اگر میانگین هزینه‌ای که هر گردشگر خارجی در ایران می‌کند را هزار دلار در نظر بگیریم، رقم قابل توجهی از گردشگری خارجی عاید ایران می‌شود. در ماه‌های اخیر، بسیاری از تورهای گردشگری سفر خود را به ایران لغو کرده‌اند. لغو تورهای گردشگری علاوه بر ضرر به صنعت گردشگری اشتغال فعالان این حوزه را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. گروه ایرانشهر، این مساله را در چند استان گردشگرپذیر کشور بررسی کرده است که در ادامه می‌خوانید.
آذربایجان شرقی، مقصد زمینی
سید مرتضی احمدپور-خبرنگار: به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، آذربایجان شرقی ۱۶ انجمن گردشگری فعال و ۵۴ آژانس مسافرتی مجاز دارد و بیش از ۲ هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در حوزه گردشگری مشغول به کار هستند. در نیمه اول سال گذشته، حدود ۳۰۰ هزار و در ایام نوروز ۹۷ حدود ۲۰ هزار گردشگر خارجی به استان سفر کرده‌اند
به گفته مسئولان گردشگری آذربایجان‌شرقی، بیش از ۸۰ درصد سفرهای خارجی به این استان به صورت زمینی انجام می‌شود و به همین دلیل، دغدغه کاهش مسافران خارجی در این منطقه زیاد نیست. با این حال تدابیر مسئولان برای تثبیت و حتی افزایش این سفرها در حال انجام است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی در این باره به همشهری می‌گوید: گردشگران خارجی علاوه بر هواپیما از طریق جاده و قطار به استان سفر می‌کنند و اغلب از کشورهای همسایه از جمله آذربایجان و ترکیه هستند.
مرتضی آبدار می‌افزاید: به طور متوسط هر گردشگر بین ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار در استان هزینه می‌کند که درآمد ارزی خوبی است. وی با اشاره به رایزنی با مدیران تورهای گردشگری خارجی و داخلی برای افزایش مسافران نوروزی خارجی به استان توضیح می‌کند: فرصت‌های گردشگری استان به تورهای فعال بین‌المللی معرفی و همچنین با آژانس‌های مسافرتی فعال ترکیه برنامه‌های مشترک برگزار شده است.
تورهای اردبیل لغو نشده است
پوپک قاسمی- خبرنگار: مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اردبیل با بیان اینکه اغلب تورهای خارجی در ۶ ماهه اول سال به استان سفر می‌کنند به همشهری می‌گوید: در ۶ ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد افزایش دو و نیم برابری گردشگری خارجی در اردبیل بودیم. نادر فلاحی با تاکید بر اینکه این افزایش گردشگران خارجی در سال آینده سیر صعودی خود را حفظ خواهد کرد، می‌افزاید: در ۶ ماهه اول امسال حدود ۳۰۰ هزار گردشگر خارجی از اماکن تاریخی و مذهبی استان بازدید کردند که آمار حقیقی آن بیش از ۵۶۰ هزار نفر است.
فلاحی اظهار می‌کند: ۲۵۰۰ نفر به صورت مستقیم در حوزه گردشگری در استان مشغول به فعالیت هستند. مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل همچنین با بیان اینکه بیش از ۷۲۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم در بخش گردشگری اردبیل فعال هستند، ادامه می‌دهد: هر گردشگر خارجی در سفر خود به طور میانگین حدود ۱۵۰۰ تا ۲ هزار دلار هزینه می‌کند که با احتساب این رقم درآمد استان در ۶ ماهه اول امسال از محل گردشگران خارجی رقمی حدود ۴۰۰ میلیون دلار خواهد بود.
وی درباره لغو سفر تورهای خارجی هم تصریح می‌کند: این موضوع ملی است و تمهیدات کشوری تاثیرگذارتر است، اما ما حمایت‌های خود را از آژانس‌های گردشگری برای رایزنی با تورهای خارجی خواهیم داشت.
گردشگر خارجی، توسعه اقتصادی
عاطفه علیان-خبرنگار: تعداد گردشگران خارجی اصفهان در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ با رشد ۱۰ درصدی مواجه شد و سال گذشته ۴۷۰ هزار نفر گردشگر خارجی راهی سرزمین گنبدهای فیروزه ای شده‌اند، اما حوادث پس از آبان امسال، ورود گردشگران خارجی را با رکود چشمگیری مواجه شده است. مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان به همشهری می‌گوید: اصفهان با بیش از هزار واحد تاسیسات گردشگری در زمان اوج سفر، روزانه به ۸۰۰ گردشگر خارجی خدمت‌رسانی می‌کنند.
