این روزها در روزنامه‌ها و رسانه‌های گروهی، خبرهایی درباره رقابت‌های حزبی برای تعیین نامزد ریاست جمهوری آمریکا می‌شنویم؛کشمکش بین دو کاندیدای یک حزب و نهایی شدن نام نماینده حزب دیگر یعنی حزب رقیب. اما آنچه موجب شده است تا به انتخابات آمریکا توجه بیشتری شود، شیوه انتخاباتی در این کشور است.
در مقایسه با سایر کشورها، که انتخابات با رای مستقیم مردم و در یک مدت معین انجام می‌شود؛ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یک دوره طولانی همراه با هیاهوی سیاسی را به‌دنبال دارد که میلیاردها دلار صرف تبلیغات انتخاباتی می‌شود. درباره این شیوه انتخاباتی؛ آمریکایی‌ها دلیل‌هایی را ارائه می‌دهند که وسعت جغرافیایی، نظام فدرالی، پراکندگی جمعیت در ایالت‌ها و لزوم حفظ وحدت از جمله آنهاست.
اما از سوی دیگر ضعف‌هایی نیز در این سیستم وجود دارد که شاید مهم‌ترین آن این است که افراد مستقل و یا کسانی که از قدرت مالی بالایی برخوردار نیستند شانس شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را ندارند. در این مطلب با ویژگی‌های انتخابات آمریکا آشنا می شویم.
ابتدا حزب‌های رقیب باید نامزدهای ریاست جمهوری خود را معرفی کنند. برای این منظور از سال گذشته دو حزب رقیب یعنی حزب دمکرات و جمهوری‌خواه مبارزه انتخاباتی درون حزبی خود را برای تعیین نامزدهای انتخاباتی آغاز کردند.
چند ماه پیش «مک‌کین» به عنوان نماینده حزب جمهوری‌خواه مشخص شده و مشغول ارائه برنامه‌های انتخاباتی‌اش در رقابت با کاندیداهای حزب دموکرات است. اما حزب دموکرات هنوز به جمع‌بندی ثابتی نرسیده و برخی از اعضا و رهبران و طرفداران این حزب نگران نتیجه رقابت ریاست جمهوری‌اند؛ چون «باراک اوباما» و «هیلاری کلینتون» دو نامزد حزب که برای کسب رأی طرفدارهای حزبی خود به آخرین مرحله‌ها رسیده‌اند، هنوز سرگرم رقابت و اغلب دعوای لفظی با هم هستند.
یک نکته جالب در مبارزه انتخاباتی این دو رقیب وجود دارد؛ اگر اوباما پیروز شود، اولین سیاه‌پوستی است که به ریاست جمهوری آمریکا می‌رسد و اگر هیلاری برنده شود اولین رئیس‌جمهور زن آمریکا خواهد شد. هیلاری که همسر «بیل کلینتون» رئیس جمهور پیشین آمریکاست، پیش از این طعم زندگی در کاخ سفید را چشیده است.
اوباما که چهره‌ای ناشناخته‌تر در مقایسه با کلینتون بود، ناگهان به اوج رسید و محبوبیتی غیرقابل انتظار به دست آورد و همین باعث شد تا این‌دو نامزد حسابی با هم رقابت کنند و با تمام اوج و فرودها حاضر نباشند کنار بکشند و یا به نفع حزبشان میدان را برای دیگری باز کنند.
تا لحظه تنظیم این مطلب امید کلینتون در مقایسه با چند ماه گذشته بیشتر شده است، چون او در چند انتخابات آخر بین‌حزبی توانسته است بیشتر از اوباما رأی بیاورد.
در این مدت دفترهای انتخاباتی این‌دو، گاه به بدترین شکل ممکن به هم تاخته‌اند و با انواع تهمت‌ها و ایرادها سعی می‌کنند اعتبار همدیگر را تخریب کنند. البته کلینتون در این زمینه از اوباما جلوتر است و سعی می‌کند با رفتار و حرکت‌های نژادپرستانه خود اوباما را از میدان به‌در کند.
به‌هر حال اگر بیشتر درباره راه و روش انتخابات در این کشور بدانیم، شاید صرف این همه زمان و این که چرا یکی از اینها فقط می‌تواند در میدان باقی بماند را بهتر متوجه شویم.
در یک نگاه کلی به شیوه انتخاباتی در آمریکا، متوجه می‌شویم که بر خلاف بیشتر کشورهای جهان که انتخابات با رای مستقیم و در یک مدت زمان کوتاه برگزار می‌شود، در آمریکا حزب‌های سیاسی انتخابات درون حزبی خود را به جای آنکه از طریق تصمیم‌گیری‌های داخلی و توسط رهبران آن حزب انجام شود؛ به گونه‌ای انتخاباتی و با رای‌گیری از اعضای حزب در ایالت‌ها انجام می‌دهند که این شیوه شور و حال خاصی به انتخابات ریاست جمهوری می‌دهد، اما در همین حال این روند باعث طولانی‌شدن مدت برگزاری انتخابات نیز می‌شود.
