همشهری آنلاین- زهرا کریمی: این بنا روی تپه‌ای است که به تپه میل و آتشکده ری معروف است؛ آتشکده‌ای که این روزها به دلیل بی‌توجهی برخی مسئولان حال ناخوشی دارد و مأمنی برای سگ‌های ولگرد، گله گوسفندان و برخی معتادان شده است و همین‌ها دلیلی شده تا گردشگران اشتیاق چندانی به بازدید آن نداشته باشند.
قبل از ورود به محوطه حصارکشیده آتشکده ری، یک در بزرگ آهنی دیده می‌شود که باز است، ولی تابلو و نام ونشانی روی آن وجود ندارد. چند کابل برق از آن آویزان است و با دیدن آنها، ترس انسان را می‌گیرد که نکند برق به در آهنی متصل باشد. کمی جلوتر کانکسی رنگ و رو رفته و بدون در و پنجره به حال خود رها شده است. ۲نفر که برای بازدید از آتشکده آمده‌اند، از همدیگر درباره در آهنی و نقش آن از همدیگر می‌پرسند. بعد از عبور از علف‌های هرز و پا گذاشتن به لانه مارهای صحرایی، به ساختمانی با سنگ گرانیت می‌رسیم و با مردی مواجه می‌شویم که لباس سرمه‌ای نگهبانی به تن کرده و برای بازدید از آتشکده، ورودیه ۳هزار تومانی از هر نفر طلب می‌کند.
«احمد صالحی» گردشگری است که از تهران برای بازدید آتشکده آمده و با اشاره به تابلویی زنگ زده می‌گوید: «وضعیت تابلوی یک مکان تاریخی ری را ببینید! زنگ زده و رنگ پریده.» چند صندلی آهنی زنگ زده هم در محوطه دیده می‌شود که علف‌های هرز از کنارشان سبز شده‌اند و در اطراف، زباله ریخته است. ورود به محوطه آتشکده چندان دلچسب و رضایتبخش نیست و صالحی در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «وقتی شیوه نگهداری و رسیدگی از این بنای تاریخی را با بناهای تاریخی کشورهای آسیای شرقی مقایسه می‌کنم، واقعاً جای تأسف دارد. چرا باید اینجا در فاصله چند قدمی از اتاق نگهبانی، روی زمین خاکستر زغال و سنگچین ببینیم. انگار عده‌ای در اینجا کباب پخته‌اند. محوطه هم پر از زباله و علف هرز است.»
مسئولان نگاهی به آتشکده کنند
ساختمانی با آجرهای ۳سانتی متری در محوطه دیده می‌شود. به گفته نگهبان، آتشکده در سال۱۳۳۴ ثبت ملی و این ساختمان هم برای امور اداری و استقرار نگهبان‌ها و راهنماها ساخته شد.
در ابتدای پله‌های چوبی که به آتشکده ختم می‌شود، تابلویی برای معرفی بنا و راهنمایی گردشگران نصب شده است. خانواده‌ای تازه وارد در حال مطالعه اطلاعات روی تابلو هستند که صدای زنگوله گوسفندان نظرشان را جلب می‌کند. یک گله گوسفند در حال چرا هستند.
«شمس‌الدین شریعتی» که با خانواده‌اش به اینجا آمده می‌گوید: «همسرم دانشجوی دانشکده ورامین است. یکسری اطلاعات درباره این آتشکده به من داده بود و امروز تصمیم گرفتیم برای تماشای بنا به اینجا بیاییم. متأسفانه به دلیل بی‌توجهی به بنا، به جای اینکه حالمان خوش شود، از این وضعیت ناراحت شدیم. اینجا اصلاً امن نیست و در چند قدمی بنا، گله گوسفندها مشغول چراست. روی دیوارها یادگاری نوشته شده و همه صندلی‌ها و تابلوها زنگ زده‌اند.»
همسرش نیز می‌گوید: «اگر کسی علاقه به تاریخ داشته باشد، با دیدن تابلو در ابتدای خیابان، حتماً برای بازدید سری به این آتشکده می‌زند. اینجا نه حصارکشی مناسبی دارد و نه امنیت. پله‌های چوبی مسیر گردشگران شکسته و متأسفانه کنار بنای آتشکده، ته سیگار و زباله ریخته شده است. رسیدگی به این وضعیت چندان کار سختی نیست، به شرطی که مسئولان بازدید مستمر از اینجا داشته باشند.»
