همشهری آنلاین: گلستان از نظر داشتن تنوع قومی در کشور زبانزد است. این تنوع باعث شده تا شاهد برپایی آیین‌های ویژه ومختلفی در آن باشیم. یکی از این رسم‌ها مربوط به ماه رمضان است که نزد همه مردم استان به‌ویژه قوم ترکمن بسیار مورد احترام است.
مردم استان گلستان همچون دیگر نقاط کشور، آداب و رسوم خاصی در این ماه دارند که یاری‌رساندن به دیگران، دادن نذورات، برگزاری جلس‌های تلاوت قرآن کریم، خواندن نمازهای یومیه به صورت جماعت و همچنین برپایی آیین‌های ویژه شب‌های نوزدهم و بیست و یکم و شب‌های قدر از مهم‌ترین آنها هستند.
خانه‌تکانی
مردم مومن و روزه دار ترکمن صحرا طبق رسوم دیرینه خود عادت دارند چند روز قبل از فرارسیدن ماه رمضان، مانند رسم نوروزی به خانه‌تکانی و مرتب‌کردن خانه‌های خود بپردازند. آنها عقیده دارند با این کار خانه برای میهمانی خدا پاک و آماده می‌شود.
رسم «الله یولی»
با فرا رسیدن ماه رمضان اهل سنت استان گلستان با برپایی آداب و سنن خاص از جمله الله یولی(نذری دادن) به استقبال این ماه پرفیض و برکت می‌روند. ترکمن‌ها به ماه رمضان «اراز آی» می‌گویند. آنها چند روز قبل از فرا رسیدن این ماه، گوسفند و بز قربانی و گوشت آنها را بین فقرا، نیازمندان و همسایگان تقسیم می‌کنند، همچنین با بخشی از همین گوشت غذا می‌پزند و میهمانی می‌دهند.
بیدارباش و سحرخوانی
از گذشته بین مردم استان رایج بوده برخی افراد ساعاتی قبل از اذان به کوچه‌ها و بام‌های خانه‌ها بروند و بانگ بیدار باش سر بدهند تا آنهایی که خواب مانده‌اند؛ بیدار شوند و خود را برای خوردن سحری و انجام فرایض آماده کنند. همچنین در قدیم مردی با سحرخوانی یا ابیاتی موزون مردم را به بیدار می‌کرد.
الله رمضونی
الله رمضونی از دیگر آیین‌های ویژه ماه رمضان در گلستان است که ریشه در خیرخواهی و فتوت دارد. در این رسم عده‌ای از جوانان گرد هم می‌آیند و تصمیم می‌گیرند به محله‌های بروند و از توانمندان اعانه بگیرند و آن اعانات را به دست مستمندان برسانند.
پهن‌کردن سفره افطاری در مساجد
افطاری‌دادن و میهمانی گرفتن از رسم‌های رایج بین مومنان در سراسر ایران و کشورهای اسلامی است. براساس این آیین مشترک، گلستانی‌ها هم رسم دارند که سفره افطاری خود را بعد از خواندن نماز مغرب در مساجد پهن کنند. این رسم نقش برجسته‌ای در همبستگی مردم این استان دارد.
نرم بلاغ
گرگانی‌ها عادت دارند روزه خود را با یک لیوان یا استکان آب داغ باز کنند. آنها به این آب داغ، نرم بلاغ می‌گویند و معتقدند آب گرم حنجره و معده خشکشان را برای خوردن غذا آماده می‌کند.
خوردنی‌های گرگانی‌ها
«ترک» و «فرنی» غذای خاص گرگانی‌ها در ماه رمضان است و در مراسم افطار خانوادگی معمولا انواع غذاهای رایج مانند چای، نان، پنیر مسقطی، کتلت آبگوشت، خرما، سبزی، حلوا، آش، سوپ، نان روغنی و شیرینی‌هایی مثل گوش فیل و نان پنجه ای، نان کنجدی، قطاب و زولبیا بامیه بر سر سفره می‌گذارند. البته خوردن کباب جگر و رفتن به جگرکی‌ها در گردش‌های شبانه از دیگر عادت‌های گرگانی‌ها در شب‌های این ماه است.
