اروپا مکانیسم حل اختلافات برجام را فعال می‌کند اما به شورای امنیت نمی‌رود

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، خبرگزاری «رویترز» امروز (جمعه) به نقل از چند دیپلمات گزارش داد که کشورهای اروپایی باقی‌مانده در توافق هسته‌ای ایران، احتمالا مکانیسم حل و فصل اختلافات در برجام را در ماه ژانویه ۲۰۲۰ فعال می‌کنند.

استفاده از مکانیسم حل اختلافات برجام، می‌تواند زمینه‌ای برای استفاده طرف اروپایی از مکانیسم ماشه باشد که به بازگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران منجر می‌شود.

بر این اساس، احتمالا اروپایی‌ها با هدف به عقب بازگرداندن گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران، مکانیسم مزبور را فعال می‌کنند اما برای احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که باعث فروپاشی کامل برجام می‌شود، عجله نمی‌کنند.

رویترز به نقل از شش دیپلمات غربی و اروپایی – که نامی از آنها ذکر نکرد – مدعی شد کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس با یکدیگر توافق کرده‌اند که این فرآیند را آغاز کنند اما فعلا صبر می‌کنند تا ببینند ایران پیش از تصمیم نهایی (رفتن به شورای امنیت) چه گام‌هایی برمی‌دارد.

بر این اساس، یک منبع دیپلماتیک اروپایی می‌گوید: «آغاز این فرایند با هدف حل مسائل مشکل‌ساز و حفظ توافق [هسته‌ای] انجام می‌گیرد. تحریم‌های سازمان ملل [اما] به صورت خودکار به دنبال این فرایند نمی‌آید. اگر ما تصمیم بگیریم که این کار (احیای تحریم‌های سازمان ملل) را انجام دهیم، به معنای آن است که تصمیم گرفته‌ایم میخ آخر را به تابوت [برجام] بزنیم».

به نوشته رویترز، این دیپلمات‌ها می‌گویند تا زمانی که گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران از آستانه غیر قابل قبولی (خط قرمز) عبور نکند، کشورهای اروپایی نیز به‌جای حرکت به سمت احیای تحریم‌ها، روی طولانی‌کردن فرایند تمرکز می‌کنند.

بر این اساس، سه منبع دیپلماتیک ادعا می‌کنند که سه کشور اروپایی مخصوصا فرانسه، در حال لابی‌کردن با چین و روسیه هستند تا آنها را به نشان دادن اتحاد در جمع پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل مجاب کنند اما مسکو و پکن هنوز می‌گویند که مخالف آغاز فرایند حل اختلاف هستند.

دیپلمات دیگری به رویترز گفت: «ما احساس می‌کنیم که دیپلماسی هنوز نمرده است».

رویترز در ادامه این گزارش، به نقل از یک مقام ارشد ایرانی نوشت: «تروئیکای اروپایی به ایران اطلاع داده‌اند که می‌خواهند مکانیسم را فعال کنند. اگر آنها این کار را انجام دهند، ایران نیز اقدام متناسب را انجام می‌دهد. آنها اگر می‌خواهند توافق [هسته‌ای] را حفظ کنند، باید به وعده‌هایشان عمل کنند چون در غیر این‌صورت ایران گام‌های بعدی را برمی‌دارد».

• نشست کمیسیون برجام در وین | مکانیسم ماشه علیه ایران به جریان نیفتاد
• ظریف: مکانیزم ماشه قابل عملیاتی شدن نیست
• واکنش وزارت خارجه به تهدید ماشه‌ای فرانسه؛ برجام اجازه نمی‌دهد

مکانیسم ماشه، بخش نهایی از ساز و کار حل اختلاف ذیل برجام است که می‌تواند قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل را که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ تعلیق شده بودند، باز گرداند.

در حقیقت منظور از مکانیسم ماشه بخش پایانی همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در برجام است. این ۲ بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بینجامد، به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌ است.  

بند ۳۷ برجام عنوان می‌کند: «متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش‌های توأم با حسن نیت آن طرف برای طی فرآیند حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها رای گیری کند. چنانچه قطعنامه فوق‌الذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجدداً اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری کند».