همشهری‌آنلاین: استان سمنان دارای تنوع قومی و زبانی قابل توجهی است که هر یک از مردم این خطه گویش و آداب و رسوم ویژه خود را دارند، آداب و رسومی که برخی از آنها هم‌زمان با سایر شهرها و استان‌های کشور برگزارمی‌شود.
مراسم شب چهارشنبه آخر سال در نقاط مختلف استان با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود. آتش روشن‌کردن و پریدن از روی آن مهم‌ترین نماد این جشن است که در سراسر استان برگزار می‌شود، اما در گذشته این رسم باشیوه‌های مختلفی برپا می‌شد.
فال‌گوش ایستادن
دختران در این شب پس از پریدن از روی آتش بر درخانه یا سر گذر یا چهارسوقی می‌رفتند و به سخنان رهگذران گوش فرا می‌دادند، اگر سخنان آنها دل‌نشین بود آن را دلیل برروا شدن حاجت خود می‌دانستند و به فال نیک می‌گرفتند، اما اگر سخن تلخی می‌شنیدند، آن را فال بد تلقی می‌کردند. البته حاجت‌مندان هم این رسم را به جا می‌آوردند و فرقی نمی‌کرد که حاجت‌مند مرد باشد یا زن.
هنوز در منطقه کالپوش سمنان هم در این شب اعضا خانواده دورهم می‌نشینند و هر یک درون کاسه آبی نشانی می‌اندازد. آنگاه یک نفر نشانه‌ها را درحالی‌که شعری می‌خواند یک‌به‌یک از کاسه خارج می‌کند. صاحب هر نشانه با توجه به شعر خوانده‌شده نیت خود را تفأل می‌زند. همچنین در خارتوران سمنان پختن آش گندم در آخرین چهارشنبه سال رواج دارد.
مراسم شالی نو، مالی نو
در گذشته بیست روز مانده به نوروز چند پسر جوان در شهرهای شاهرود و بسطام در محله‌های مختلف اشعاری را در وصف بهار و سال نو می‌خواندند، این افراد هدایایی را از صاحبخانه دریافت می‌کردند.
«صد سلام و سی علیک / صاحبخانه سلام‌علیک / سلام از من بگیر علیک / از جانب ملا بیگ»
«نوروز نوسار آمده / گل در گلستان آمده / مژده دهید به دوستان/ نوروز نوسار آمده»
در منطقه کالپوش این مراسم تحت عنوان «خاله خلته» انجام می‌شد. هر یک از نوجوانان به هنگام شب کیسه‌ای به دست می‌گرفتند و در روستا به راه می‌افتادند و کیسه خود را از طریق دودکش خانه با طناب به داخل اتاق می‌فرستادند و با خواندن اشعاری از صاحبخانه تقاضای هدیه می‌کردند صاحبخانه درون کیسه پول، کشمش، نخود، جوراب و غیره می‌ریخت.
مراسم آتش‌سرا
در بیارجمند و فرومد هم، پنجاه روز مانده به عید پسربچه‌ها به دشت و صحرا می‌روند و پس از جمع‌آوری بوته‌های گون و گز، تلی از آن را بر بام خانه آتش می‌زنند. آنگاه همگی با شادی و شعف همراه با خواندن اشعاری با این مضامین از روی آتش می‌پرند.
«سرا سری مو / گندم دبی ری مو / زردی ما از تو / سرخی تو از ما»!
از دیگر مراسم این شب قاشق‌زنی است. پسران و دختران جوان در حالی‌که چهره خود را با چادر یا روسری پوشانده‌اند به در خانه آشنایان یا همسایه‌ها می‌روند و با قاشق بر پشت کاسه خود می‌زنند. صاحبخانه با شنیدن این صدا مقداری نقل، شیرینی، گردو و شکلات درون کاسه آنها می‌ریزد.
رسم‌های مردم گرمسار
جوانان گرمساری هیزم و بوته‌های صحرایی جمع می‌کنند. هنگام غروب در حیاط خانه یا کوچه بین ۳ تا ۷ کوپه آتش برمی افروزند و با شادی از روی آن می‌پرند.
در گرمسار مرسوم است که کمی از آتش چهارشنبه‌سوری را پرتاب می‌کنند و سه نوبت از روی آتش می‌پرند. مهاجران گیلکی‌زبان آرادان هم هنگام پریدن از روی آتش چنین می‌گویند: شادی تو از ما / غم ما از تو /غم برو قالی بیا /غم برو شادی بیا!
دختران جوان آرادان نیز در این هنگام چنین می‌خوانند: چهارشنبه به در/ پنجشنبه مبارک باشه!
شکستن کوزه، تخم‌مرغ یا ریختن قدری از خاکستر این آتش در آب برای دفع درد و بلا در نقاط مختلف آرادان و گرمسار متداول است. در روستای فروان، پسران و دختران جوان پس از پریدن از روی آتش شال قرمزی را بر سر می‌گذارند و به در خانه اهالی می‌روند. صاحبخانه هدیه‌ای به آنها تقدیم می‌کند. خوردن آجیل(تخمه آفتابگردان، هندوانه، بادام و گردو)، پخت آش رشته و سبزی پلو برای شام از دیگر آداب مربوط به چهارشنبه‌سوری است.
در روستاهای گرمسار تا چند سال پیش بچه‌ها، لباس‌های کهنه و مندرس را به صورت گرز در می آوردند و آن را آتش می زدند و به هوا پرتاب می‌کردند. هنوز در این شب هفت کوت یا کپه آتش درست می‌کنند و از روی آن می‌پرند.
مهم‌ترین غذایی که در شب چهارشنبه‌سوری در گرمسار خورده می‌شود سبزی پلو با ماهی است.
رسم شاهرودی‌ها
جوانان شاهرودی آخرین چهارشنبه سال به دشت و صحرا می‌روند و بوته‌های خار و هیزم را جمع‌آوری می‌کنند. هنگام غروب بوته‌ها را وسط حیاط خانه، روی بام یا معبر عمومی آتش می‌زنند و از روی آتش می‌پرند.
برخی از زنان شاهرودی به نیت رفع نحوست، شیشه یا کوزه سفالی حاوی آب را بر زمین زده و می‌شکنند. دیگر این‌که چراغی را در گوشه حیاط خانه تا صبح روشن می‌گذارند. جوانان در این شب به در خانه‌ها رفته فال گوش ایستاده و یا فال می‌گیرند.
رسم دامغانی‌ها
در روستای حسن‌آباد دامغان کودکان هنگام غروب چهارشنبه‌سوری گلوله‌ای پارچه‌ای را آتش می زنند و به آسمان پرتاب می‌کنند. در روستای «دروار» دامغان، جوانان مراسم چهارشنبه‌سوری را خارج از روستا و در دامنه کوه‌های مجاور انجام می‌دهند. مرسوم است که پس از پریدن از روی آتش، کوزه‌ای را بر زمین می‌زنند و می‌شکنند.
زنان مسن در این شب دعای باطل سحر را درون ظرف آب می‌گذارند. مقداری از آب دعا را در چهار کنج خانه خود می‌پاشند.
نظر شما