به گزارش همشهری آنلاین به نقل از آرمان ملی، بیش از دو ماه است که کشور به‌صورت همه جانبه درگیر ویروس کرونا است و به هر ساحت که نگاه می‌کنی تاثیر این ویروس عیان و آشکار است. این در حالی است که بسیاری از هم اکنون به فکر شرایط پساکرونایی جامعه هستند. شرایطی که پس از خروج از وضعیت این روزهای کشور به ۲ راه منتهی خواهد شد. یا اینکه با مدیریت درست و دقیق و تامین احتیاجات مردم به لحاظ اقتصادی و اجتماعی به سلامت از این شرایط عبور خواهد کرد و یا اینکه با بحران‌های عمیق اقتصادی و اجتماعی مواجه خواهد شد.
آنچه مسلم است برای اینکه بر این شرایط فائق بیایم باید شکاف دولت- ملت و اعتماد خدشه‌دار شده حاصل از اتفاقات سال گذشته را ترمیم کنیم و با عزمی ملی در یک کل واحد با هم این شرایط را پشت سر بگذاریم. مسلما کرونا به بسیاری از کسب و کارها آسیب‌هایی وارد کرده که جبران آن زمان زیادی می‌طلبد اما بهتر است به جای اینکه هر کس به فکر خود باشد و به هر طریق به فکر جبران خسارت بیفتد همه باهم و در یک راستا با کمک به یکدیگر از شرایط بحران عبور کنیم و در پسا کرونا شرایط عادی و طبیعی را تجربه کنیم. برای بررسی عملکرد دولت در مواجهه با کرونا، تاثیر کرونا بر رسانه‌ها و تعطیلی رسانه‌های مکتوب، شرایط جامعه در پسا کرونا و آنچه در ساحت سیاسی و اجتماعی ایران می‌گذرد، «آرمان ملی» با محمود صادقی رئیس فراکسیون شفافیت و انضباط مالی مجلس و نماینده تهران به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
- نحوه مواجهه و مدیریت دولت با مساله ویروس کرونا و تاثیرات آن بر جامعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم که در مجموع دولت پس از یکسری آشفتگی‌ها و سردرگمی‌هایی که در ابتدا داشت رفته‌رفته کارها نظم بهتری پیدا کرده و به‌خصوص نظام بهداشت و درمان کشور بر اوضاع مسلط شده است. هر چند که هنوز این بیماری را مهار نکرده و تحت کنترل در نیاورده‌اند اما از آن گذشته اوضاع بهتر و سازماندهی بهتری داده شده است. کارهای مختلفی صورت گرفته مثل تهیه اقلام و تجهیزات مورد نیاز تجهیز بیمارستان‌ها و بحث غربالگری که انجام می‌شود و جلسات متعددی که همه روزه حتی در ایام عید نیز دولت داشت و عموما پخش زنده می‌شد نشان می‌دهد به‌رغم انتقادات زیاد موجود دولت زحمت زیادی می‌کشد و فشرده کار می‌کند که خود جای تقدیر دارد. هر چند ما عادت نداریم از دولت تقدیر کنیم و وقتی هم که تقدیر می‌کنیم افکار عمومی خیلی وقت‌ها آدم را مذمت می‌کنند و انتظار دارند همواره انتقاد کنیم. وضع دولت با وجود تنگناهای مالی که وجود دارد و تحریم‌های کشنده‌ای که در بخش‌های مختلف هست از آنچه که ابتدا انتظار داشتیم بهتر شده اما در عین حال نقدهایی نیز قابل طرح است. شروع کار که نابسامانی و سردرگمی بود و در مورد بحث اعلام اولین بیماران و تاریخ آن نیز کماکان ابهام‌ها برطرف نشده، اما فکر می‌کنم با وجود مقاومت‌هایی که ابتدائا برای تعطیلی مراکز اجتماع محور مثل بقاع متبرکه، حرم‌ها، مساجد، نمازهای جمعه، دانشگاه‌ها و مدارس شد که با اجتماع سر و کار دارند تا حد زیادی از آن فشار پیش‌بینی شده کاسته شد. منتها کماکان آنطور که متخصصین وزارت بهداشت و مسئولان تخصصی این حوزه در ستاد ملی مبارزه با کرونا، خود وزیر و آقای دکتر زالی و دیگرانی که درگیر هستند کماکان تداوم این کنترل‌ها و محدودیت‌ها را ضروری می‌دانند و حتی معتقدند که باید شدت بیشتری هم پیدا کند. از طرف دیگر دولت در معذوریت دیگری نیز قرار دارد که بحث سلامت مردم، کنترل‌ها و اقتصاد و معیشت مردم است. هرچند این کار آسانی نیست اما باید مدیریت متوازنی بین این دو نیاز انجام شود که هم اقتصاد، کسب و کار و معیشت و نظام تولید آسیب زیادی نبیند و هم اینکه در عین حال از سلامتی مراقبت شود. مخصوصا کشور ما که اقتصادمان به دلیل شرایطی که در آن قرار داریم دچار تنگنا و رکود است. لذا حتی برای کالاهای اساسی و نیازهای غذایی، درمانی، دارو و همچنین باید نیازهایی مثل آب، برق، گاز وتلفن نیز تامین شود که مردم بتوانند درخانه بمانند. این بخش‌های حیاتی باید فعالیت کنند تا حتی اگر قرنطینه کامل نیز می‌خواهد انجام شود عملا شدنی باشد. نکته مهم حد این توازن است. اینکه به هر حال به حد منطقی این توازن اکتفا شود مهم است.
