همشهری‌آنلاین: مردم استان آذربایجان شرقی ماه رمضان یا اوروشلوخ را با «قاباخلاما» یعنی آیین پیشواز آغاز می‌کنند. قاباخلاما در واقع شامل همه رسم‌های پیشواز از گرفتن روزه مستحبی تا غبارروبی مساجد و خانه‌تکانی و همچنین رویت هلال ماه رمضان می‌شود.
رسم اوباشدان
«اوباشدان» در زبان ترکی به معنای سحری خوردن و زمان سحری است. در گذشته که وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت برخی افراد روی بام‌ها می‌رفتند و بانگ بیدارباش می‌زدند یا این‌که به در تک‌تک همسایه‌ها می‌رفتند و آنها را برای اوباشدان بیدار می‌کردند. هنوز کوبیدن به دیوار همسایگان هنگام سحری در مناطق روستایی این استان مرسوم است.
افطار سفرسی و افطارلیق
یکی از جذابیت‌های ماه رمضان آذربایجان شرقی به ویژه در تبریز «افطار سفرسی» یعنی سفره‌های افطاری آن است. مردم بسته به توان مالی خود این سفره‌ها را به انواع غذاها و خوردنی‌ها مزین می‌کنند. برنج، کباب، مرغ، قیمه، قورمه سبزی، انواع دلمه، کتلت، کوکو آبگوشت و کوفته از غذاهای مورد استفاده در ماه رمضان است. همچنین در این سفره آش، فرنی، شیر، سالاد، ختایی، اهری، حلوا، پنیر، سبزی، خرماهای تزئین شده با گردو و پودر گردو، انواع مربا و حلیم به چشم می‌خورد. «افطارلیق» هم در ترکی به معنی افطاری‌دادن است. معمولا مردم استان یا افطاری می‌دهند یا به مهمانی افطاری می‌روند. ممکن است در طول این ماه خانواده‌ها فقط چند روز را به تنهایی در خانه‌های خود افطار کنند.
تهیه نزیه و ختایی
«نزیه» نوعی شیرنی مغزدار است که فقط برای مصرف در ماه رمضان پخته می‌شود. چند روز قبل از ماه رمضان بانوان آذری گرد هم می‌آیند و برای مصرف یک ماه این شیرینی را تهیه می‌کنند. «ختایی» هم نوعی شیرینی خانگی مخصوص رمضان است، مواد اولیه این نوع شیرینی نوعی خمیر حصیری شکل است که با ترکیب پودر گردو و دارچین تهیه می‌شود.
نیمه رمضان
نیمه ماه رمضان یعنی مصادف با تولد امام حسن مجتبی (ع) نیز در آذربایجان گرامی داشته می‌شود، آذربایجانی‌ها معمولا انجام کارهای خاص مانند خواستگاری رفتن و انجام مراسم «بله برون» در این شب برگزارمی‌کنند و آن را مایه برکت و خیر می‌دانند.
شب‌های احیا
شب‌های احیا در آذربایجان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مساجد، حسینه‌ها و مصلاها مملو از مومنان روزه‌دار می‌شود. آنها در شب‌های نوزدهم و بیست و یکم در سوگ حضرت علی(ع) عزاداری می‌کنند. همچنین مراسم شب‌های قدر را با خواندن دعا و قرآن به سحر می‌رسانند.
دوختن کیسه لعن ابن‌ملجم
دوختن کیسه لعن ابن‌ملجم یکی از رسم‌های ویژه ماه رمضان در آذربایجان شرقی بود که اکنون کم رنگ شده‌است. این آیین در بیست و هفتم ماه رمضان و مصادف با شب قصاص ابن ملجم مرادی برگزار می‌شد. بانوان آذری برای اجرای این آیین کیسه‌ای به اسم کیسه لعن می‌دوختند و در این شب افراد سوزنی در این کیسه فرو می‌کردند و به ابن ملجم لعنت می‌فرستادند.
زیارت اهل قبور
آذربایجانی‌ها در عصر آخرین روز ماه رمضان طبق رسمی دیرین بر مزار درگذشتگانشان حضور می‌یابند و برای شادی روح آنها فاتحه می‌خوانند و نذری می‌دهند. این رسم در اغلب شهرها و روستاهای استان همچنان به قوت خود باقی است.
عید فطر
مردم استان آذربایجان شرقی برای عید فطر هم آدابی دارند. در آخرین روز ماه رمضان پدر خانواده فطریه را کنار می‌گذارد. معمولا در این شب و تا هنگام اذان مغرب کسی به خانه کسی دیگر نمی‌رود تا زکات فطریه او برعهده صاحب‌خانه گذاشته شود.
در برخی از مناطق روستایی و شهری در روز پایانی ماه رمضان بعد از نماز مغرب و عشا، آیین خداحافظی ماه رمضان برگزار می‌شود. صبح عید فطر هم روزه‌دارن به مسجد و مصلی می‌روند تا نماز عید را اقامه کنند. بعد از برگزاری نماز عید در مسجد محل، مردم به دید و بازدید می‌روند و خصوصا به کسانی سر می‌زنند که نوعید دارند.
نظر شما