به عبارت دیگر پخش مجموعه‌ها از هفته‌ای یکبار، به یک روز در میان تبدیل به سنتی در پخش تلویزیونی شده‌است. این تصمیم سال گذشته در شبکه یک سیما با پخش مجموعه «ساعت شنی» شروع شد اما آغاز این حرکت به پخش هر روز مجموعه «نرگس» برمی‌گردد.
استقبال گسترده مردم از این کار، این تصور را به وجود آورد که پخش هر روز برای مخاطب جذابتر است. در حالی‌که پخش روزانه یا یک روز در میان یک مجموعه دارای قواعدی است که درصورت ندید گرفتن آن مشکلاتی را برای تلویزیون، دست‌اندرکاران مجموعه تلویزیونی و حتی مخاطبان به‌وجود می‌آورد.
این روزها شبکه یک و شبکه تهران مجموعه‌های «سرنوشت» و «دل خوش سیری چند؟» را یک شب درمیان به روی آنتن فرستاده است.
اهالی تلویزیون هم درباره اینگونه پخش ،نظریات متفاوتی داشتند که باهم می‌خوانیم.
مجید جوانمرد کارگردان «دل خوش سیری چند؟» یکی از کسانی است که موافق پخش هرشب یا یک شب در میان مجموعه‌های تلویزیونی است:«به‌دلیل وجود وحدت موضوع و زمان در داستان مجموعه‌ها بهتر است که پخش قسمت‌ها پشت سرهم باشد چراکه وقایع داستان به هم پیوسته است و برای مخاطب دنبال کردن آن ساده‌تر است، اما سریال‌هایی هستند که به شکل دیگری روایت می‌شوند، و ساختار داستان و فیلم‌نامه در زمان نامحدود در جریان است، در این‌صورت بهتر است مجموعه هفته‌ای یکبار پخش شود.»
علیرضا ابراهیمی دلیجانی، تهیه‌کننده «جاده در دست تعمیر است» که قرار است از شبکه 2 سیما پخش شود، هم از موافقان پخش هرروز یا یک روز درمیان است. به‌نظر او سلیقه مخاطب حرف اول را در این میان می‌زند: «در گذشته مخاطبان تلویزیونی عادت داشتند که هفته‌ای یکبار یک مجموعه را ببینند و برای دنبال کردن داستان تا هفته آینده منتظر بمانند، اما با توجه به شرایط زندگی، مردم دوست دارند که زودتر به نتیجه نهایی داستان برسند.
مدتی است که مخاطبان به پخش پشت سرهم عادت کرده‌اند و به همین دلیل مدیران شبکه2، این تصمیم را گرفته‌اند که از این روش پیروی کنند.»
به‌نظر این تهیه‌کننده اینگونه پخش نزد مخاطب بیشتر جواب می‌دهد.
شبکه اول سیما که سال گذشته با پخش مجموعه «ساعت شنی» این روش پخش را تجربه کرد با مجموعه «یک مشت پرعقاب» سیاست خود را در پخش روتین تثبیت کرد.
مجموعه «سرنوشت» هم با پخش روتین از این شبکه ادامه دهنده این سیاست است. محمدرضا زهتابی،کارگردان این مجموعه هم یکی ازموافقان این روش است.
به‌نظر او اینگونه پخش باعث می‌شود که بیننده بتواند به راحتی داستان را دنبال کند اما به‌نظر او اشکالاتی هم در این روش وجود دارد: « برای پخش روتین باید تعداد قسمت‌ها زیاد باشد، در این صورت هم تاثیرش بیشتر است و هم مخاطب از دیدن کار لذت بیشتری می‌‌‌‌برد.»
به‌نظر او تعداد قسمت‌های مجموعه روتین باید بیش از 36 قسمت باشد تا در پخش یک روز درمیان، هر روز بتواند 3ماه مخاطب را درگیر کند.
بابرنامه ریزی یا بدون برنامه
پخش روتین ویژگی‌های خاص خودش را دارد، اگر منطقی پشت کار نباشد، تاثیری که قرار است توسط مجموعه داشته باشد، کمرنگ و حتی بی‌رنگ خواهد شد. این نکته‌ای است که مهرزاد دانش، منتقد تلویزیون وسینما به آن اشاره می‌کند: «ساختار مجموعه‌های تلویزیونی باید به گونه‌ای باشد که مناسب پخش هرروز یا یک روز درمیان باشد. یعنی ساخت این مجموعه‌ها، باید از ابتدا تعریف بشود.
