همشهری آنلاین: سمنان، استانی با ویژگی‌های فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و جغرافیایی بی‌نظیر است. مردم این خطه از کشور عادت‌ها، رفتارها و آداب و رسوم خاص خود را دارند. بر همین اساس همه ساله در برهه‌های مختلف سال، شاهد برپایی آیین‌های ویژه‌ای در این استان هستیم که جشن «گل‌غلتان» از نمونه‌های بارز آنهاست. اگرچه جشن گل‌غلتان در برخی شهرها و دهستان‌های استان سمنان برگزار می‌شود، اما مرکز برپایی این جشن در شهر امیریه دامغان است.
گل‌غلتان جشنی بهاری و به تعبیری جشن نوزایی و زندگی است. این آیین همه ساله در فصل شکفتن گل محمدی و گلاب‌گیری برای نوزادانی که اولین بهار زندگیشان را تجربه می‌کنند؛ برگزار می‌شود. در گذشته این جشن ویژه نوزادانی بود که در فصل بهار و در روزهای پیش از زمان برگزاری جشن به دنیا می‌آمدند. اما در دو سه دهه اخیر، گل‌غلتان برای همه نوزادان در اولین بهار زندگیشان برگزار می‌شود.
البته در این سال‌ها رسمی به جشن گل‌غلتان اضافه شده است. این رسم بدین‌گونه است اگر تولد نوزادی نزدیک و فصل شکفتن گل‌های محمدی به پایان رسیده باشد، خانواده‌ها گل‌های بهاری را در یخچال‌ها نگهداری می‌کنند و ۱۰ روز پس از تولد نوزاد در فصول مختلف جشن گل‌غلتان می‌گیرند.
اردیبهشت در استان سمنان و شهر دامغان موسم شکفتن گل محمدی است، به‌همین دلیل اوج برگزاری جشن گل‌غلتان در این ماه و اوایل خردادماه است. اما این‌که جشن گل‌غلتان چگونه برگزار می‌شود خود داستان مفصلی دارد.
ابتدا خانواده‌ای که صاحب نوزاد شده است، روزی را برای برگزاری گل‌غلتان نورسیده‌شان تعیین و زمان موردنظر را به فامیل و آشنایان اعلام می‌کند. در سپیده دم روز جشن، چند تن از زنان فامیل برای چیدن گل به باغ‌ها می‌روند و با گفتن صلوات و خواندن این شعر: «همه کوه کمر بوی تو دارد یا محمد / کدوم گل قامت و روی تو دارد یا محمد / همون ماهی که از کوه می‌زنه سر / نشان طاق ابروی تو دارد یا محمد»، مقداری گل برای برگزاری جشن می‌چینند و در سبدی می‌ریزند و راهی خانه می‌شوند.
چیدن گل‌ها خود نیز خرده‌آیین جشن گل‌غلتان به‌شمار می‌آید. زن‌ها گل‌های چیده شده را در ملحفه سفیدی پرپر می‌کنند. بعد نوزاد را به حمام می‌برند و او را می‌شویند. پس از شست و شو و خشک‌کردن نوزاد، او را در ملحفه‌ای که گل‌های پرپرشده در آن ریخته شده قرار می‌دهند و می‌غلتانند.
کار غلتاندن نوزاد معمولا از سوی مادر، عمه، خاله یا مادربزرگ‌ها انجام می‌شود. در بعضی از خانواده‌ها رسم است که ۴ زن هر کدام، یکی از چهار گوشه ملحفه را بگیرند و با ذکر ادعیه و ذکر نام پنج تن و ختم صلوات این جشن را ادامه دهند. یکی دیگر از خرده رسم‌های وابسته به جشن گل‌غلتان، «روایی‌خوانی» است. در این بخش اشعاری ازسوی کسانی که صدای خوشی دارند؛ خوانده می‌شود و افراد حاضر در مراسم، خواننده را همراهی می‌کنند.
«ای سر و چنار از کجا آمده‌ای / ای خرمن گل ز باغ جان آمده‌ای/ خون شد جگرم برای دیر آمدنت/ ای خرمن گل ز باغ جان آمده‌ای؟ » نمونه‌ای از شعرهایی است که در این جشن خوانده می‌شود.
در ادامه، از میهمانان با شیرینی و شربت و گاه ناهار پذیرایی می‌شود. مدتی است که این جشن از سوی شهرداری امیریه دامغان به صورت عمومی نیز برگزار می‌شود. با این وجود بسیاری از خانواده‌ها این جشن را همچنان به صورت خانوادگی و محدود درخانه‌هایشان برگزار می‌کنند.
جشن گل‌غلتان در دهه‌های گذشته سر از شهرهای تولیدکننده عمده گل محمدی و گلاب مانند کاشان، نیاسر و قمصر نیز سر درآورده، اما باید توجه داشت که «جشن گل‌غلتان» به عنوان اثر معنوی استان سمنان به ثبت ملی رسیده‌است.
نظر شما