یا رمضان
«یا رمضان» نیز از رسم‌های قدیمی این ماه بین ترکمن‌ها بوده که اکنون به ندرت در نقطه یا روستایی اجرا می‌شود. این رسم به این گونه بوده که در شب‌های ۱۴ و ۱۵ ماه مبارک رمضان فرد خوش‌صدایی در کوچه‌های روستا به راه می‌افتاد و اشعاری را می‌خواند که مضمون آن این‌بوده: «ای روزه‌داران ماه رمضان به نیمه رسیده، مقاومت کنید تا نصف دیگر را روزه بگیرید» و پس از هر مصرع جمعیتی که پشت سر این شخص به راه می‌افتادند «الله» می‌گفتند.
نماز تراویح
نماز تراویح جایگاه ویژه‌ای بین اهل سنت استان گلستان دارد. ترکمن‌ها اعم از زن و مرد، پیر و جوان رسم دارند در این ماه به مساجد محل خود بروند نماز تراویح بخوانند. این نماز ۲۰ رکعت دارد.
مراسم احیاء
با فرا رسیدن شب‌های احیاء، مردم روزه‌دار گلستان با اشتیاق فراوان به مساجد می‌روند و مراسم احیاء را با خواندن قرآن، دعای جوشن کبیر برگزار می‌کنند و دسته‌های عزادار در مساجد به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند. برپایی مراسم احیاء شب‌های قدر در مسجدها، مکان‌های مذهبی و در برخی خانه‌ها از دیگر مراسم مشترک بین گلستانی‌هاست.
افطاری ۵۰ سالگی
ازبین همه رسم‌های مخصوص ماه رمضان در گلستان دادن افطاری ۵۰ سالگی بین کتولی‌های علی آباد از جالب‌ترین آنهاست. کتولی‌ها رسم دارند اگر فردی در این ماه به ۵۰ سالگی برسد باید افطاری بدهد.
آیین سحرنشینی
در مراسم «سحرنشینی» زنان ترکمن در ماه مبارک رمضان برای برقراری صله رحم، بعد از افطار گردهم می‌آیند و به اجرای هنرهای دستی ترکمن همچون سوزن‌دوزی و نیز قرآن‌خوانی و نقل قصه و حکایات می‌پردازند و این آیین تا سحر ادامه می‌یابد.
آیین روز «کرگون»
ترکمن‌ها ۲ روز قبل از پایان ماه مبارک رمضان را، روز «کرگون» می‌دانند و در این روز، زنان خانواده با کمک دختران و زنان همسایه به نظافت خانه و خانه‌تکانی مجدد می‌پردازند تا به استقبال عید فطر بروند.
آیین قوقون
همچنین ترکمن‌ها یک روز مانده به عید فطر را روز «قوقون» می‌نامند که به روز «بوی خوش» معروف است. قوقون مخصوص خیرات برای اموات است. در این روز مردم در خانه خود نان مخصوصی با آرد و روغن تهیه می‌کنند که در روغن سرخ می‌شود و به آن «چافادی» می‌گویند. این چافادی‌ها که نوعی نان نازک روغنی هستند، به‌تعداد زیاد پخته و در ظرفی چیده می‌شوند. نان‌ها را دختران خانه بین همسایه‌ها توزیع می‌کنند و مقداری از آنها را در روز عید فطر به مسجد می‌برند تا نمازگزاران با خوردن آن برای شادی روح اموات آن خانواده دعا کنند.
عید فطر
مردم استان گلستان مانند سایر مسلمانان نماز عید فطر را در مساجد محل خود برپا می‌دارند، فطریه می‌دهند و سپس به دید و بازدید می‌روند.
نظر شما