بالاخره این تابلوهای روزشمار، نشان دادند که می توانند قابل اعتماد باشند. حالا بی صبرانه منتظریم تا کی روزشمار برج میلاد، سینما آزادی و... صفر می شود.
نردبان های غول پیکر، نورهای سبز و قرمز پخش شده در تاریکی، کابل های برق در رول های بزرگ که در هر جا دیده می شوند، بوی گس رنگ و قدم زدن در تاریک روشنای یک دالان که تو را در عرض فقط هشت دقیقه از میدان آرژانتین به حوالی بزرگراه کردستان می رساند.
چه کسی تصور می کند که در ازدحام ترافیک و آمد و رفت کند خودروها، در زمانی کمتر از سه دقیقه از بزرگراه رسالت می توان به قلب شهر پرتاب شد و سر از بزرگراه کردستان در آورد، بدون آنکه دغدغه و اضطراب ترافیک سنگین را از سر گذراند. اما این اتفاق چندان عجیب نیست. چند هفته دیگر، با افتتاح تونل رسالت، ترافیک همیشه سنگین همت به آرامی فراموش می شود و از ازدحام اتومبیل ها دیگر خبری به جا نمی ماند.
وقتی که در تاریک روشنای تونل رسالت قدم می زنی، می توانی چند هفته بعد را ببینی که خودروها با صدای بلند بوق در حالی که چراغ هایشان را روشن کرده اند، با هیاهو از آن می گذرند. اینجا تونل رسالت است. تونلی که بیش از 9 سال بارها در اخبار و شایعات روزانه، نامی از آن به زبان می آمد و هیچگاه دیده نمی شد.
اما حالا که در پناه عظمت آن راه می رویم، می توانیم دلیل 9 سال خاموشی آن را بیابیم. این تونل در تمام این سال ها به دور از تمام هیاهوهای پایتخت به آرامی در دل سنگ ها و تپه ها و خاک ها پیش می رفت و برای خود هویتی نوین می ساخت.
سال ها این تونل در بی خبری شهر، به آرامی قدم به جلو می گذاشت و هر چند گاه با سکوتی چند ماهه، از حرکت باز می ایستاد، اما زمانی که روزشمار، شمارش معکوس برای افتتاح آن را آغاز کرد، گویی تمام شهر اینجا سرازیر شدند. کارگران مختلف دست به کار شدند و هر روز این تونل، زیبا و زیباتر شد، تا اینکه به هیأت امروز درآمد. اگرچه این پایان کار نیست، اما آنچه در اینجا می گذرد، نشان از اتمام پروژه در تاریخ مقرر دارد.
زیرگذر نه، تونل
اردیبهشت ماه ،1376 هنگامی که طرح اولیه تونل رسالت، که ادامه بزرگراهی بود که شرق تهران را به غرب متصل می کرد، مطرح شد، هیچ کس نمی دانست این تونل چگونه است و در چه زمانی به بهره برداری می رسد. پیش از آن طرح انتخاب زیرگذر به دلیل وجود گذرگاه های متعدد رد شده بود.
پس از آن بلافاصله طرح احداث تونل با جدیت پیگیری شد. در واقع با انتخاب گزینه تونل از قطع شدن یا انحراف ترافیک تعداد زیادی از خیابان های شمالی - جنوبی روی محور مسیر در یک محدوده فعال با ترافیک زیاد و جابه جایی انواع تأسیسات شهری، ساخت پل ها و دیواره های حائل بلند و هزینه های سنگین صرف نظر شد و این امکان فراهم شد تا با حفظ شرایط طبیعی سطح زمین در آینده بتوان از این فضا با طراحی مناسب برای احداث فضای سبز، فضای فرهنگی و تجاری و ... استفاده شود.
اگرچه برای اتفاقی مانند افتتاح یا راه اندازی این پروژه شهروندان تهرانی می بایست 9 سال صبر می کردند و در روزی مثل همین روزها شاهد تولد تونل رسالت باشند.