- با وجود اینکه رئیس‌جمهور و ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام کرده از ۳۰ فروردین محدودیت‌ها برداشته خواهد شد اما این تصمیم با مخالفت نظام سلامت همراه شده و انتقاداتی را هم در پی داشته؛ اساسا این عدم توجه به سخنان سردمداران نظام سلامت کشور چه عواقبی به دنبال خواهد داشت؟
آنطور که به‌نظر می‌آید اکنون اختلاف نظری میان بخش‌های بهداشتی کشور وجود دارد. نامه‌ای که آقای نمکی به رئیس‌جمهور و بخش صنعت و معدن و تولیدی کشور نوشت نشان‌دهنده این مساله است. دستور آقای روحانی مبنی بر کاهش محدودیت‌ها از ۳۰ فروردین با انتقادات زیادی به‌خصوص بخش سلامت روبه‌رو شد. مخصوصا خود من چند بار انتقاد کردم که اگر برای فعال کردن بخش‌های اقتصادی و تولید ضرورتی وجود دارد اولا باید اصل را بر حفظ سلامت بگیریم و محدودیت‌ها را درحد نیاز کم کنیم و محور اصلی سلامت باشد. مضافا اینکه این رویکرد توهم اندیشی نیز کنار گذاشته شود. این نیاز در حد ضرورت وجود دارد و اینکه ما آن را به دشمن و ضدانقلاب تعمیم دهیم. ادبیات آقای روحانی ادبیات مناسبی در این زمینه نیست. اکنون بیشترین فشار را خود بخش درمانی و نظام سلامت کشور می‌آورد. نامه که آقای نمکی نوشت مصداق این قضیه است. آقای نمکی که بدخواه کشور نیست و مسئولیت اصلی را دارد. مردم هم می‌فهمند و نیاز نیست کار اینها را به منافقین و ضد انقلاب و دشمن نسبت دهیم. نیاز است که این تعادل و توازن برقرار شود. ادبیات خاصی که آقای روحانی دارد باعث شده اگر بعضا توفیقاتی هم که به‌دست آورد باز دوباره با کشورهای دیگر مقاسه کنند که این مساله مقداری به اعتماد مردم آسیب وارد می‌کند. البته اول از این موضع رئیس‌جمهور که گفته بود من هفته‌ای یک روز در جلسات ستاد شرکت می‌کنم انتقاد می‌شد اما بعدا دیدیم که واقعا هر روز در قالب جلسات هیأت دولت یا ستاد ملی مبارزه با کرونا مشغول به فعالیت بود و نشان داد که واقعا فعال است و دائم دغدغه دارد و وقت می‌گذارد و به‌رغم جوسازی‌هایی که علیه وی وجود داشت اما رفته‌رفته احساس می‌شود که رئیس‌جمهور موضوع را جدی گرفته و خوب مدیریت می‌کند. مقداری این گفتمان و ادبیات باید اصلاح شود و مقداری نیز در رویکردها باید اصل بر سلامت گذاشته شود و تامین سایر بخش‌ها در حد ضرورت باشد.