فریدون الهیاری با بیان اینکه نوروز امسال از ۲۸ اسفند تا ۱۵ فروردین بیش از ۲ میلیون و ۸۴۹ هزار و ۵۷۳ گردشگر در اصفهان اقامت داشتند و ۶ میلیون و ۷۵۴ هزار و ۲۶ نفر از استان اصفهان بازدید کردند، تصریح می‌کند: پس از اتفاقات آبان با فضاسازی رسانه های خارجی علیه ایران شمار گردشگران خارجی کاهش یافته است. با عزم جدی دستگاه‌های ذی‌ربط می‌توان با استفاده از ظرفیت گردشگران خارجی که از اصفهان بازدید کرده‌اند بر این موج ناپایدار پیروز شد.
وی با بیان اینکه ۱۵ تا ۲۰ هزار شاغل به صورت مستقیم در تاسیسات گردشگری اصفهان فعالیت می‌کنند، وجود گردشگر داخلی و خارجی را در توسعه اقتصاد کشور ضروری می‌داند.
کاهش سفرهای خارجی به قم
روح‌الله کریمی-خبرنگار: لغو تورهای گردشگری خارجی نوروز ۹۹، نگرانی‌هایی برای فعالان گردشگری قم ایجاد کرده است. بیش از ۲۱ هزار نفر به صورت مستقیم در بخش گردشگری و صنایع دستی قم فعال هستند و تبعات لغو سفر چند ده هزار توریست خارجی به قم در رشد اقتصادی استان، منفی خواهد بود.
اگرچه علیرضا مرادی، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی قم می‌گوید هنوز هیچ ابلاغیه یا اطلاعیه‌ای از لغو تورهای گردشگری خارجی به دستش نرسیده است، اما رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی مجتمع‌های گردشگری و واحدهای پذیرایی قم به همشهری می‌گوید: تمام تورهای گردشگری خارجی در حال لغو شدن است و اگر این مشکل به ویژه در نوروز رفع نشود، واحدهای اقامتی و پذیرایی و تمام حوزه‌های گردشگری استان قم دچار مشکل می‌شوند.
جواد جلالی‌نژاد می‌افزاید: دامن زدن به پروژه ایران هراسی و ایران ستیزی موجب شده است مسافرت توریست‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایه‌های ایران به قم بسیار کاهش یابد. جلالی‌نژاد با بیان این که هیچ تدبیری برای رایزنی با تورهای خارجی و گردشگری خارجی از سوی مسئولان قم دیده نمی‌شود، معتقد است دولت باید تدبیری بیندیشد تا حداقل مسافرت‌های داخل کشور در تعطیلات نوروز افزایش یابد و بخشی از کاهش درآمد واحدهای اقامتی و گردشگری جبران شود. البته در حدود دو ماه اخیر که تحولاتی در منطقه به ویژه در ایران اتفاق افتاده، حضور گردشگران خارجی در قم کمرنگ شده.
تورهای خارجی مازندران برقرارند
اشکان جهان‌آرای-خبرنگار: مدیر یکی از آژانس‌های فعال مازندران در جذب تورهای خارجی به همشهری می‌گوید: لغو برخی تورهای خارجی صحت دارد، اما این موضوع به گردشگری مازندران ارتباط زیادی نخواهد داشت. هوشنگ مرادی با بیان اینکه تورهای لغو شده مربوط به کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند که به دلیل توقف پرواز ایرلاین‌های اروپایی به ایران لغو شدند، می‌افزاید: این تورها معمولا به سمت استان‌های مرکزی ایران می‌روند، اما مهمانان خارجی مازندران، اعراب کشورهای خلیج فارس هستند که عموما با پروازهای ایرانی به کشورمان سفر می‌کنند.
این فعال گردشگری البته تاکید می‌کند تعداد معدودی از گردشگران آمریکایی و اروپایی که برای حضورشان در مازندران برنامه‌ریزی کرده بودند، نمی‌توانند به این استان سفر کنند. ئاین اظهارنظر را معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران نیز تایید می‌کند. مهران حسنی به همشهری می‌گوید: دوشنبه ۷ بهمن نشستی با ۳۰ نفر از مدیران آژانس‌های گردشگری استان درباره برقراری تورهای خارجی با پروازهای ایرلاین بومی وارش داشتیم. هیچ کدام از مدیران آژانس‌ها اشاره‌ای به لغو تورها نکردند.