مشکلات مختلف
سید رضا میرصادقی مجری پروژه تونل رسالت، یکی از بزرگترین معضلات در راه احداث تونل را معارضان ملکی می داند. او معتقد است که 44 معارض ملکی در احداث این پروژه از آغاز نقش بسزایی در عدم پیشرفت آن داشته اند.
عمده معارضان افرادی بودند که دارای اراضی مسکونی در مسیر پروژه بودند، یا سازمان ها که مهمترین آنها بنیاد مستضعفان و جانبازان بود. از سویی تأسیساتی که در زیر زمین وجود داشت، از دیگر معضلات اجرای طرح بود. تأسیساتی مانند لوله های گاز که در صورت حذف آن، گاز یک منطقه به طور کامل قطع می شد.
بنابراین در برخی موارد مجبور بودیم تا ضمن حفظ این تأسیسات به کار بپردازیم که البته حفظ آن در هنگام عملیات احداث، کار بسیار سختی بود. وقتی در این روزها که کار احداث پروژه تونل رسالت در مراحل پایانی است سری به آن می زنیم و از آن عبور می کنیم، متوجه بسیاری از نکاتی که میرصادقی می گوید می شویم.
«در طول 9 سال گذشته به دلیل تغییر سریع در مدیریت شهری، این پروژه بارها شاهد تعویق در کار شد. حتی در یک دوره به مدت 16 ماه در جریان احداث تونل وقفه کامل بوجود آمد، البته علت عمده این توقف طولانی تغییر در طراحی بوده است.»
تونل رسالت در آرامشی کامل این روزها را می گذراند و تنها صدای گاه گاه کارگران و دستگاه های مهندسی است که به خلوت این روزهایش را خنج می زند.
پایان نامعلوم یک پروژه
«هنگامی که دکتر قالیباف مسئولیت تهران را به عنوان شهردار پذیرفت، یک تئوری از سوی ایشان مطرح شد و او گفت که در شهر نباید پروژه ای آغاز شود یا در حال انجام باشد که کسی از زمان پایان آن مطلع نباشد. به عبارتی هر پروژه ای که در شهر شروع می شود باید تاریخ مشخصی برای پایان داشته باشد.
میرصادقی با اشاره به این نکته از اهمیت پایان طرح های عمرانی خبر می دهد. اگر چه ظاهر آرامش، کمتر نشانی از هیجان دارد، اما بی تردید، پایان تونل رسالت، لبخندی از رضایت برای او به همراه آورده. او ادامه می دهد:«ما در هفت ماهه اخیر به صورت سه شیفته کار کردیم. این اولین پروژه شهری بود که این حجم کار برای آن انجام می شد. ما در استفاده از مصالح هم سرعت به کار بردیم.
مثلاً بتن را با بخار و تحت شرایط خاص از 7روز به 48 ساعت تقلیل دادیم. این اتفاق هم زیر نظر آزمایشگاه بتن ما انجام شد که در آنجا مستقر بود.»
او ادامه می دهد:« دفتر فنی ما، یک بخش کنترل کیفی دارد. به راحتی می توانم بگویم که تعداد افراد ما در بخش کنترل کیفی از تعداد کارفرما بیشتر است.» اینجا در این سکوت بدون عبور هیچ اتومبیلی به آرامی در عظمت این تونل غرق می شوی و نه فریاد بلند مردم از روی شعف و نه صدای بوق ممتد ماشین، هیچکدام تو را نمی تواند از دل آن بیرون بکشد.
از میرصادقی در مورد مقاومت و استحکام تونل می پرسیم، می خندد:« این تونل تحت استانداردها و با لحاظ امنیت کامل، طراحی و ساخته شده است. حتی شرکت اسپانیایی Zitron که جزو سه شرکت برتر در تأمین تجهیزات تونل است با دیدن تونل رسالت اعلام کرد که این تونل هم به لحاظ امکانات به کار رفته در آن و هم به دلیل امنیت، جزو 10 تونل برتر دنیاست. »او با لبخندی می گوید:« من به راحتی می توانم در هر جای سطح فوقانی تونل، یک ساختمان بزرگ 15 طبقه بنا کنم و خودم در آن زندگی کنم. این تونل بسیار ایمن بوده و جای هیچ نگرانی نیست.»
