شاید بهار گرم‌تر امسال نسبت به سال‌های گذشته، سبب شده تا خبرهای تابستانی هم زودتر از موعد همیشگی اعلام شوند. سلامت شناگران، استخرها و بایدها و نباید‌های بهداشتی، از بحث‌هایی است که معمولا با اظهار نظرهای داغ متولیان بهداشتی همراه است.
امسال اما، اولین خبرها در این زمینه، عجیب‌ترین آنها هم بود، چرا که یکی از روزنامه‌های صبح، به نقل از یک مقام وزارت بهداشت اعلام کرد: زنان شهر تهران هنگام استفاده از استخر، برای جلوگیری از انتقال ویروس ایدز، باید گواهی سلامت ارائه دهند!
در ادامه این خبر و به نقل از این مقام بهداشتی که نام و سمت وی در خبر درج نشده، آمده بود که این کارقبل از این هم در چندین مرکز ورزشی انجام شده و بسیاری از خانواده‌ها از اجرای آن اعلام رضایت کرده‌اند. بنابراین، به‌زودی این دستورالعمل اجرایی به کلیه استخرهای شهر تهران ابلاغ می‌شود.
این در حالی است که ایدز به هیچ وجه از طریق آب استخرها منتقل نمی‌شود و این مسئله‌‌ای است که متخصصان عفونی آن را به‌عنوان یک لطیفه نقل می‌کنند.
دکترمحمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت، با رد صریح انتشار چنین اخباری از سوی وزارت بهداشت، به همشهری می‌گوید: اصلا چنین چیزی صحت ندارد و اگر مقام مسئولی هم بوده که چنین خبری را بیان کرده باشد، بسیار اشتباه کرده است چرا که این خبر حتی پایه و اساس علمی هم ندارد.
دکتر پیام طبرسی، متخصص بیماریهای عفونی نیز با اشاره به اینکه یکی از نگرانی‌های همیشگی شناگران در استخرهای عمومی، ابتلا به بیماری‌هایی نظیرایدز و هپاتیت از طریق آبهای آلوده است، می‌گوید: ایدز و هپاتیت C از طریق آب منتقل نمی‌شوند و حتی شناکردن در کنار کسی که مبتلا به ایدز است برای شما مشکلی ایجاد نخواهد کرد چرا که این عفونت از طریق آب قابل انتقال نیست.
وی البته در این زمینه برای بیماران مبتلا به ایدز هم توصیه‌هایی دارد: بیماران مبتلا به ایدز، چنانچه قصد استفاده از استخرهای عمومی را دارند، دقت کنند که زخم‌های باز و خونریزی دهنده دربدن آنها وجود نداشته باشد تا مشکلی ناشی از تماس این زخم‌ها و یا خون آنها با سطوح و انتقال بیماری پیش نیاید. او البته تاکید می‌کند که حتی وارد شدن خون به آب استخر نمی‌تواند خطری ایجادکند و فقط تماس مستقیم با خون آلوده است که بالقوه می‌تواند خطرناک باشد.
دوره پنجره
البته قضیه به همین جا ختم نمی‌شود اشکال دیگری که از نظر علمی به این خبر وارد است، دوره پنجره (window period) این بیماری است، یعنی دوره‌ای که در آن فرد بیمار و ناقل بیماری است، اما در آزمایش‌های تشخیصی، بیماری ایدز قابل تشخیص نیست؛ چرا که این بیماری، معمولا از طریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شود که به آن آزمایش پادتن HIV و یا آزمایش HIV می‌گویند.
وقتی هم که ویروس ایدز به فردی سرایت می‌کند، بین چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد که بتوان میزان آن را در آزمایش تشخیص داد. این دوره همان دوره پنجره یا تغییر سرم (seroconversion) است. به این ترتیب، مثبت و منفی بودن نتیجه آزمایش پادتن HIV، مشروط به این است که این آزمایش پس از پایان زمان ۳ ماهه دوره پنجره صورت گیرد.
راه‌های انتقال
متخصصان عفونی وکارشناسان بهداشت، ۴ راه اصلی که ویروس ایدز به فردی منتقل می‌شود را اینگونه بر می‌شمرند:
۱. رابطه جنسی از طریق واژن و یا مقعد، بدون استفاده از کاندوم با فردی که حامل این ویروس است؛
۲. استفاده مشترک از وسایل تزریق مواد‌مخدر مثل سرنگ مشترک و آلوده به خون حاوی این ویروس؛
۳. از طریق مادر به جنین، طی دوره حاملگی و یا بعد از تولد از طریق شیر دادن.
۴. از راه تزریق و یا انتقال خون آلوده به ویروس ایدز به فردی دیگر.
البته در بررسی‌های گسترده‌تر، بعضی از دلایل حاکی از آن بوده است که از طریق دهانی مثل بوسیدن طولانی که با اختلاط بزاق همراه باشد، نیز ممکن است فرد دچار عفونت HIV شود و البته هنوز این مورد به‌صورت قطعی ثابت نشده است.
البته درتمام این بررسی‌ها مشخص شده که ویروس ایدز از طریق تماس‌های اجتماعی مانند بوسیدن دوستانه، لمس کردن، بغل کردن و یا دست دادن، شنا کردن در یک استخر مشترک و یا استفاده مشترک از توالت، وسایل آشپزی و قاشق و چنگال، تماس داشتن دراتوبوس و یا قطار و وسایط نقلیه، پوشیدن لباس در فروشگاه‌ها، لمس دستگیره در، لمس پول و یا دیگر اشیائی که افراد مبتلا به آن دست زدند و همچنین سرفه، عطسه، اشک و یا نیش حشرات و حیوانات منتقل نمی‌شود.
تنفس هوای آلوده به خون و غذای آلوده نیز فرد را مبتلا نمی‌کند. حتی به‌طور مشترک غذا خوردن، استفاده از وسایل آرایش و حتی مسواک نیز تاکنون موجب ابتلای افراد به عفونت HIV نشده است.
در همین راستا بد نیست بدانید که تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر سرایت ایدز از دانش آموزان مبتلا به دیگر همکلاسان خود بر اثر تماس‌های معمول و حتی کارمندانی که مبتلا به عفونت مزبور هستند به دست نیامده است.
متخصصان و متولیان بهداشتی جامعه سعی دارند تا با انتقال دادن این مفاهیم به افراد، نه تنها بر آگاهی‌های آنها بیفزایند که از ترس حاکم بر فضای روانی جامعه از بیماری ایدز نیز بکاهند، چرا که ایدز، امروزه بیماری قابل کنترلی در دنیاست و داروهای فراوانی دارد و کارهای علمی مناسبی هم روی آن انجام شده است و مهم‌ترین معضل کنونی در جوامع، انگ زدایی از بیماران مبتلاست.
با این اوصاف، به‌نظر می‌رسد انتشار خبرهایی از آن دست، تنها اثرش تشویش و انحراف اذهان عمومی است.
ایدز و هپاتیت C از طریق آب منتقل نمی‌شوند و حتی شناکردن در کنار کسی که مبتلا به ایدز است مشکلی ایجاد نخواهد کرد چرا که این عفونت از طریق آب قابل انتقال نیست
