به گزارش همشهری آنلاین، آنژیوگرافی یک آزمایش پرتو اکس از رگ‌های خونی است. این آزمایش می‌تواند تصاویری از رگ‌های خونی را در اندام‌های مختلف بدن ارائه کند. در نتیجه آنژیوگرافی به پزشکان در تشخیص شرایطی کمک می‌کند که قلب، مغز، دست‌ها یا پاها را تحت‌تاثیر قرار داده‌اند.
آنژیوگرافی می‌تواند به تشخیص ناهنجاری‌های رگ‌های خونی از جمله رگ‌های خونی ضعیف، رسوبات پلاک و لخته‌های خون کمک کند.
در ادامه با چرایی استفاده پزشکان از آنژیوگرافی، چگونگی انجام آن و خطرات و عوارض جانبی مرتبط با این روش بیشتر آشنا می‌شویم.
- آنژیوگرافی چیست؟
اصطلاح آنژیوگرافی به آزمایش‌های تشخیصی گفته می‌شود که پزشکان برای شناسایی رگ‌های خونی مسدود یا تنگ‌شده از آنها استفاده می‌کنند.
همچنین آنژیوگرافی به پزشکان در تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماری‌های قلبی و عروقی از جمله آترواسکلروز کرونری، تنگی رگ‌های خونی و آنوریسم‌ها کمک می‌کند.
برای انجام یک آنژیوگرافی سنتی، پزشک لوله‌ای نازک و بلند را به نام کاتتر در یک سرخرگ در دست، بالای ران یا کشاله ران وارد می‌کند.
کوچک‌تر شدن کاتترها نسبت به گذشته امکان انجام آنژیوگرافی را از طریق دست که معمولا از طریق سرخرگ مچ دست انجام می‌شود، فراهم کرده است. مزیت این روش این است که عوارض موضعی آنژیوگرافی را بسیار کاهش می‌دهد و به نزدیک صفر می‌رساند. آسایش بیمار نیز در این روش بیشتر است، زیرا بلافاصله می‌تواند از تخت پایین بیاید و راه برود. بیمار نیز معمولا پس از گذشت چهار ساعت از بیمارستان ترخیص می‌شود در شرایطی که مدت‌زمان بستری شدن در بیمارستان پس از آنژیوگرافی از طریق ران پا معمولا یک شب است.
پزشک رنگ کنتراست‌زا یا ماده حاجب را درون کاتتر تزریق می‌کند و تصویربرداری پرتو اکس از رگ‌های خونی انجام می‌شود. رنگ کنتراست‌زا به مشهودتر شدن رگ‌های خونی در تصاویر پرتو اکس کمک می‌کند.
با وجود این، تمام موارد آنژیوگرافی شامل دستگاه‌های تصویربرداری پرتو اکس نمی‌شوند. پزشکان می‌توانند آنژیوگرافی‌ها را با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی نیز انجام دهند.
آنژیوگرافی با کمک دستگاه سی‌تی‌اسکن که به نام سی‌تی‌آنژیو نیز شناخته می‌شود یک روش تشخیصی است. میزان رنگ کنتراست‌زا استفاده شده در این روش تقریبا برابر با روش آنژیوگرافی است و تنها در سی‌تی‌آنژیو کاتتری وارد رگ فرد نمی‌شود. اگر احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر در فرد زیاد باشد، بهتر است از همان ابتدا آنژیوگرافی استفاده شود زیرا پس از تایید سی‌تی‌آنژیو، بیمار باید آنژیوگرافی نیز انجام دهد. سی‌تی‌آنژیو بیشتر در مواری که احتمال تنگی رگ‌های قلب حداکثر متوسط است توصیه می‌شود.
پزشک ممکن است در صورتی که فرد با موارد زیر مواجه باشد آنژیوگرافی را توصیه کند:
ـ نشانه‌های انسداد یا تنگی یک سرخرگ مانند استرس غیرعادی در نتایج آزمایش وی دیده شود.
ـ دردی جدید یا غیرعادی در سینه خود تجربه کند.
ـ بیمار یک سکته مغزی، حمله قلبی یا نارسایی قلبی داشته باشد.
بیماری قلبی یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر انسان‌ها در جهان است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را کاهش دهد. پزشکان از آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی مانند آنژیوگرافی برای تشخیص و درمان انواع مختلف بیماری قلبی استفاده می‌کنند.
