همشهری آنلاین: مردم استان‌گلستان مانند دیگر هموطنان ایرانی جشن نوروز را گرامی می‌دارند و برای این جشن آیین‌های ویژه‌ای دارند.
خانه‌تکانی، به‌جا آوردن رسم چهارشنبه‌سوری، خرید اقلام نوروزی اعم از خوراکی‌ها و غیره، سبزه سبزکردن، پختن سمنو، راه‌اندازی نمایش‌های حاجی فیروز و کوسه‌گردی، نوروزخوانی، همچنین پختن شیرینی عید و پهن‌کردن سفره هفت‌سین از عادت‌های مردم این استان در نوروز است. در کنار این رسم‌ها، گلستانی‌ها عادات نوروزی دیگری دارند که در ادامه تشریح می‌شوند.
توپ درکردن
در قرون گذشته، فرارسیدن نوروز و تحویل سال جدید در استرآباد و گرگان امروزی با شلیک توپی به مردم خبر داده می‌شد. «شلیک توپی که در زمان نادرشاه افشار به استرآباد آورده و از غنایم سفر جنگی به هندوستان محسوب می‌شد. این توپ در حیاط دارالحکومه استرآباد مستقر بود. دارالحکومه شامل باغ بزرگی می‌شد که میدان شهرداری تا میدان کاخ فعلی ادامه می‌یافت و چند بنای حکومتی ساخته شده در عصر شاه عباس صفوی داشت. توپ یاد شده در زمان تحویل سال و نیز در ماه‌های رمضان هنگام افطار و سحر، تا سال‌های دهه ۴۰ خورشیدی در پادگان شهر هنوز شلیک می‌شد. » (منبع: نوروز در گرگان- دکتر اسدالله معطوفی)
تخم‌مرغ رنگی
هنوز یکی از برنامه‌های نوروزی مردم گلستان، به ویژه بانوان تهیه تخم‌مرغ رنگی سفره هفت‌سین است. قدیم‌ها که ابزار نقاشی در کار نبود تخم‌مرغ را در آب‌های رنگی می‌پختند و این رنگ‌ها را از برگ و پوست برخی گیاهان مانند پوست انار، پوست گردو، پوست پیاز، برگ برخی درختان، نعنای سابیده‌شده و برگ کلم قمری به دست می‌آوردند که نتیجه آن تهیه یک سبد تخم‌مرغ رنگی سبز، سرخ، قهوه‌ای، زرد و... می‌شد. زنان خانه‌دار هر چه خلاقیت داشتنند و از خواص رنگی گیاهان می‌شناختند به کار می‌بردند.
شیرینی‌پزان به نوبت
هنوز هم اگر سر سفره عید گرگانی‌ها بنشینید، می‌بینید شیرینی‌ها و نان‌های رنگ‌به‌رنگ در طعم‌های مختلف در ظرف‌ها چیده می‌شود. حلوای اوماج، پادرازی و سرغربیلی و نان خرمایی، معروف‌ترین این شیرینی‌ها هستند. گذشته این شیرینی‌ها را کمتر می‌شد در بازار تهیه کرد. به همین دلیل زنان گلستانی همراه فامیل و همسایه‌ها، یک هفته قبل از تحویل سال دور هم جمع می‌شدند تا نوبتی برای هم شیرینی‌های محلی مانند نان زنجبیلی، نان خرمایی، حلوا اوماج، سرغبیلی، نان شیرمال و نان پادرازی درست کنند. با این وجود چند روز مانده به سال جدید می‌شود بوی شیرینی تازه خانگی را در برخی روستاها و شهرهای شرق و شمال شنید. «بیشمه، قاتلما یا تاتار چورک» از لذیذترین شیرینی‌هایی است که در غازان‌بزرگ مخصوص ترکمن‌صحرا درست می‌شود. در شمال و شرق گلستان، برخلاف عادت مرکزنشینان و شهرهای غربی، هنوز در خانه‌ها شیرینی می‌پزند.