در سیستم انتخاباتی آمریکا هر حزب تعدادی از اعضای خود را که واجد شرایط ریاست جمهوری هستند، به عنوان کاندیدای مقام ریاست جمهوری تعیین می‌کند، سپس این نامزدها باید رای طرفداران حزب را در ایالت‌های مختلف به‌دست آورند.
برای مثال حزب دمکرات یا جمهوری‌خواه، برای هر ایالت سهمی را در نظر می گیرند که تعداد آن بستگی به میزان جمعیت آن ایالت دارد و به اصطلاح به هر سهم «دلیگیت» (deligate) (نماینده) گفته می‌شود.
هر نامزد حزب باید 2500 سهم را به‌دست آورد تا در گردهمایی بزرگ حزبی یا کنوانسیون حزب به‌عنوان نامزد حزب برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری برگزیده شود. چنان‌چه از این طریق نامزد حزب مشخص نشود، در آن صورت «سوپر دلیگیت» وارد عمل می‌شود که البته این «سوپر دلیگیت» در واقع یک هیأت تعیین‌کننده است که از 700 نفر از شخصیت‌های بلندپایه حزب مانند: سناتورها، فرماندارها، وکیل‌ها و ... تشکیل می‌شود که بنا به نظر شخصی خود رای می‌دهند. در این میان کاندیدایی که بیشترین رای را به‌دست آورد به‌عنوان نامزد حزب در انتخابات ریاست جمهوری برگزیده می‌شود.
در هر ایالت، هر حزب گروهی را که از اعضای حزب هستند انتخاب می‌کند و آنها هستند که به یکی از کاندیداهای حزب خودشان رای می‌دهند.به این ترتیب مرحله اول انتخابات آمریکا ادامه می‌یابد تا آنکه انتخابات حزبی برای معرفی کاندیدای ریاست جمهوری به پایان برسد.
پس از معرفی کاندیدای هر یک از حزب‌ها، انتخابات سراسری آمریکا در 14 آبان‌ماه 1387 برگزار می‌شود و در هر ایالت مردم به پای صندوق‌های رای می روند. در این مرحله از انتخابات که مرحله دوم به شمار می‌آید، کاندیدای هر حزب در هر ایالت به رقابت با حزب رقیب می‌پردازد تا بتواند بیشترین رای مردم را به‌دست آورد.
اما چگونگی انتخاب کاندیدای برنده به این شکل است که هر کاندیدایی که بیشترین رای را به‌دست آورد، به معنای آن است که تمامی رای «هیأت انتخاباتی» آن ایالت را به‌دست آورده است.
در هر ایالت نامزدی که بیشترین رای مردم را به‌دست آورد، بدون توجه به اینکه چه تعداد رای بیشتری داشته است، مجموع رای «هیأت انتخاباتی» آن ایالت به نام او ثبت می‌شود. هر ایالت بدون توجه به جمعیت و موقعیت جغرافیایی، دارای 2 سناتور در کنگره آمریکاست. هر 600 هزار نفر جمعیت می‌تواند یک نماینده به مجلس نمایندگان بفرستد. مجموع این تعداد نمایندگان و سناتورها را اعضای نمایندگی هر ایالت در کنگره آمریکا می‌نامند.
براساس قانون انتخاباتی آمریکا، هر ایالتی یک هیأت انتخاباتی داردکه باید رئیس‌جمهور را انتخاب کند. اعضای این هیأت‌های انتخاباتی همان اعضای نمایندگی هستند که بدین ترتیب هر ایالتی با توجه به تعداد سناتورها و نمایندگانی که در کنگره دارد، دارای هیأت انتخاباتی است. حال دوباره به موضوع انتخابات آمریکا باز می‌گردیم.
همان‌گونه که بیان شد در هر یک از ایالت‌های آمریکا، مردم به پای صندوق‌های رای می‌روند و رای خود را به نفع یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری به صندوق می‌ریزند. هر کاندیدایی که در یک ایالت برنده شود، یعنی بالاترین میزان رای مردم را به‌دست آورد، به طور اتوماتیک رای انتخاباتی یا همان «رای الکترال» را به‌دست می‌آورد که در واقع رای مجموع اعضای هیأت انتخاباتی در آن ایالت است. برای آنکه کاندیدایی بتواند به‌عنوان ریاست جمهوری دست‌یابد، باید از مجموع 538 رای هیأت انتخاباتی یا «هیأت الکترال» 370 رای را به‌دست آورد.
برخی کارشناس‌ها، معتقدند این سیستم انتخاباتی در آمریکا سیستمی غیر دمکراتیک است. در این سیستم برنده، تمام رای‌ها را به‌دست می‌آورد و منجر به این می‌شود که رای سایر افراد را که به کاندیدایی رای می‌دهند که کمتر رای آورده در عمل بی‌اثر شود.
