همشهری آنلاین: برنجکاری محور فعالیت‌های کشاورزی و نظام اقتصادی مناطق روستایی جلگه‌ای در استان گیلان است. شالیکاری در واقع روی همه ابعاد زندگی، به‌ویژه فرهنگ بومی و ادبیات شفاهی و فولکلوریک منطقه نقش اساسی دارد.
برنجکاری برخلاف سایر فعالیت‌های کشاورزی زمان زیادی نیاز دارد. معمولا کار آماده‌سازی زمین از بهمن آغاز می‌شود و زمان فراوری برنج سفید در پاییز به پایان می‌رسد، به‌همین دلیل هیچ شالیکاری نمی‌تواند به خود و خانواده‌اش مرخصی بدهد. آنها در کنار برنجکاری به فعالیت‌هایی چون جالیزکاری، نوغانداری، دامداری وسایر فعالیت‌های روستایی مانند تولید صنایع دستی شامل زنبیل‌بافی، حصیربافی، سفال‌گری و چادرشب بافی نیز می‌پردارند.
معمولا کار نشا و وجین دوگانه در اغلب نقاط جلگه‌ای گیلان تا دوم خردادماه طول می‌کشد و آنها تا نیمه مردادماه که زمان شروع برداشت محصول است زمانی برای فراغت‌های کوتاه روزانه دارند. بر همین اساس مردم روستای ناصرکیاده و روستاهای هم‌جوار از سالیانی دور آیینی برای سرگرمی و استراحت خود به‌وجود آورده‌اند که بسیار بانشاط و باشکوه برگزار می‌شود. با وجود این‌که سراسر این آیین مفرح است، اما کمتر معرفی و شناخته شده. مردم منطقه زمان بین پایان وجین و برداشت برنج را ۴۹ روز تعیین می‌کنند. نخستین روز این زمان‌بندی از آخرین پنج‌شنبه‌شب خردادماه شروع و آخرین روز برگزاری آن هم پنج‌شنبه‌شب دهه دوم مرداد ماه انتخاب می‌شود.
مردم ناصرکیاده لاهیجان ملزم به شرکت در آیین برگزاری همه این ۷ شب نیستند. لازم به ذکر است به جز مردم این روستا و روستاهای هم‌جوار، مردم شهرهای دیگر نیز در این مراسم شرکت می‌کنند.
افرادی که می‌خواهند در این آیین شرکت کنند معمولا تمام وقت خود در عصر پنج‌شنبه همان روز را صرف آماده‌شدن برای رفتن به حیاط بقعه آقاسیدرضا می‌کنند،
شرح آیین
حیاط بقعه بسیار بزرگ و پوشیده از چمن و سبزه است و به ۳ بخش برای برگزاری این آیین تقسیم می‌شود. بخش اول که بقعه در وسط آن قرار دارد و محل فرش گستراندن و نشستن مردم است. بخش دوم که ۵۰۰ متر با بقعه فاصله دارد محلی برای برپایی بازار شبانه است. بخش سوم نیز که در پشت بازار قرار دارد و محوطه وسیعی را به‌خود اختصاص داده سایت مربوط به برپایی قصابی است که هر شب چندین گوساله برای عرضه در آن قربانی می‌شود.
اغلب مردم اواخر عصر راهی محل موردنظر می‌شوند و هر یک نقطه‌ای را برای پهن‌کردن فرش و زیرانداز انتخاب می‌کنند. در آن سو هم بازاریان دوره‌گرد بساط‌های خود را پهن و کالاهای قابل فروش خود را عرضه می‌کنند. در این بازار هر نوع کالایی شامل لوازم برقی، پوشاک، ظروف، میوه و تره‌بار یافت می‌شود.
مردم اغلب سعی می‌کنند پیش از اذان مغرب جایگاه خود را مشخص و فرش‌های خود را پهن کنند و قبل از اقامه اذان به زیارت امامزاده می‌روند و بعد از شنیدن اذان همان‌جا نماز می‌خوانند. سپس به محل مورد نظر خود برمی‌گردند. آنها شام‌شان را حتما باید در حیاط مسجد بخورند. به‌همین دلیل همه وسایل مورد نیاز را از خانه با خود به این مکان می‌آورند.
آنها برای شام پلو و کته سفید می‌پزند. اگر در این شب‌ها مهمانی سرزده هم داشته باشند او را هم با خود برای شرکت در این آیین به‌همراه می‌برند.
بانوان روستا برای این شب جز برنج سفید چیزی نمی‌پزند. باقی کار به‌عهده مردان است، آنها به بازار می‌روند و میوه و خوراکی‌های مورد نظر را می‌خرند و سپس به دکه‌های قصابی مراجعه می‌کنند و از آنها به تعداد نفرات خانواده خود گوشت کبابی می‌خرند. نکته جالب اینجاست که جلوی هر یک از این دکه‌ها منقل بزرگی شعله‌ور است. قصاب‌ها گوشت را قطعه قطعه و برای پختن کباب آماده می‌کنند و تحویل مشتری می‌دهند. هر دکه هم پیش‌خوانی دارد که روی آنها سیخ‌های بلند آهنی گذاشته شده تا مشتری برای کباب‌کردن با مشکل روبه‌رو نشود.
به سیخ کشیدن و کباب کردن هم بر عهده مشتری است. پس از آماده‌شدن کباب، هر یک سراغ خانواده خود برای صرف شام می‌روند. بعد از صرف شام و بگو و بخند، نوبت بانوان است که به بازار بروند. آنها بسته به نیاز خود یکی، دو ساعت در بازار می‌گردند تا کالای مورد نظر را بخرند.
نکته قابل توجه دیگر اینجاست که اغلب خریدها هم در این بازار آیینی است. این طور نیست که هر کالایی خریده شود، زنان پیش از خرید، نیت و سپس اقدام به خرید می‌کنند. مثلا اگر عروسی در پیش دارند برای عروس یا داماد پارچه و لباس می‌خرند. اگر نورسیده‌ای در راه باشد برای او لوارم مورد نیاز و اسباب‌بازی می‌خرند. اگر مسافری یا زائری در راه باشد برایش هدیه می‌خرند، اگر در حال ساخت خانه نو باشند برای خانه، کالایی جدید می‌خرند. این بازارها تا پاسی از شب برقرار هستند. به‌همین دلیل خیلی از مردم دیگر بعد از خوردن شام در خانه‌های خود هم به این بازارها می‌آیند.
در آن سوی جاده نزدیک بقعه زمین بزرگی برای پارک خودروها در نظر گرفته شده با این وجود ترافیک سنگین این شب‌ها چه جمعیت زیادی در این بازارهای منور و درخشان حضور پیدا می‌کنند.
در آخرین شب، متولی بقعه آقاسیدرضا زمان درو و پایان این آیین را اعلام می‌کند.
نظر شما