- پزشک در چه مواردی از آنژیوگرافی‌ها استفاده می‌کند؟
پزشک می‌تواند از یک آنژیوگرافی برای بررسی شرایط رگ‌های خونی در سراسر بدن از جمله پشت، گردن، قلب، سینه، شکم، لگن، دست‌ها و پاها استفاده کند.
طی یک آنژیوگرافی، پزشک در پی نشانه‌های بیماری قلبی و عروقی و مشکلات در رگ‌های خونی خواهد بود.
پزشکان از نتایج آنژیوگرافی برای تشخیص شرایط زیر استفاده می‌کنند:
ـ آنوریسم‌ها: برآمدگی‌هایی که در دیواره سرخرگ‌های ضعیف شکل می‌گیرند.
ـ آتروسکلروز یا تصلب شرائین: این وضعیت به دلیل انباشت پلاک و مواد چرب روی دیواره داخلی سرخرگ‌ها رخ می‌دهد.
ـ آمبولی ریوی یا لخته‌های خون
ـ استونسیس رگ‌های خونی: این حالت موجب تنگ و باریک شدن غیرعادی رگ‌های خونی منتهی به مغز، قلب یا پاها می‌شود.
ـ ناهنجاری‌های مادرزادی در رگ‌های خونی یا قلب
پزشک ممکن است به دلایل زیر نیز آنژیوگرافی را تجویز کند:
ـ برای ارزیابی سلامت رگ‌های خونی یک فرد پیش از انجام عمل جراحی
ـ برای شناسایی رگ‌های خونی تغذیه‌کننده یک تومور
ـ برای برنامه‌ریزی روش‌های درمان مانند بای‌پس‌کرونری، استنت‌گذاری یا کموآمبولیزاسیون
ـ برای ارزیابی شرایط یک استنت پس از جای‌گذاری
- انواع مختلف آنژیوگرافی
- آنژیوگرافی کرونری
- آنژیوگرافی مغزی
- آنژیوگرافی محیطی
- آنژیوگرافی احشایی
- آنژیوگرافی ریوی
- آنژیوگرافی لنفاوی
- پرتونگاری بطنی قلب از طرف راست
- پرتونگاری بطنی قلب از طرف چپ
- آنژیوگرافی آئورت
- آنژیوگرافی شبکیه‌ای
- آنژیوگرافی با ام‌آرآی
- آنژیوگرافی با سی‌تی‌اسکن
- روند انجام
در ادامه با چگونگی انجام آنژیوگرافی بیشتر آشنا می‌شویم.
- آماده سازی
پزشک چگونگی آماده شدن برای یک آنژیوگرافی را پیش از انجام آن و طی یک ملاقات به فرد توضیح می‌دهد. در بیشتر موارد، افراد باید یک شب پیش از این عمل از مصرف غذا و نوشیدنی پرهیز کنند.
همچنین فرد باید یک همراه داشته باشد تا وی را تا بیمارستان همراهی کند و پس از اتمام کار از بیمارستان به خانه بازگرداند.
فرد باید موارد زیر را به همراه داشته باشد:
ـ فهرستی از داروها و مکمل‌هایی که در حال حاضر مصرف می‌کند.
ـ فهرستی از تمام آلرژی‌هایی که به آنها مبتلاست.
ـ گواهینامه یا یک مدرک شناسایی معبتر دیگر.
ـ اطلاعات بیمه پزشکی فعلی.
پس از پذیرش، یک پرستار بیمار را برای تعویض لباس به یک اتاق راهنمایی می‌کند.
سپس پرستار یک خط سیاهرگی (رگ) در دست یا مچ فرد می‌گیرد. همچنین وی علائم حیاتی و اطلاعات لازم مانند وزن، دمای بدن، ضربان قلب و فشار خون فرد را بررسی خواهد کرد.
- طی عمل
پیش از آنژیوگرافی، پزشک از یک داروی آرام‌بخش که به آرامش فرد کمک خواهد کرد، استفاده می‌کند. این دارو موجب بیهوشی فرد نمی‌شود.
سپس پزشک قسمتی از بدن را که کاتتر به آن وارد خواهد شد ضدعفونی و بی‌حس می‌کند. پزشک در پوست برشی کوچک ایجاد کرده و کاتتر را وارد سرخرگ می‌کند.