به‌طور مثال باید مشخص شود که پایان هر قسمت کجا خواهد بود. شخصیتپردازی و داستان‌ها هم باید مشخصات پخش هرروز و یا یک روز درمیان داشته باشند، درغیر این صورت ضربه اساسی به مجموعه‌ای می‌خورد که برای پخش هفتگی برنامه‌ریزی و ساخته‌شده، اما پخش روتین برای آن در نظر گرفته شده‌است.»
این منتقد در باره پخش هرشب نظر دیگری دارد: «به‌طور مطلق نمی‌توان گفت که پخش هفتگی مناسب است یا روتین. این موضوع بستگی به داستان و نوع مجموعه و مناسبت و زمان پخش دارد.»
او در ادامه می‌گوید: «اگر مجموعه تلویزیونی برای پخش هر هفته ساخته شده‌باشد، به‌دلیل فاصله زمانی که در پخش هر هفته وجود دارد، مخاطب می‌تواند کنش و واکنش، شخصیتپردازی و داستان را تا هفته آینده هضم کند. زمانی که این فاصله حذف می‌شود، زمان‌بندی مخاطب از بین می‌رود؛ درنتیجه ارتباط‌های ذهنی او هم از بین می‌رود.»
محمد زهتابی هم معتقد است که پخش روتین برای هر سریالی مناسب نیست: «در تمام دنیا مجموعه‌ها در قسمت بالا ساخته و پخش آن برای هرشب در نظر گرفته می‌شود اما در ایران معمولا مجموعه‌ها در 12 قسمت یا 26 قسمت ساخته می‌شود و پخش آن، هفتگی انجام می‌شود، با توجه به تعداد قسمت‌ها، پخش هفتگی مناسب است. زمانی که تعدد قسمت‌ها بالا می‌رود، شخصیت‌ها، گره‌های داستان و پیچیدگی‌ها افزایش می‌یابد و درنتیجه مخاطب با قصه بیشتر درگیر می‌شود به همین دلیل نیاز به پخش روزانه است.»
این کارگردان تعدد قصه و شخصیت‌ها را عاملی برای جذابیت می‌داند:«معمولا بیش از 5 قسمت طول می‌کشد تا شخصیت‌ها معرفی شود و داستان برای مخاطب جا بیفتد. به همین دلیل زمانی که تعداد قصه‌ها زیاد باشد، درگیری مخاطب با داستان بیشتر می‌شود و به عبارت بهتر مخاطب به دل قصه می‌آید و با آن درگیر می‌شود.»
مهرزاد دانش به نکته مهمی اشاره می‌کند و آن برنامه‌ریزی از ابتدا برای ساخت مجموعه‌های روتین است:« در حال حاضر مجموعه‌ها در شبکه‌های مختلف ساخته می‌شود، سپس در پخش تصمیم گرفته می‌شود که هر شب به روی آنتن برود و این کار به کیفیت مجموعه لطمه می‌زند. اگر از مرحله نگارش و از مرحله تولید، تکلیف پخش مشخص شود در این صورت براساس پخش، فیلم نامه نوشته می‌شود و ساخت مجموعه شکل می‌گیرد و در زمان پخش روتین مجموعه از نظر کیفی و کمی ضرر نمی‌کند.»
از پای تلویزیون تکان نخور
شبکه یک، و شبکه تهران این روزها به شکل یک روز در میان مجموعه‌هایی که نه برای پخش روتین ساخته شده‌اند را به روی آنتن فرستاده است. سوای بحثی که در بالا مطرح شد، باید فکری هم به حال مخاطب کرد، از یک سو اگر مجموعه‌ای نتواند مخاطب را جذب کند، طبیعتا او 3 روز در هفته را بدون دیدن تلویزیون طی می‌کند. از طرف دیگر با وجود 2 شبکه تلویزیون که هر 2 ، مجموعه‌های خود را یک روز در میان پخش می‌کنند، اگر او بخواهد این مجموعه‌ها را دنبال کند باید ساعت زیادی را پای تلویزیون صرف کند و اگر شبکه 2 هم به گروه بپیوندد دیگر وقتی برای زندگی مخاطب نمی‌ماند.
کارگردان «دل خوش سیری چند؟» معتقد است که پخش روتین باعث دلزدگی مخاطب نمی‌شود:« اگر داستان کشش داشته باشد و خوب هم ساخته شده باشد، قطعا مخاطب داستان را پیگیری می‌کند.»
مجید جوانمرد که این مجموعه را 2 سال قبل برای پخش هر روز در ایام نوروز ساخته بود، امروز از شبکه تهران در روزهای فرد پخش می‌شود. او معتقد است که برای مخاطب دنبال کردن یک داستان به شکل روتین جذابتر است تا دنبال کردن آن به شکل هفته‌ای یکبار.
