ما نمیتوانیم مانند کشورهای توسعه یافته دنیا افزایش درآمد سرانه خود را از بخش خدمات تامین کنیم، چرا که آنها از این مرحله گذر کردهاند و بخش خدماتشان از بخش صنعت تغذیه میشود. صنعت تابع منطق مشخصی است و اساسا از بسیاری قوانین فیزیکی تبعیت میکند.
معتقدم صنعت زمانی در این کشور رونق خواهد گرفت که مزیت و ارزش افزوده آن بیش از دیگر فعالیتها و بخشهای اقتصادی باشد. ورود و حضور در بخش صنعت نسبت به فعالیتهای تجاری، واسطهگری و حتی خدماتی، فنی و مهندسی کار مشکلتری است.در بخش صنعت فرد سرمایه خود را با زمین پیوند میزند.
بنابراین مهمترین چالش صنعت ما این است که باید اقتصادی باشد و بخشی از این اقتصادی بودن بهخود صنعت بر میگردد. صنعت برای اقتصادی بودن باید بهرهور و رقابت پذیر باشد. در عین حال بخشی از ملزومات اقتصادی بودن به مسائل دیگر بر میگردد.
اگر ما اقتصادی داشته باشیم که دچار نارسایی بوده و ابزاری برای کسب درآمدهای بادآورده ایجاد کند، منابع و پولهایی که باید وارد صنعت شده و نقدینگی، سرمایه ثابت و وثایق مورد نیاز آن را تامین کند به سراغ فعالیتهای دیگر رفته و صنعت از رشد منطقی برخوردار نمیشود.اگر فعالیتی در جامعه وجود داشته باشد که سالانه 40 درصد سود سالانه بدهد، صنعت را از جریان سرمایه بیبهره خواهد کرد و سبب میشود تنها کسانی وارد این وادی شوند که عشق و علاقه داشته باشند، اما با شیفتگی و دیوانگی تنها نمیتوان صنعت کشور را ساخت.
اگر میخواهیم جهش ایجاد کرده و توسعه سریع ایجاد کنیم، باید موازنه و تعادل میان فعالیتهای اقتصادی اعم از صنعت، بازرگانی، خدمات و سایر حوزهها را برقرار کنیم. من در گذشته نیز به این مسئله اشاره داشته باشم اما فرصتی برای بازکردن موضوع نداشتهام. عدمتعادل و موازنه فعالیتهای اقتصادی یک موضوع مهم و یک چالش فرابخشی است. عوامل بسیاری را میتوان حول همین محور تجزیه و تحلیل کرد. قاچاق، واسطهگری و دلالی، تجارت غیرشفاف در همین رابطه قابل بحث است.
کمبود نقدینگی بنگاههای اقتصادی بهخصوص بنگاههای تولیدی و صنعتی از مشکلات حاد بنگاههای ماست در عین حال تزریق نقدینگی مشکل حادتری به نام تورم را گریبانگیر کل جامعه میکند. بر همین مبنا نیز آقای مظاهری، رئیسکل بانک مرکزی در بدو ورودش به این بانک، تصمیم خود برای سه قفله کردن در بانکها برای تسهیلات دهی را اعلام کرد.
اما باید توجه داشت که اگر در خروجی بانکها را سه قفله کنیم بهطور طبیعی در ورودی نیز سه قفله خواهد شد. رئیسکل بانک مرکزی بحث سه قفله کردن بانکها را بهدلیل رشد تورم مطرح کردند، اما اگر این سه قفله کردن در بانکها روی صنعت باشد، طبیعتاً در ورود هم سه قفله خواهد شد. بحث ما بحث تولید و درآمد سرانه ملی است.ما باید منابع خود را به شکل کنترل شده در اختیار یک اقتصاد پویا قرار دهیم.
سیستم بانکی ما هم اگر در جای دیگر زمینه فعالیت پردرآمدتری داشته باشد به آن سمت میرود، چرا که بانک نیز خود را یک بنگاه اقتصادی میداند، منتها مسئله این است که بانک یک ابزار توسعهای نیز هست و بنگاه اقتصادی صرف نیست. باید در جایی نگاه اقتصادی و در جایی بهعنوان ابزار توسعه در اختیار حاکمیت باشد. توازن و تعادل را نظام بانکی باید بهوجود آورد اما شدت و ضعف آن باید متناسب با طرحهای موجود مدنظر قرار گیرد.
*معاون برنامهریزی، توسعه و فناوری وزارت صنایع و معادن