پس از وارد شدن کاتتر درون سرخرگ، پزشک به دقت آن را به سمت رگ خونی هدایت می‌کند که قصد بررسی آن را دارد. پزشک رنگ کنتراست‌زا را از طریق کاتتر تزریق می‌کند و تصویربرداری پرتو اکس از رگ خونی انجام می‌شود. در زمان تزریق رنگ کنتراست‌زا فرد ممکن است اندکی احساس سوزش کند.
- پس از عمل
پس از اتمام تصویربرداری، پزشک کاتتر را خارج و برای ۱۵ دقیقه فشار پایدار بر ناحیه وارد می‌کند. این کار برای حصول اطمینان از عدم وجود خونریزی داخلی انجام می‌شود.
سپس یک پرستار فرد را به اتاق بیمارستان یا بخش قلب بازمی‌گرداند. پزشک بعدا در مورد نتایج آزمایش با وی صحبت خواهد کرد.
- تفسیر نتایج
پزشکان از آنژیوگرافی برای ارزیابی جریان خون به قلب، مغز و اندام‌های دیگر استفاده می‌کنند. یک نتیجه غیرعادی ممکن است به وجود یک یا تعداد بیشتری سرخرگ مسدودشده اشاره داشته باشد.
- خطرات آنژیو
بیشتر افراد با خطر بسیار کم تجربه عوارض جانبی عمده پس از یک آنژیوگرافی مواجه‌اند. اما این روش تهاجمی دارای برخی خطرات است که بیشتر با روند وارد کردن کاتتر درون قلب مرتبط است.
با وجود این، نتایج یک بررسی در سال ۲۰۱۲ نشان داد که کمتر از ۲ درصد افرادی که آنژیوگرافی را انجام می‌دهند عوارض جانبی عمده ناشی از ورود کاتتر به قلب را تجربه می‌کنند.
به گفته موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا، افراد مسن و آنهایی که به برخی بیماری‌های خاص مانند بیماری مزمن کلیه یا دیابت مبتلا هستند در معرض خطر بیشتری برای تجربه عوارض پس از یک آنژیوگرافی قرار دارند.
از جمله خطرات مرتبط با کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرافی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ واکنش‌های آلرژیک به بی‌حسی موضعی، رنگ کنتراست‌زا یا داروی آرام‌بخش
ـ خونریزی، کبودی یا درد در محل ورود
ـ لخته‌های خون
ـ آسیب‌دیدگی یک سرخرگ یا سیاهرگ
ـ نارسایی حاد کلیوی
ـ عفونت
ـ ضربان قلب نامنظم
ـ حمله قلبی یا سکته مغزی اگرچه بسیار بعید است.
افرادی که در گذشته به رنگ کنتراست‌زا واکنش آلرژیک داشته‌اند ممکن است به مصرف دارو برای کاهش خطر یک واکنش آلرژیک دیگر نیاز داشته باشند. این افراد باید دارو را حداقل ۲۴ ساعت پیش از آنژیوگرافی مصرف کنند.
- نقاهت
پس از یک آنژیوگرافی، به ویژه مواردی که از طریق ران پا انجام شده‌اند، فرد باید تا حد امکان در خانه استراحت کند. از نکته‌هایی که طی روند ریکاوری باید مد نظر قرار داد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ پرهیز از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات تا زمان از بین رفتن کامل اثر داروی آرام‌بخش
ـ نوشیدن آب فراوان
ـ پرهیز از فعالیت بدنی شدید برای چند روز نخست پس از انجام آنژیوگرافی
ـ تعویض پانسمان تا زمان توصیه‌شده توسط پزشک
ـ تمیز و خشک نگه داشتن زخم
ـ پرهیز از استحمام، استفاده از وان آب گرم یا شنا در استخر طی مدت بهبودی زخم
اگر فرد به بروز عفونت مشکوک است باید به پزشک خود مراجعه کند.
از جمله علائم عفونت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ قرمزی، تورم یا تشدید درد در نزدیکی زخم
ـ خروج ترشحات از زخم
ـ تب
- آنژیوگرافی در برابر آنژیوپلاستی
طی یک عمل آنژیوپلاستی، پزشک یک بالن با قابلیت باد شدن یا استنت را در یک سرخرگ مسدود یا تنگ قرار می‌دهد. زمانی که در مکان مناسب قرار گرفت، پزشک بالن را باد یا استنت را باز می‌کند تا به بهبود جریان خون در سرخرگ کمک شود.
پزشکان اغلب طی آنژیوگرافی عمل آنژیوپلاستی را نیز انجام می‌دهند.
نظر شما