- چندی پیش رئیس فراکسیون حقوق شهروندی مجلس طرحی را مبنی بر تعطیلی یک ماهه کشور جهت قرنطینه کامل مطرح کرد که قرار بود به هیأت رئیسه مجلس ارجاع شود؛ اساسا از دیدگاه شما به لحاظ اقتصادی و اجتماعی ظرفیت اتخاذ این تصمیم در کشور وجود دارد؟
البته این طرح قبل از عید و در اسفندماه تهیه شد و بر روی آن کار و احتمالا در جلسه مجلس مطرح خواهد شد و نمی‌دانم که ترتیبات اداری آن در تعطیلات انجام شد یا نه اما نمایندگان به وجود محدودیت‌ها و قرنطینه رای ندادند. هرچند باید جوانب دیگر این موضوع نیز سنجیده شود. این ماده واحدهای است که تبصره دارد و در این تبصره‌ها سعی شده که موضوع همه جانبه باشد. به نظر من این طرح نیاز به کار کارشناسی دارد که این دو نیاز یعنی توازن به سمت سلامت برقرار شود. البته جهت‌گیری این طرح نیز همین است من هم با کلیات آن موافق هستم و به آقای حسین‌زاده گفتم که اسم من را هم زیر متقاضیان طرح با شرط اصلاح بنویسد. اصلاحش نیز گذاشتن تامین سلامت و امنیت مردم و در حد ضرورت اجازه فعالیت به بخش‌های اقتصادی و تولیدی است. در عین حال نکته مهمی در این طرح وجود دارد ؛ اینکه این تعطیلی، عوارضی بر روی کسب و کار دارد و دولت باید پشتوانه مالی زیادی داشته باشد و تزریق کند تا اینکه هم جلوی اخراج انبوه کارگران از واحدهای تولیدی و کسب و کارهایی که تعطیل می‌شوند را بگیرد و هم اینکه کسب و کارهای آزاد یا کارگران روز مزد و کارگران ساختمانی، حمل و نقل، رانندگان و حتی دستفروش‌ها که بدون حضور فیزیکی نمی‌توانند زندگی کنند و به طور روزمره کسب در آمد می‌کنند پوشش دهد. دولت باید بتواند اولا اینها را شناسایی کند و سپس به نحو مناسبی پوشش دهد. این کار سنگینی است و پشتوانه مالی زیادی می‌خواهد و در کنار این برای تامین همین بحث اینکه مجلس تصویب کند که از محل صندوق توسعه ملی بودجه مناسبی به این کار اختصاص داده شود که می‌تواند مکمل آن باشد.
- ارزیابی شما از آینده جامعه در شرایط پسا کرونا چگونه است؛ اساسا جامعه به سمت و سوی بحران‌های اقتصادی و اجتماعی گرایش خواهد یافت یا روال عادی را طی خواهد نمود؟
البته این مساله بسیار تخصصی است و ابعاد مختلفی دارد که حتما باید کارشناسان حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و حتی حقوق نظر دهند. در بخش مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا که اشاره کردم این مشکلات تبعات حقوقی دارد که چند روز پیش نیز سخنرانی زنده‌ای در اینستاگرام داشتم و در مورد ابعاد حقوقی مساله و تاثیراتش بر روی کار و معیشت و تعطیلات مدارس، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها که همه حوزها را به طور گسترده تحت تاثیر قرار می‌دهد صحبت کردم. از طرف دیگر طبیعی است که پس از خروج از این شرایط کشور در یک دوره نسبتا طولانی و کم سابقه به حالت کما می‌رود. مثل بیماری که به کما می‌رود و بعد از خروج از کما و عمل جراحی باید یک دوره ریکاوری را طی کند طبیعتا برای کشور نیز باید این دوره ریکاوری را در نظر گرفت که فکر می‌کنم در درجه اول نیاز به تقویت همکاری و هماهنگی در نظام حکمرانی بین بخش‌های مختلف دارد که ما می‌بینیم حتی در خود هیأت دولت نیز این هماهنگی به طور کامل وجود ندارد چه رسد به قوای دیگر. قوای سه‌گانه و نیروهای خارج از این قوا باید همبستگی و همکاری داشته باشند و تنش‌های سیاسی اینها کم شود و سپس در شرایط پساکرونا نیاز فراوانی به ترمیم رابطه دولت-ملت داریم. به علاوه اگر این اعتماد ضربه دیده در نتیجه حوادث سال گذشته ترمیم نشود حتی در دوره پساکرونا با مشکل مواجه هستیم. اینها یکسری لوازمی دارد از جمله هماهنگی، همکاری و هم‌افزایی خود اجزای نظام حکمرانی و اینکه به هر حال در کارها شفافیت باشد و پنهان کاری دیده نشود. در مدیریت این بیماری و پس از آن باید برخوردها توأم با انصاف و عدالت باشد و همه مردم و ذی‌نفعان را چه در شرایط کرونا و چه پس از آن به مشارکت دعوت کنند. اینها زیرساخت‌های نظام حکمرانی است که اگر درست شود پیش‌بینی می‌شود که به‌راحتی بتوانیم آن دوره را پشت سر بگذاریم.
