۴ متر مکعب در شبانه‌روز گاز مصرف می‌کند.
با نگاهی به این آمار و ارقام و میزان استفاده از گاز در اصفهان، می‌توان یکی از دلایل بالا بودن آمار تلفات جانی مرگ خاموش در این استان را درک کرد. آمارهای پزشکی قانونی کشور نشان می‌دهند که سال ۱۳۹۰ مونوکسیدکربن جان ۶۱ نفر را در اصفهان گرفت و سال بعد این تعداد با کاهش اندکی به ۵۸ نفر رسید، اما در پایان سال ۱۳۹۲ که پاییز و زمستان سردتری داشت این آمار با افزایشی چشمگیر روی عدد ۸۱ متوقف شد.
سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۷ تعداد جان‌باختگان مرگ خاموش در اصفهان یکسان بود و هر سال ۴۷ نفر جان باختند. سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ نیز به ترتیب ۵۲ و ۵۷ نفر قربانی شدند. تعداد کشته‌شدگان اصفهان در سال ۱۳۹۶ نیز ۶۷ نفر بود.
امسال هم از ابتدای سال جاری تا پایان مهر ماه ۱۸ نفر در این استان به دلیل خفگی با مونوکسیدکربن جان باختند که تاکنون در آمار ۷ ماهه، اصفهان پس از تهران، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی چهارمین استان است. البته با توجه به در پیش بودن روزهای سردتر، این رقم تا پایان سال افزایش می‌یابد.
عوامل مسمومیت
در این زمینه مدیر عامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان هم در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری آنلاین بیان کرد: معمولا وسایل گرمایشی از دودکش مناسبی برخوردار نیستند یا این‌که در مسیر دودکش، جریان هوا وجود ندارد.
به گفته «محسن گلابی» برخی افرادی که از بخاری گازسوز استفاده می‌کنند برای جلوگیری از هدررفت گرما، منافذ درها و پنجره‌ها را مسدود می‌کنند. این کار جریان هوا را متوقف می‌کند که خام‌سوزی و جمع شدن مونوکسیدکربن را به دنبال دارد.
این مسئول با بیان این‌که بارها هشدار داده شد که نباید از شیلنگ آب برای انتقال گاز استفاده شود، افزود: بسیاری از همشهریان از وسایل گازسوز استاندارد استفاده نمی‌کنند. حتی در مواردی از اجاق گاز و وسایل پخت و پز به جای وسیله گرمایشی استفاده شده است.
گلابی ادامه داد: کوچکی واحدها نیز یکی دیگر از عوامل موثر در خفگی با مونوکسیدکربن است. از این نظر که ممکن است تعداد زیادی در یک فضای کوچک حضور داشته باشند و جریان هوا نیز در آن محیط بسته به صورت کافی وجود نداشته باشد.
مدیر عامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان مسائل اقتصادی را هم در این زمینه مهم دانست و گفت: برخی افراد برای این‌که هزینه‌ای بابت تکنسین و سرویس‌کار نپردازند، شخصا اقدام به سرویس و نصب وسیله گرمایشی می‌کنند، اما به دلیل اشراف نداشتن به جزئیات کار، ممکن است سرویس وسایل گرمایشی را به درستی انجام ندهند و موجب بروز حادثه شود.
او یکی از راه‌های کاهش حوادث را به‌کارگیری شیوه‌های ایمن‌تر گرمایش در ساخت خانه‌ها دانست و افزود: در حال حاضر بیشتر خانه‌هایی که ساخته می‌شوند، سیستم حرارت مرکزی ندارند و سازندگان این خانه‌ها برای این‌که هزینه ساخت بنا ارزان‌تر تمام بشود، از لوله‌کشی گاز استفاده می‌کنند.
گلابی درباره آموزش‌هایی که در این زمینه توسط آتش‌نشانی ارائه می‌شود، گفت: سازمان آتش‌نشانی به طور مستمر کلاس‌های آموزشی برقرار می‌کند. در مجتمع‌ها، مدارس، منازل و ادارات هم آموزش داریم، ولی متاسفانه همچنان آمار مرگ ناشی از مسمومیت با مونوکسیدکربن بالاست و بی‌توجهی به این موضوع ادامه دارد.
البته با توجه به افزایش تعداد مشترکان گاز در اصفهان طی سال‌های اخیر، باقی ماندن تعداد جان‌باختگان در محدوده ثابت کمتر از ۷۰ نفر در سال قابل توجه و مثبت است.
طی سال‌های اخیر فعالیت‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی‌ها، میزان آگاهی مشترکان گاز از نکات ایمنی را به موازات افزایش تعداد مشترکان ارتقا داد، اما رعایت نکردن مسائل ایمنی هنگام استفاده از وسایل گازسوز یا حتی رعایت نشدن برخی استانداردها در ساخت واحدهای مسکونی توسط مالکان یا بی‌توجهی به تذکرات قانونی مربوط به ساخت‌وساز توسط پیمانکاران و کارفرمایان همچنان شرایط را برای گرفتن قربانی توسط قاتل خاموش در خانه‌ها فراهم کرده است.
نظر شما