از یک سو قرار است سران ناتو در این اجلاس درباره پیوستن اعضای جدید تصمیم بگیرند. از سوی دیگر چون این اعضای جدید همگی از کشورهای هم‌پیمان و نزدیک روسیه هستند، آینده روابط روسیه با ناتو در این اجلاس رقم می خورد.
این اجلاس امسال مهمان ویژه‌ای هم دارد. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در روزهای پایانی دوران مسئولیت خود در این نشست شرکت می‌کند.
رهبران سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در کاخ «مردم» در شهر بخارست گرد آمدند تا تصمیم بگیرند که این سازمان تا کجا باید گسترش یابد و اعضایی از نیم‌کره شرقی را در خود جای دهد.
از بعد از پایان جنگ سرد تا کنون سران ناتو چندین بار در چنین نشست‌هایی شرکت کرده‌اند و هر یک از این نشست‌ها در موقع خود مهم بوده است. اما نشست امسال در بخارست را باید تعیین‌کننده‌ترین و مهمترین این نشست‌ها تا کنون نامید.
این اهمیت 2 دلیل عمده دارد. اول اینکه گسترش ناتو به شرق تا کنون هیچ‌گاه به این اندازه با مخالفت جدی روسیه‌ای که حالا قدرتی تعیین‌کننده در جهان هم هست، رو به رو نبوده‌است.
از سوی دیگر انسجام داخلی ناتو این روزها بیشتر از هر زمان دیگری با تهدید و چالش رو‌به‌روست. این تهدید که در 59 سال گذشته بی‌سابقه بوده، از کیلومترها دور از هسته مرکزی و مرزهای این سازمان و از افغانستان ناشی شده‌است.
بعد از آنکه نیروهای نظامی آمریکا با وخیم شدن اوضاع در عراق مجبور شدند کانون توجه و تمرکز خود را معطوف این کشور کنند، ماموریت اداره امور در کشور افغانستان که همچنان کشوری جنگ زده به شمار می‌آید به ناتو سپرده شد. اما این ماموریت در یک سال گذشته هیچ پیشرفتی نداشته است.
شبه نظامیان طالبان همچنان در گوشه و کنار کشور دست به عملیات انتحاری و آدم‌ربایی می‌زنند و عده‌ای از اعضای ناتو به رهبری آمریکا، انگلیس و کانادا هر روز بیشتر از گذشته نسبت به خودداری دیگر کشورها از به عهده گرفتن مسئولیت گلایه‌مند می‌شوند. این موضوع به اختلاف جدی میان اعضای ناتو تبدیل شده‌است.
در آستانه برگزاری نشست سران ناتو در بخارست، نیکولا سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه که همواره با سخنان و رفتارش همه را شگفت‌زده کرده‌است، اعلام کرد که قصد دارد نزدیک به هزار نیروی جنگی فرانسوی را در شرق افغانستان مستقر کند.
این اظهار نظر سارکوزی بیش از آنکه ارزش نظامی داشته‌باشد، با انگیزه سیاسی همراه بوده و موجب خواهد شد تا بیش از 3 هزار تفنگدار آمریکایی که برای حمایت از نیروهای انگلیسی و کانادایی در استان‌های جنوبی هلمند و قندهار مستقر هستند مرخص شوند. به این ترتیب بار نظامی آمریکا در افغانستان سبک خواهد شد.
این پیشنهاد فرانسه اگر چه در شکستن فضای حاکم بر نشست سران ناتو بی‌تاثیر نخواهد بود اما با درخواست فرماندهان ناتو در افغانستان فاصله زیادی دارد. سارکوزی خواستار آن است که در حوزه‌ها و سرویس‌های اقتصادی و مدنی نقش بیشتری داشته‌باشد.
او با تکرار سخنان گوردون براون نخست‌وزیر انگلیس می‌گوید، افغانستان راه حل صرفا نظامی ندارد. مقامات انگلیسی هم بر این باورند که ناتو باید طوری درباره افغانستان رفتار کند و اظهار نظر نماید که معلوم شود این موضوع تنها مسئله ناتو نیست بلکه مسئله کل جامعه جهانی است.
سارکوزی همچنین پیشنهاد داده که فرانسه به ساختار نظامی منسجم ناتو بپیوندد.
اما حتی این مسئله هم مشروط است و به توافقی بستگی دارد که قرار است میان شرکای فرانسه درباره نقش نظامی اروپا درون ناتو به دست آید. با این کار، نقش و کارکرد ناتو تقویت و چند برابر می‌شود و با اختصاص منابع جدید، از نفوذ آمریکا هم کاسته خواهد شد.
قرار است این توافق تا قبل از نشست سال آینده ناتو که مصادف است با شصتمین سال تاسیس این سازمان، به دست آید. این نشست در استراسبورگ برگزار می‌شود.
در نشست بخارست محور مذاکرات سران ناتو تصمیم‌گیری درباره دعوت از ۳ کشور کرواسی، آلبانی و مقدونیه برای پیوستن به ناتوست. موضوع حساس دیگر احتمالا پیوستن گرجستان و اوکراین به ناتو مربوط می‌شود.
آمریکا از این موضوع به شدت حمایت می‌کند اما روسیه این تحول را هجوم ناتو به حیاط خلوت خود می‌داند و به شدت با آن مخالف است.
بعضی کشورهای اروپایی هم پیوستن این دو کشور را نوعی توسعه زودرس ناتو می‌دانند.
اما تنها آلمان و فرانسه اعلام کرده‌اند که این طرح را وتو خواهند کرد. آمریکا در حالی بر پیوستن اوکراین به ناتو تاکید می‌کند که بیش از ۷۰ درصد از مردم این کشور هم با این موضوع مخالفند.
اوکراین و روسیه روابط اقتصادی بسیار نزدیک و تنگاتنگی دارند و کشور اوکراین همچنان بعد از انقلاب نارنجی، با بی‌ثباتی سیاسی جدی رو‌به‌روست. همه این عوامل در کنار هم، پیوستن اوکراین به ناتو را در شرایط کنونی دشوار می‌کند.
برلین نگران آن است که روسیه از این موضوع بسیار خشمگین شود. این در حالی است که مشکل روسیه با غرب و به ویژه آمریکا بر سر طرح سپر دفاع موشکی و استقرار رادارهای این سپر در جمهوری چک هنوز حل نشده و همچنان یک بحران است. انگلیس و آمریکا می‌گویند که هیچ‌کس نمی‌تواند و نباید در سیاست درهای باز ناتو مداخله کند.
این بحث‌ها سازمان ناتو را از موضوع اصلی که به اعتقاد کارشناسان در شرایط کنونی امری حیاتی است دور کرده‌است. کارشناسان نظامی ناتو می‌گویند که این سازمان با فلسفه وجودی یک سازمان نظامی پدید آمده و شکل گرفته است اما تجهیزات نظامی آن اکنون کاملا فرسوده و دور از شرایط مطلوب است.
کشورهای جدید هم به دلیل حفظ امنیت خود به دنبال وارد شدن به این سازمان هستند و نه به خاطر خود این سازمان. به این ترتیب فلسفه وجودی سازمان ناتو اکنون بیش از هر زمان دیگر زیر سوال رفته است.
گاردین
۲ آوریل ۲۰۰۸
