کرونا، خیلی دور، خیلی نزدیک

به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایرنا از فارس، کارشناسان هر دو نوع نگاه به کرونا را رد می کنند و معتقدند باید برای آنکه بتوانیم درک درستی از این بیماری داشته باشیم، واقعیت‌ها را ببینیم، راهکارهای پیشگیرانه را به کار بندیم، خود و دیگران را در معرض آسیب کرونا قرار ندهیم و در عین حال با ایجاد هراس و ترس در جامعه زندگی را بر خود و دیگران سخت نکنیم.

شیراز و دیگر شهرهای استان فارس در ۲ هفته گذشته شاهد ظهور و بروز صحنه‌هایی کاملا متفاوت از هر دو نوع دیدگاه و برخورد در باره کرونا بوده است، رخدادهایی که اگر با چاشنی سهل‌انگاری، تسامح و بی‌تفاوتی آمیخته باشد زنگ خطر را برای روزهای در پیش رو به صدا در می‌آورد و اگر توام با هراس‌آفرینی، ترس، دستپاچگی و دلهره باشد باز هم زنگ خطر بزرگتر را به صدا در آورده است.

 سمانه حسینی، مسئول روانشناسی بالینی در شیراز در باره نوع برخورد ما با کرونا گفت: آنچه در این روزها نه فقط در ایران بلکه در اغلب کشورهای جهان نگاه مردم را معطوف به خود کرده فراتر از یک بیماری ویروسی مسری، تبدیل به یک پدیده روان‌شناختی اجتماعی شده است.

رحیمی معتقد است: کرونا به عنوان یک پدیده اجتماعی، یک دشمن هولناک و یک غول شکست‌ناپذیر، فضای روانی جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار داده و حتی اقتصاد جهانی را تابع خود کرده است.

مشکل آن است که همانند هر پدیده اجتماعی، اخبار و شایعات، اظهارنظرهای کارشناسی و غیرکارشناسی، اجتناب‌های درست و نادرست از موقعیت‌ها، هراس جمعی عده‌ای از یک سو و انکار روان‌شناختی آن از سوی دیگر، مواجهه با این بیماری را مشکل‌تر کرده است.

مسئول روانشناسی بالینی در شیراز ادامه داد: نگاه‌های غیرواقع‌بینانه به کرونا در دو سوی طیف واقعیت قرار می‌گیرند. اضطراب‌های روان‌شناختی ناشی از مرگ، در یک سوی این طیف باعث می‌شود که افرادی با استفاده از مکانیزم‌های روان‌شناختی انکار به کوچک شماری مساله روی بیاورند.

وی با ذکر نمونه‌های کوچک‌انگاری کرونا گفت: بیان عبارت‌هایی مانند، من قوی‌تر از آن هستم که مبتلا شوم. همه‌اش سیاسی است؛ دارند بزرگش می‌کنند. من نمی‌توانم به خاطر یک بیماری موهوم خودم را از لذت‌های روزمره‌ام محروم کنم از جمله موارد عینی در کوچک‌شماری کرونا است.

این کارشناس روانشناسی بالینی ادامه داد: در آن سوی طیف این اضطراب هستی‌گرایانه تبدیل به تحریفات شناختی همانند فاجعه‌انگاری می‌شود، بیان عبارت‌هایی مانند،  کرونا غیرقابل کنترل است. آخرالزمان فرا رسیده است. کوچکترین بی‌مبالاتی مرا و خانواده‌ام را مبتلا می‌کند. برخی از واکنش‌هایی است که از این طیف مشاهده می‌شود.

رحیمی  با طرح این پرسش که اگر این باورها در دو سوی طیف واقعیت قرار می‌گیرند، کدام باورها و چه نگرشی نشانگر واقع‌بینی متعادل به کروناست؟ گفت: با توجه به واقعیت وجودی یک بیماری ویروسی در حال سرایت، جدی گرفتن و نه انکار و نه فاجعه‌سازی می‌تواند ما را به یک واقع‌بینی متعادل برساند.

مسئول روانشناسی بالینی در شیراز  تبلور چنین نگرشی را منوط به باورهایی می‌داند، باورهایی مانند، خطر جدی است، ولی می‌توان با پیشگیری آن را مهار کرد. توصیه‌های منابع علمی و رسمی را گوش می دهم و مسئولانه به آنها عمل می‌کنم تا از خودم و خانواده‌ام محافظت کنم. نباید اجازه دهم نگرانی‌های افراطی خودم یا نگرانی‌های افراطی که دیگران به من القاء می‌کنند روحیه مرا تضعیف کند.