- تاثیر کرونا بر رسانه‌ها و تصمیم دولت بر تعطیلی رسانه‌های مکتوب را چطور می‌بینید؟ این تصمیم به ارتباط میان رسانه‌های کاغذی و مخاطبان لطمه وارد نمی‌کند و موجب زیان اصحاب رسانه نخواهد شد؟
برای خود من این بخش جا نیفتاده که دلیل این تصمیم چیست؟ اگر بحث بهداشتی را مطرح می‌کنند که هرکس روزنامه را می‌گیرد می‌تواند رعایت کند و خیلی موجه به‌نظر نمی‌آید که به این دلیل نظام اطلاع رسانی کشور را دچار خدشه کنیم. هر چند اکثر رسانه‌ها در فضای مجازی صفحه و وبسایت دارند و مردم از آن طریق استفاده می‌کنند اما به نظرم این ایجاد محدودیت برای بخش‌هایی که هم جنبه اطلاع‌رسانی و هم جنبه نقادی و نظارتی دارند درست نیست. اگر از این زاویه بخواهیم ببینیم تعطیلی مجلس کار درستی نبوده و شاید دولت خیلی دوست ندارد که فعلا زبان ناظران باز باشد و گویا بی‌میل نبود که هم از زیر نظارت نمایندگان مجلس خارج شود و هم از نظارت رسانه‌ها. البته اینها سوءظنی است که احتمالش بعید نیست.
- بسیاری نسبت به تعطیلی مجلس در اسفندماه و ادامه آن در سال جدید واکنش نشان دادند و معتقد بودند که در این برهه خاص مجلس نیز می‌توانست تاثیرات خود را داشته باشد اما نه تنها مجلس تشکیل نشد بلکه جلسات آنلاین نیز چندان موفق نبود مجموع این مسائل را چگونه تحلیل می‌کنید؟
از یک زاویه گفته می‌شود که ستاد مبارزه با کرونا اختیار حاکمیتی دارد و دستور داده و مجلس هم باید تبعیت می‌کرد. به دلیل اینکه از این رو به دلیل اینکه بعد از انتخابات قابل توجه برخی از نمایندگان به نوعی به لحاظ حضور در بین مردم در ایام انتخابات درگیر ویروس کرونا شده بودند ستاد مبارزه با کرونا خواستند مدیریت کنند که ویروس شیوع پیدا نکند. منتها نکته‌ای که هست اینکه من شنیدم برخی مسئولان ستاد گفتند صحن علنی تعطیل شود نه اینکه مجلس تعطیل شود، اما با تعطیلی صحن علنی در واقع مجلس تعطیل شد. هرچند برخی از کمیسیون‌ها به صورت نیم‌بند و فعال بودند. به‌عنوان مثال کمیسیون بهداشت فعال بوده و اخیرا هم کمیسیون اصل ۴۴ به خاطر فرمان مقام معظم رهبری که بحث جهش تولید بود کارگروهی داشتند که جلسات متعددی برگزار کردند. اما به نظر من می‌شد مجلس را به صورت نیمه فعال نگه داشت و من بارها پیشنهاد کردم به هیات رئیسه که تعدادی از کمیسیون‌ها فعال باشند. چندین بار هم گفته شد که کمیسیون اصل ۹۰ و کمیسیون تلفیق که فضای بزرگتری دارند اختصاص داده شود که مجلس در این حوزه‌ها فعال باشد. مثلا می‌شد که اساسا کمیسیون ویژه‌ای برای کرونا مرکب از چند کمیسیون ذیربط تشکیل شود که اینها در ایام تعطیلی هم حضور داشته باشند. البته هیأت رئیسه و خود آقای لاریجانی فعال بودند و من شاهد بودم که خود وی هر روز در مجلس حاضر بود و به سوالات نمایندگان جواب می‌داد و خودش ارتباطات و جلساتی داشتند اما می‌شود کماکان مجلس را به گونه‌ای اداره کرد که در تعطیلی کامل قرار نگیرد.
نظر شما