این مسئول اظهار می‌کند: از ابتدای امسال تا پایان آذر بیش از ۱۰۲ هزار گردشگر خارجی به مازندران سفر کردند. به گفته حسنی، آمار مربوط به اقامت مسافران خارجی در هتل، متل، هتل آپارتمان و مهمانپذیرهاست که حدود ۱۱ هزار نفر در این مراکز مشغول به کار هستند.
گردشگران داخلی جایگزین شوند
فاطمه کاظمی-خبرنگار: در سال ۲۰۱۸ همدان به عنوان پایلوت گردشگری غرب کشور، میزبان دو رویداد بین‌المللی مهم در حوزه گردشگری بود و همدانی‌ها امیدوار بودند یکی از نتایج مثبت این دو رویداد، حضور چشمگیر و گسترده گردشگران خارجی در نوروز ۹۸ در همدان باشد، اما سیل در برخی مناطق و بارندگی‌های شدید در همدان، برنامه‌های مسئولان را به هم ریخت.
در نوروز ۹۸ فقط گردشگران ۴ کشور از اماکن تاریخی و تفریحی همدان بازدید کردند. سال ۲۰۱۹ نیز همدان میزبان اجلاس جهانی راه ابریشم بود و به نتایج آن دلبسته بود، اما حالا با اتفاقاتی که در کشور افتاده، خیلی از کشورهای خارجی تورهای گردشگری خود به ایران را در ایام نوروز و شاید روزهای بعد از آن لغو کرده‌اند. حتی انتشار ویروس کرونا در چین نیز موجب شد بسیاری از برنامه‌های جشنواره «ایران باشکوه» که در همدان در حال برگزاری است، لغو شود، زیرا یکی از بخش‌های مهم این برنامه سال نو چینی بود و قرار بود با حضور گردشگران چینی برگزار شود.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همدان در این‌باره به همشهری می‌گوید: حضور گردشگران خارجی در همدان در ایام نوروز خیلی چشمگیر نیست و بیشتر این گردشگران در ماه‌های اردیبهشت و مهر و آبان به همدان سفر می‌کنند. اما تعداد گردشگران داخلی که در نوروز به همدان سفر می‌کنند آن‌قدر هست که امیدوار باشیم غیبت گردشگران خارجی را جبران کند.
علی خاکسار معتقد است تبلیغات مهم‌ترین مقوله‌ای است که برای حل این مشکل می‌توان روی آن متمرکز شد. وی ادامه می‌دهد: سعی می‌کنیم در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران که اسفند برگزار می‌شود، حضور پررنگ داشته باشیم. هفته فرهنگی هم که نزدیک به نوروز در برج میلاد برگزار خواهد شد، فرصت دیگری برای تبلیغات گردشگری همدان است. وی ادامه می‌دهد: هتل‌ها و شرکت‌های تفریحی توریستی استان امتیازاتی در نظر گرفته‌اند که انگیزه‌ای برای برگزاری تورهای گردشگری در همدان باشد و تفاهم‌نامه آن امضا خواهد شد.
۱۲ هزار خارجی در کرمانشاه
کرمانشاه-فرحناز چراغی-خبرنگار: سرپرست معاونت گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کرمانشاه با بیان اینکه از ابتدای امسال تا پایان آذر در مجموع ۵۶۸ هزار گردشگر از اماکن تاریخی این استان بازدید کرده‌اند، به همشهری می‌گوید: از این تعداد ۱۲ هزار و ۵۸۵ نفر گردشگر خارجی بوده‌اند. علی صابر می‌افزاید: طی ۹ ماه نخست امسال ۵۸۰ میلیون تومان درآمد حاصل از فروش بلیت به گردشگران خارجی بوده است که در مقایسه با سال ۹۷ رشد ۹ درصدی داشته است.
وی اظهار می‌کند: نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران از ۲۳ تا ۲۶ بهمن برگزار می‌شود که این نمایشگاه فرصت بسیار خوبی است تا بتوانیم ظرفیت‌های گردشگری را به کشورهای شرکت کننده معرفی کنیم. صابر به تلاش‌ها برای رشد آمار بازدیدکنندگان از اماکن تاریخی استان تا رویداد کرمانشاه ۲۰۲۰ در آبان سال ۹۹ اشاره می‌کند و می‌گوید: برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت متنوعی از نوروز امسال برای معرفی جاذبه‌ها و اماکن تاریخی استان به گردشگران خارجی برگزار می‌شود که می‌تواند ما را برای مقابله با موج منفی شکل گرفته یاری کند.