بی‌بی نوروز
گالیکش یکی از این شهرهای استان گلستان با ویژگی قومی منحصر به‌فرد است. وجود سیستانی‌ها در این منطقه باعث برپایی آیین‌های ویژه‌ای شده‌است. یکی از این آیین‌ها بی‌بی نوروز است. در بین سیستانی‌های منطقه عقیده بر این است که اگر قبل از نوروز و عید سال نو باران ببارد، نشان از این دارد که بی‌بی‌نوروز سرش را شسته و آماده فرارسیدن نوروز و نوید بخش سالی پربرکت، پرباران و وفور نعمت است.
بی‌بی‌نوروز ویژگی‌های بارزی نیز دارد که سراسر شادمانی و نشانه برکت است. او به بینوایان کمک می‌کند و به خصوص برای کودکان هدیه می‌آورد. بی‌بی‌نوروز دلسوز است و به خانه‌ها سر می‌کشد تا مطمئن شود همه چیز مهیای نوروز و آمدنش است، همه جا تمیز است و کینه و کدورت از بین رفته است، برکت در سفره خانواده وجود دارد و دخترکان دستهایشان را حنا گذاشته‌اند.
غذای نوروزی
گلستانی‌ها معمولا برای شب تحویل سال سبزی پلوماهی یا ماهی شکم‌پر و در بعضی از روستاهای کوهستانی رشته‌پلو تهیه می‌کنند. همچنین در برخی نقاط پختن‌پلو با ماهیچه گوسفند و پختن آش کشک هم مرسوم است و این آش را هم حتما در کاسه سفید سرو می‌کنند.
نوروز در ترکمن صحرا
در ترکمن صحرا، پس از خانه‌تکانی، رسم است که نخ سفید و سیاه را با هم ببافند و در میان آن اسپند، نظرچشم، منجوق، نمک و داغدان (که نوعی چوب است) قرار می‌دهند و آن را به نشانه برکت، بالای در خانه‌ها بیاویزند.
از جمله سرگرمی‌های نوروز ترکمن‌ها، بازی «منجوق آتدی» به معنای انداختن دانه منجوق است. در این بازی دختران ترکمن دور هم جمع می‌شوند و منجوق‌های خود را با علامتی مشخص می‌کنند و دانه دانه در ظرفی پر آب می‌اندازند. سپس یکی از دختران ظرف را می‌گیرد، آن را بالای سر دوستانش می‌برد و در حالی که یک بیت شعر می‌خواند، منجوق‌ها را با هم قاطی می‌کند و بعد یکی را از ظرف درمی‌آورد. منجوق متعلق به هر دختری که باشد، معنای شعر در ارتباط با او تاویل می‌شود. همچنین ترکمن‌ها نوشیدن از آب اولین باران نوروزی را نکو و آن را نشانه سلامتی و خوش‌یمنی می‌دانند.
ارامنه هم به جشن نوروز می‌نشینند
گلستان از سال‌های دور میزبان ارامنه بوده‌است. اگر چه ارامنه سال نوی میلادی را جشن می‌گیرند و سال‌روز میلاد مسیح برایشان یکی از اعیاد بزرگ به حساب می‌آید و همچنین در تاریخ زیست اجتماعی‌شان سال نوی ارمنی‌ها را هم بر اساس تقویمی کهن جشن می‌گیرند، اما همزمان با سراسر ایران، نوروز و آغاز سال جدید شمسی و آمدن بهار را هم به فال نیک می‌گیرند و در این جشن ملی شرکت می‌کنند. آنها هم خانه‌ها را غبارروبی و لباس‌های نو برتن می‌کنند و مانند همه ایرانی‌های دیگر دید و بازدید می‌کنند. همچنین جلوی در خانه‌ها را مانند عید کریسمس آذین می‌بندند.
سیزده‌بدر
گلستانی‌ها در آخرین روز از جشن های نوروزی مانند سایر مردم ایران به دامن طبیعت می‌روند، سبزه‌های سفره هفت سین را پس‌از گره‌زدن، به آب می‌سپارند و تا عصر در همانجا باقی می‌مانند و جشن می‌گیرند.
نظر شما