همشهری‌آنلاین: لرستان نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایرانی دارد. وجود آثار تاریخی و مکشوفه از یک سو و آثار فرهنگی و غیر ملموس از سوی دیگر بیانگر گنجینه بی‌بدیلی در این خطه لرنشین کشور هستند.
مردمان این استان از دیرزمان با برپایی آیین‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای در این رابطه برای خود فراهم آورده‌اند. آیین‌هایی که برخی، ملی، برخی مذهبی و برخی محلی هستند و اغلب آنها اواخر زمستان و نزدیک شدن به سال نو به اوج خود می‌رسند. البته باید متذکر شد آیین‌های زیادی به دلیل تغییر سبک زندگی در استان منسوخ شده‌اند و فقط در کتاب‌ها و خاطرات شفاهی ساکنان این دیار می‌توان از آنها سراغ گرفت. یکی از این آیین‌ها، رسم و نمایش «کوسه‌سوار» بود که در روزهای آخر سال و نزدیک شدن به نوروز برگزار می‌شد.
نمایش کوسه‌سوار درواقع باز مانده و شکل محلی شده نمایش «کوسه‌گردی» ایرانی باشد که به شیوه محلی در این استان برگزار می شده است.
نمایش کوسه‌سوار در لرستان، مربوط به شخصیتی افسانه‌ای است. مرد بدون ریشی که به اصطلاح مردم به او «ننه پیره» می‌گفتند. هنگام نمایش هم از مردان بدون ریش یا کم‌ریش که به آنها کوسه می‌گویند استفاده می‌کردند. آورده شده که مردم در هنگام نمایش کوسه را به خرمن‌گاه‌ها می‌بردند و از آنها سواری می‌گرفتند.
همچنین مردم لرستان بر این باورند که «کوسه‌سوار» برگرفته از داستان ننه پیره است و عامل سرمای سخت و مرگ‌ومیر در اواخر زمستان بوده است. به همین دلیل از او سواری می‌گرفتند و مغتقد بودند که ننه پیره دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد تا مردم از سرمای زمستان سختی بکشند.
آیین کوسه‌سوار این‌گونه بوده که مردی بدون ریش را می‌آوردند و مردم او را ننه پیره می‌نامیدند و در خرمن‌جا از او سواری می‌گرفتند. این عمل نشان از این داشت که ننه پیره دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد و زمستان رو به اتمام است.
کوسه‌سوار نمایشی آیینی برای خداحافظی با زمستان بود که در چهارمحال و بختیاری، منطقه سیلاخور و درحاشیه‌های خرم‌آباد به‌اجرا درمی‌آمد و نمایش‌گردانان در طول برنامه جنگ زمستان و بهار را به نمایش می‌گذاشتند.
البته کوسه گردی که نام دیگرش کوسه برنشین است از رسم‌های دیرین ایرانی‌ها در روزهای پایانی زمستان است و در این نمایش کوسه‌ای را سوار بر خر می‌کردند ، اما در کوسه‌سوار ؛ مردم بر کوسه سوار می‌شوند و می‌توان به جای کوسه برنشین از اصطلاح برکوسه نشین استفاده کرد.
نظر شما