وی با تاکید بر اینکه رویداد گردشگری ۲۰۲۰ توجه بسیاری از گردشگران خارجی را به کرمانشاه جلب خواهد کرد، می‌افزاید: حضور کرمانشاه در چند نمایشگاه بین‌المللی دیگر هم برای معرفی استان جز برنامه‌های کرمانشاه است. صابر با بیان اینکه لغو سفرها بر میزان سفرهای گردشگری به استان و ایران بی‌تاثیر نبوده است، اظهار می‌کند: ما با برنامه تبلیغاتی تلاش کردیم تاثیر منفی لغو سفرها را کمتر کنیم.
وی از موج منفی با تعبیر سایه منفی کوتاه بر گردشگری کشور یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: بدون تردید با برنامه‌های تبلیغی چون ساخت فیلم و پخش آن در شبکه‌های برون مرزی این موج منفی کنار می‌رود. به یقین به زودی شرایط به حالت قبل و حتی بهتر باز خواهد گشت.
نقش حمایتی دولت از صنعت گردشگری
فتانه احدی-خبرنگار: البرز از استان‌هایی است که متاسفانه به دلایل مختلف کمتر در دایره انتخاب گردشگران قرار گرفته است. گویا قرار گرفتن کرج و البرز در مسیر شاهراه ارتباطی مرکز کشور موجب شده است فقط به عنوان یک استان عبوری دیده شود.
با این وجود، بیش از ۲ هزار گردشگر داخلی و خارجی در ۱۰ ماه نخست امسال از کاخ سلیمانیه کرج بازدید کرده‌اند که ۱۰ نفر از آنها از چین و بلژیک بودند. همچنین نوروز امسال حدود ۱۲۰ گردشگر خارجی از این استان بازدید کردند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری البرز با اشاره به لغو تورهای گردشگری خارجی که قرار بود نوروز به ایران بیایند به همشهری می‌گوید: احساس امنیت و ثبات در کشورهای هدف گردشگران موجب افزایش و رونق صنعت توریسم می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین فخرالدین صابری با بیان اینکه در شرایط فعلی دولت باید برای رونق هتل‌ها تمام قد از آنها حمایت کند، می‌افزاید: متاسفانه هنوز حمایتی ندیده‌ایم.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی البرز هم توضیح می‌دهد: تصمیم برای رونق گردشگری خارجی باید از سوی وزارتخانه و دولت گرفته شود.
به گفته علی عبادی، حدود ۲۶۰۰ نفر در بخش گردشگری گیلان به فعالیت مشغول هستند.
گیلان، مقصد گردشگران خارجی نیست
فرشته رضایی-خبرنگار: معاون گردشگری گیلان با بیان اینکه تعداد گردشگران خارجی در گیلان، سالانه کمتر از ۵۰۰ هزار نفر بوده است به همشهری می‌گوید: بسیاری از آنها گیلان را نه برای اقامت که برای دسترسی به استان‌های دیگر انتخاب می‌کنند. فقط ۱۰ درصد از این آمار در استان اقامت می‌کنند و بقیه نیز مسافران چمدانی هستند که روزانه از کشور آذربایجان به استان می‌آیند و سودی برای گردشگری ندارند.
حمیدرضا آذرپور با بیان اینکه گیلان هنوز در جذب گردشگر خارجی پیشتاز نیست، این موضوع را نتیجه ثبت نشدن حتی یک اثر از گیلان در فهرست میراث جهانی می‌داند و می‌افزاید: هنوز پرونده شهر ماسوله برای ثبت در یونسکو در جریان است. در روزهای اخیر هم روستای قاسم‌آباد با محوریت چادرشب‌بافی ثبت جهانی شد که می‌تواند به جذب گردشگران خارجی کمک کند.
وی با بیان اینکه از ابتدای سال ۹۸ تا پایان فصل تابستان ۲۵ هزار و ۷۲۸ گردشگر خارجی در گیلان اقامت داشتند، اظهار می‌کند: در تعطیلات نوروز ۹۸ هم ۷۹۲ مسافر خارجی به گیلان سفر کردند که نسبت به سال ۹۷، ۱۴ درصد رشد داشت. بیشترین گردشگران خارجی از کشورهای اروپایی، آمریکای لاتین، آفریقا و حوزه خلیج فارس و چین هستند. بیشترین بازدید از شهر ماسوله، قلعه رودخان، محوطه تاریخی آق اولر تالش بوده است.
نظر شما