در داخل تونل می توانی ردی از تجهیزات متعددی را که قرار است نصب شود، ببینی. جای جت فن ها مشخص است. یا محل دوربین های مداربسته و حتی به زحمت می توان محل نصب حسگرهای تصویری و ایمنی را ببینی. امکانات متعددی که در تونل به کار گرفته می شود را میرصادقی اینگونه می گوید: «48 دستگاه جت فن کنترل عملکرد جت فن ها و سیستم اعلام حریق توسط نرم افزار و سخت افزار، یک اتاق کنترل واقع شده در شمال دره گنجوی، سیستم روشنایی کامل، سیستم اعلام حریق با کنترل دوربین، سیستم اطفاء حریق خودکار، سیستم کنترل اکسید کربن خودکار، سیستم تصویری برای کنترل ترافیک و حتی استخر آب برای تأمین آب، به هنگام وقوع حریق.»
در بهت و ناباوری
باور اینکه تونل رسالت در کمتر از 20 روز دیگر به بهره برداری برسد، بسیار سخت است. شاید به خاطر همین است که بسیاری از شهروندان پس از شنیدن این خبر بهت زده می شوند و انگار شایعه ای شنیده اند، بی توجه به آن، چیزی نمی پرسند.
اما 20 روز دیگر، هنگامی که در هیاهوی معمولی شهر، یکباره تونل رسالت سر از تاریکی بیرون آورد و مثل یک اتفاق نابهنگام در خاطره شهر درخشید، آنگاه شاید اندکی شک ما نیز برطرف شود. شاید اندکی اعتمادمان بیشتر شود. فرقی نمی کند. سال ها می توانست بگذرد و تونل رسالت افتتاح نشود، اما هنگامی که با نصب یک روزشمار همه چیز وضعیت اضطراری به خود گرفت و سه شیفت کار شبانه روزی در تونل رسالت باعث شد تا تاریخ تعیین شده برای پایان یک پروژه ، رویایی به نظر نرسد، آنگاه به آرامی به خود امیدوار شدیم.
یکی از مسئولان این پروژه در مورد حجم کار انجام گرفته در هفت ماه اخیر می گوید:« راندمان کاری پروژه در ماه های اخیر را می توان از مقدار هزینه انجام گرفته مشخص کرد. ما با هزینه های مصرف شده در پروژه می توانیم حجم عملیات انجام گرفته را مشخص کنیم. در ماه های گذشته به طور متوسط ماهیانه 1.5 میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است. این در حالی است که در بسیاری از ماه های سال های گذشته کمتر از 30 میلیون برای این تونل خرج شد.»
این اندازه صرف هزینه، هنگامی چهره نشان می دهد که در تونل رسالت قدم می زنی و تاریک روشنایی آن، بر بزرگی اش می افزاید. می توان بدون هیچ اغراقی اعتراف کرد که بزرگترین پروژه شهری در طول تاریخ کشور، این روزها آماده بهره برداری است. می توان دل به طراحی زیبای تونل داد و یا پل رو به روی تونل در خروجی شرقی را با دقت از نظر گذراند و طرح های لوتوس هخامنشی و اسلیمی ایرانی و حتی معماری معاصر را از سر حوصله تماشا کرد.
تمام این اتفاق زمانی می افتد که شمارشگر بالای سر تونل، که این روزها اعدادی کمتر از 20 را نشان می دهد، به صفر برسد و آنگاه می شود از دل آن گذشت و نتیجه 9 سال کار را به چشم دید.ما باور کردیم که تونل رسالت حدود 20 روز دیگر افتتاح می شود. شما هم می توانید منتظر بمانید.