رحیمی همچنی در ادامه با طرح این پرسش که چرا ما در این شرایط به این نگاه واقع‌بینانه احتیاج داریم؟ گفت: دست‌کم یک دلیل علمی محکم برای این موضوع وجود دارد و آن اینکه کرونا متوجه سیستم ایمنی ماست و روانشناسی نوین از سال‌ها پیش ما را آگاه کرده است که استرس از دشمنان شماره یک این سیستم محسوب می‌شود.

این کارشناس روانشناسی در ادامه گفت: نگاه‌های فاجعه‌آمیز موجد اضطراب سطح بالایی می‌شوند. این اضطراب نظام عصبی ما را به قدری دستخوش آشفتگی قرار می‌دهد که خود علیه خود به پا می‌خیزد و گلوکو کورتیکوئیدها که خود در چرخه سیستم ایمنی ما یکی از محورهای اساسی حفظ این سیستم‌اند به سیستم خود خیانت کرده و آن را مستعد شکست در برابر ویروس‌های نفوذی می‌کند، به این ترتیب دروازه روان‌شناختی شهر سلامت یکی از پرنفوذترین راه‌های رخنه کرونای افسارگسیخته مهاجم می‌شود.

وی بر حفظ امید، معنا، خوش‌بینی و حتی استفاده از مکانیزم‌های پخته روان‌شناختی نظیر طنزپردازی تاکید کرد و گفت: این موارد  سلاح‌هایی است که در اختیار سیستم ایمنی خود قرار می‌دهیم تا در برابر دشمن خارجی مقاومت کند.

مسئول روانشناسی بالینی در پایان با ارائه توصیه‌هایی تاکید کرد: در شرایط کنونی می‌توانیم  از کرونا حرف بزنیم اما نه تمام روز. توصیه‌های ایمنی را رعایت کنیم، اما دچار وسواس‌های بیمارگونه نشویم.

به شوخی‌های ظریف پیرامون کرونا که از ذهن‌های خلاق طنزپرداز نشات می‌گیرد توجه کنیم و همراه با آنها بخندیم، اما از آنها به عنوان انکار وجود بیماری و غفلت از مراقبت و محافظت استفاده نکنیم.

در خانه بمانیم، اما زندگی را در خانه نیز ادامه دهیم.

اخبار منفی را از ذهن دور کنید

دکتر مریم شایگان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز تاکید دارد که اگر به سلامت روان خود اهمیت می‌دهید، از دوستان و آشنایان خود بخواهید اخبار حاوی پیام‌های منفی را برای شما ارسال نکنند.

دکتر شایگان معتقد است: اخبار کذب اغلب برانگیزاننده هیجانات شدید از جمله ترس، وحشت و ناامیدی هستند. آن دسته از افرادی که توانایی کمتری در کنترل هیجانات منفی خود دارند، به عنوان یک واکنش روان‌شناختی تمایل بیشتری به اشتراک آن خبر با دیگران دارند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تاکید کرد : تمایل به محبوبیت در نظر دیگران و به دست آوردن تایید اجتماعی نیز از دیگر علت‌های به اشتراک‌گذاری اخبار منفی بدون بررسی صحت واقعی آن هستند. برخی از افراد برای نشان دادن برتری خود در به دست آوردن جدیدترین اخبار، بدون مطالعه دقیق و بررسی صحت آن، آنها را به اشتراک می‌گذارند.

شایگان افزود: از دیگر علت‌های مهم انتشار اخبار منفی بدون در نظر گرفتن صحت آن، اثبات عقاید خود به دیگران، نیاز به افزایش درک متقابل توسط دیگران و خستگی فرد است. شنیدن اخبار منفی فرد را مستعد افسردگی، اضطراب، ناامیدی، پرخاشگری، بدبینی، اختلالات خواب و همچنین فاجعه‌انگاری در مورد مشکلات شخصی می‌کند. هورمون‌های مرتبط با استرس از جمله کورتیزول، با ایجاد التهاب سبب افزایش دردهای مفصلی و همچنین افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.

وی افزود: اگر به سلامت روان خود اهمیت می‌دهید، از دوستان و آشنایان خود بخواهید که اخبار حاوی پیام‌های منفی را برای شما ارسال نکنند. آگاهی و آگاهی دادن خوب است، اما تا زمانی که سلامت روان ما را تحت تاثیر قرار ندهد.