کارگردان «سرنوشت» هم معتقد است که پخش هر روز برای مخاطب جذابتر است، خصوصا اینکه شبکه‌های تلویزیون کنداکتور خود را باهم هماهنگ می‌کنند و برنامه‌ها باهم هم‌پوشانی ندارد:« نمونه این استقبال را می‌توان در زمان پخش مجموعه‌های ماه رمضان دید.در زمان پخش کارها باهم تداخل نداشتند و مخاطب هم دلزده نشد.»
این مجموعه روزهای زوج از شبکه اول پخش می‌شود و برای محمدرضا زهتابی پخش مناسبی هم هست: «به‌نظرم این کار حتی زیباتر هم هست، چرا که باعث می‌شود یک فرد 2یا 3 مجموعه را همزمان دنبال کند و آنها را باهم مقایسه کند.»
تهیه‌کننده «جاده در دست تعمیر است» معتقد است قضاوت کردن و رد کردن اینگونه پخش نیاز به زمان و تجربه دارد. علیرضا ابراهیمی دلیجانی به هدف کار اشاره می‌کند و پخش مجموعه را بهانه‌ای برای انتقال پیام می‌داند: «ما می‌خواهیم یک پیامی را به مخاطب ارائه دهیم. حال چه در مدت 3 ماه و چه در مدت یک ماه. در اینجا نظر مخاطب مهم است. از آنجا که مخاطب به پخش کارهای 90شبی عادت دارد، برای او پخش روتین ناآشنا نیست. از آنجا که فاصله پخش کم می‌شود، گذشت زمان باعث فراموش شدن داستان نمی‌شود، مخاطب با قصه ارتباط بهتری برقرار می‌کند و اگر دیدن یک قسمت را از دست بدهد، اتفاقی نمی‌افتد.»
اما مهرزاد دانش عقیده دیگری دارد:« این منطق از واقعیت زندگی ما به دور است که مخاطب همیشه پای تلویزیون باشد، به همین دلیل پخش هرهفته و در یک زمان مشخص باعث می‌شود که مخاطب بتواند با برنامه‌ای مشخص به سراغ تلویزیون برود و برای زندگی‌اش برنامه‌ریزی کند اما در پخش یک روز در میان به‌دلیل اینکه مخاطب باید وقت زیادی را پای تلویزیون بگذراند، ممکن است به‌دلیل کار یا هر دلیل دیگری قسمت‌هایی از سریال را از دست بدهد.
زمانی که این اتفاق می‌افتد در مجموعه‌هایی که داستان پیوسته دارند، وقفه می‌افتد و باعث می‌شود که مخاطب رغبتی برای دیدن مابقی کار نداشته باشد.»
این منتقد به منطق داستانی اشاره می‌کند و مجموعه‌هایی که داستانی پیوسته دارند را به‌دلیل ذکر شده مناسب پخش روتین نمی‌داند: «اما مجموعه‌هایی که هرقسمت داستانی مستقل دارند، به راحتی می‌توانند برای پخش هرروز مناسب باشند و اگر مخاطب یک قسمت را از دست بدهد، ضرر نخواهد کرد و به راحتی می‌تواند بقیه کار را دنبال کند.»
کمی دیرتر و کمی رقیق‌تر
زمانی که «ساعت شنی» پخش شد، حساسیت‌های اطراف مجموعه سوای سوژه حساس آن، به‌دلیل پخش روتین آن نسبت داده‌شد. دانش هم معتقد است که اگر این مجموعه پخش هفتگی داشت این حساسیت کمتر می‌شد:
« پخش هر روتین باعث می‌شود که روی آن بیشتر زوم شود، در حالی‌که در پخش هفتگی بحث حساسیت‌زدایی آن کمرنگ می‌شود. با توجه به حساسیت جامعه بهتر است که برخی از مجموعه‌ها به سبک وسیاق گذشته پخش شود.»
زهتابی حساسیت‌زدایی را به پخش روتین مربوط نمی‌داند اگرچه با مسئله‌دار شدن مجموعه، در پخش هر شب موافق است:« اگر مجموعه‌ای، مسئله‌ساز باشد و پا را از روی خط قرمز فراتر بگذارد، حتی اگر پخش آن هفته‌ای یکبار باشد بازهم مسئله‌دار می‌شود اما شاید کمی دیرتر و کمی رقیق‌تر.»
جوانمرد هم معتقد است برخی از کارها در پخش هفتگی کمتر دچار مشکل می‌شوند. اما ابراهیمی پخش روتین را باعث مشکل و حساسیت‌‍‌زایی نمی‌داند: «زمانی که پا از روی خط قرمز فراتر گذاشته شود این مسائل به وجود می‌آید. احتمالا موضوعی بوده که باعث ایجاد این حساسیت شده‌است.»
