روایت قتل صوراسرافیل از زبان چهار راوی در شکوفه‌های عناب

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، هیأت داوران نوزدهمین و بیستمین دوره جایزه ادبی مهرگان با اکثریت آرا رمان شکوفه عناب نوشته رضا جولایی از نشر چشمه را به دلیل ارایه زبانی روان و آمیخته به تخیل در بازمازنمایی فضای استبدادزده دوران مشروطه، نمایش سرگشتگی انسان‌ها با عبور از دل تاریخی که مدام تکرار می‌شود، انتخاب زاویه دیدهای گوناگون و مناسب برای روایت تاریخ، خلق شخصیت‌هایی باورپذیر و نمایاندن استبداد مذکر با لحنی متفاوت، به عنوان دومین رمان تحسین شده هیأت داوران انتخاب و شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب دانست. نویسنده تاریخ مشروطه و ادبیات سرزمین خود را به خوبی می‌شناسد و جستجوگر زوایای پنهان تاریخ است.

شکوفه های عناب، موضوعی تاریخی – تخیلی دارد. وقایع این کتاب که در دوران مشروطه و به توپ بستن مجلس و… رخ می‌دهد، از زبان چهار شخصیت و راوی متفاوت بیان می‌شود: یک قزاق ایرانی، یک عکاس و تاجر ایرانی، یک قزاق روس و یک زن. که هر کدام با لحن و بیانی خاص داستان خود را شرح می‌دهند و به تناوب روایت بعضی از اتفاقات واقعی، گذشته و حال و فرجام این شخصیت‌ها نیز مشخص می‌شود.

رضا جولایی درباره نگارش شکوفه های عناب می‌گوید: موضوع قتل میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل، همیشه برای من جالب بود؛ وقتی که نوشته‌هایی که در این مورد است و شرح وقایع روز «یوم التوپ» را در چند جای مختلف خواندم، آن حال و هوا را کاملاً حس کردم. مثلاً خاطرات یک روزنامه نگار روسی – که به احتمال زیاد جاسوس بوده و در پوشش خبرنگار به ایران می‌آید – صحنه‌های آن روز را بسیار جاندار توصیف کرده و خیلی دید سینمایی دارد؛ با خواندن این مطالب تصویر آن روز مقابل چشم‌های من شکل می‌گرفت. به هر صورت جنبه‌های دراماتیک این قبیل، به همراه آن تصاویری که در ذهن آدم می‌آید. طبق مقوله‌های یونیکی، در ذهن آدم شکل می‌گیرد و تبدیل به رمان و داستان می‌شود.

نویسنده در شکوفه‌های عناب ضمن روایت قتل میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل، قصه آدم‌هایی را که به نحوی با حادثه مذکور در ارتباط بودند، بازگو می‌کند. و در عین حال گوشه‌ای از اوضاع و احوال مردمان عادی را در ایران و روسیه نشان می‌دهد. از دیگر دوره‌های تاریخی که در این کتاب به آن‌ها اشاره شده است می‌توان به سلطنت ناصرالدین شاه، عصر پهلوی‌ها در ایران و حکومت تزار روسیه اشاره کرد.
در قسمتی از متن پشت جلد کتاب شکوفه‌های عناب آمده است:

رضا جولایی، نویسنده‌ صاحب سبکِ ادبیات ایران، در شکوفه‌های عناب باز هم به سراغِ روایتی تاریخی رفته و آن را با خیال ورزی چند سویه‌ای پرداخته است. او با رمان‌های مشهورش، از جمله سوءقصد به ذات همایونی و شبِ ظلمانی یلدا، یکی از مهم‌ترین نویسندگانِ امروز ایران به حساب می‌آید… جولایی قهرمان‌های خیالی خود را کنارِ شخصیت‌های واقعی تاریخی قرار داده و قصه می‌سازد. رمان بی‌وقفه داستان می‌گوید و پیش می‌رود. از مرگ و عشق و البته نفرت. رمانی که در اوج پختگی نوشته شده است و خواننده را به سفری عجیب می‌برد.

شکوفه‌های عناب داستان آدم‌هایی است که گرچه راه خیانت، کینه و انتقام‌گیری را در پیش گرفته‌اند، اما دست روزگار از آن‌ها غافل نشده و در بزنگاه زندگی آنها را اسیر و پشیمان می‌کند. داستانی است که گاه به خاطر پرداختن به عشق و دوستی، لطیف و گاه به خاطر توصیف جنبه‌های تاریک و شر وجودی انسان تلخ و دردناک است.

بعدها این را فهمیدم. بعدها که همراه عشق، هراس هم آمد. فهمیدم که روی دیگر عشق مرگ است، اندوه است. وقتی اتصال پیدا کردم هراس هم به همراهش آمد. مرگ را هم در نزدیکی‌ها حس می‌کردم. از خواص دل سپردن است در این ملک که فنا و ویرانی بسیار دیده، بالا و نشیب و بدعهدی ایام را. ( صفحه ۱۱)

تا آن زمان از دنیا هیچ ندیده بودم به جز چند کوچه‌ خاکی محله و چند خانه‌ی اربابی که در آن‌ها کار کرده بودیم. حالا شهر فرنگی پیش رویم بود پُر از تصاویر سیاه و خاکستری اما نه سفید. اواخر فقر. انتهای ناامیدی به همراه اندکی امید. ته رذالت که در آن، گاه معصومیت هم می‌دیدی. پایان آدمیت، گرچه فریبنده و بزک کرده اما چرک. ( صفحه ۵۷)

شکوفه‌های عناب را نشر چشمه سال ۹۷ در ۳۱۸ صفحه منتشر و وارد بازار نشر کرد.