بنای ارزشمندی که به فراموشی سپرده شده است
هرچه پله‌های چوبی را به سمت محدوده حفاظت شده بالا می‌رویم، گوسفندها به چشم کوچک‌تر می‌شوند، اما بوی نامطبوع گله‌های بزرگ گوسفند، فضا را پر کرده است. در این میان یک تور گردشگری ۳نفره را می‌بینیم که در بین آنها «عباس عربی» تهران شناس، مشغول توضیح درباره قدمت بنا و چرایی تخریب آن در طی دوران است. او می‌گوید: «ساکن محله هفده شهریور هستم و امروز با دوستانم برای بازدید از آتشکده آمده‌ایم. این محدوده در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و تپه‌هایی شبیه به میل می‌ساختند تا کاروان‌ها از دور مسیر را پیدا کنند. به همین دلیل اینجا به تپه میل معروف شد. روایت‌های مختلفی در این‌باره وجود دارد که برخی می‌گویند، اینجا کاخ بهرام ساسانی است و روایت دیگر این‌گونه است که اینجا آتشکده‌ای منسوب به بهرام بوده است. چهارطاقی‌های این بنا موجب زیبایی آتشکده شده و نوع معماری آن شبیه مساجدی مانند مسجدجامع فهرج است. گچکاری‌ها و نمادهای فاخری در این بنا وجود داشت که متأسفانه ۳ـ ۴سال پیش در یک طوفان از بین رفتند. نمادهایی از جمله نیلوفر آبی، گردانه مهر، نماد میترا (خدا خورشید) و نمادی از ایزد بانوی آناهیتا دیده می‌شود. آنچه از شواهد مشخص است، متأسفانه بعد از آن طوفان این بنای ارزشمند تاریخی به فراموشی سپرده شده است.»
محلی‌ها می‌گفتند آتشکده ارزش دیدن ندارد
یکی از بخش‌هایی که در این بنا تخریب نشده، دالانی است که به تپه راه دارد و می‌توان از طریق آن چهارطاقی‌ها را از نزدیک تماشا کرد. «مهرداد احمدی» یکی از گردشگرانی است که می‌گوید: «ما معمولاً هر هفته همراه با دوستان برای بازدید بناهای تاریخی به اطراف تهران می‌رویم و امروز قرعه به نام آتشکده ری افتاد. متأسفانه از بازدید آتشکده چندان دل خوشی ندارم چون به حال خودش رها شده است. در اطراف میل‌ها و دیواره‌ها هیچ حفاظی وجود ندارد، در صورتی که باید مانند همه بناها، دسترسی گردشگران به دیوار، ستون‌ها و گچبری‌ها محدود باشد.»
«مریم حسرتی» یکی دیگر از گردشگران است که می‌گوید: «از این بنا هیچ اطلاعاتی نداشتم و وقتی با دوستانم به اینجا آمدم، با تحقیقاتی که در مسیر داشتیم، اندک اطلاعاتی کسب کردم، اما اصلاً انتظار نداشتم با چنین بنای مخروبه‌ای مواجه شوم و در کنج دیوارها و گچبری‌ها ته سیگار باشد یا اینکه افرادی در بنای تاریخی آتش روشن کرده باشند. دیدن این صحنه‌ها ناراحتم کرد. دلم برای داشته‌هایمان می‌سوزد که قدرش را نمی‌دانیم. حتی محلی‌ها به ما می‌گفتند بهتر است که اینجا نیاییم چون ارزش دیدن ندارد!»
آتشکده در سال آینده مرمت می‌شود
«امیرمصیب رحیم‌زاده» رئیس سازمان میراث فرهنگی شهرستان ری درباره وضعیت فعلی آتشکده می‌گوید: «بنای تاریخی آتشکده بهرام ری یکی از بناهای فاخر در محدوده ری و ورامین است که با توجه به بازدیدهای اخیر که با تیم کارشناسی داشتیم، نیاز به مرمت دارد. همه مواردی را که گردشگران درباره آن اعلام نارضایتی و برای ایمنی بیشتر مطالبه کرده‌اند، از جمله اقداماتی است که با تأمین بودجه در سال آینده انجام خواهد شد. در برنامه بودجه دولت ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای اداره میراث فرهنگی شهرستان ری در نظر گرفته شده است و به رفع نواقص بناهای تاریخی از جمله آتشکده ری می‌پردازیم. برای این بنای تاریخی یکسری اقدامات به‌زودی انجام خواهد شد و مهم‌ترین آن نورپردازی محوطه است تا در زمان تاریکی هوا، چشمنواز شود. همچنین قرار است ساختمان قدیمی بازسازی و مرمت شود.»
او در ادامه عنوان می کند: «برای افزایش امنیت گردشگران، نیروهای نگهبانی به‌صورت ۲۴ساعته در اینجا مستقر هستند و با توزیع بروشور، به گردشگران اطلاعات لازم درباره بنا را می‌دهند. برای محافظت از حجره‌ها و بناها نیز دوربین مداربسته وجود دارد.»
رحیم‌زاده در پایان می‌گوید: «این فضا ۱۴هکتار است و اطراف آن زمین‌های کشاورزی قرار دارد و نمی‌توان مثل برخی از بناهای تاریخی، انجام بعضی از امور را به بخش خصوصی داد.»
نظر شما