چگونه با خواندن خشممان را مدیریت کنیم

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایبنا، بنابر این تعریف بروز خشم طیف گسترده‌ای دارد و هر فردی به تناسب شرایط احساسی و روانی واکنش‌های ویژه خود را دارد، در این میان آگاهی و دانش افراد از میزان هیجانات خود می‌تواند نقش مهمی در کنترل آن داشته باشد، حال این پرسش مطرح می‌شود که کتاب و مطالعه در میزان کنترل هیجانات به ویژه خشم چه تاثیری دارد؟ آیا می‌توان این مولفه را رویکردی مطمئن در کنترل آن دانست؟
 
در این رابطه نهاله مشتاق، نویسنده و روان‌درمانگر تحلیلی بزرگسالان، درباره اهمیت مطالعه در کنترل احساسات و هیجانات درونی گفت: مطالعه، یکی از راه­های دستیابی به سواد هیجانی است. هرچقدر فرد به هیجانات خود آگاهی داشته باشد و به اصطلاح سواد هیجانی بیشتری داشته باشد، بهتر می‌­تواند از تجربیات هیجانی خود استفاده کند. من به عمد از واژه کنترل برای هیجانات استفاده نمی­‌کنم و به­ جای آن استفاده از تجارب هیجانی را به­ کار می‌برم تا بر یک موضوع مهم تاکید کنم.
 
وی افزود: عواطف انسان طیف وسیع و گسترده­ای دارد، به ندرت یک عاطفه یا هیجان به تنهایی بروز می­کند و همواره برای بروز عواطف یا تجارب هیجانی علتی وجود دارد. برخی معتقدند، کنترل هیجانات، تداعی‌کننده این است که عواطف به دو دسته خوب و بد تقسیم می­شوند و هیجانات خوب را می‌­توان رها کرد و هیجانات بد که خشم از جمله آن‌ها است، باید تحت کنترل قرار بگیرد؛ باید گفت این فرضیه غلط است. هیجانات قابل تقسیم­‌بندی به خوب و بد نیستند. آنچه مشمول خوب و بد می­‌شود، اعمالی است که متعاقب این هیجانات انجام می‌دهیم. داشتن یک حس، یا ترکیبی از احساسات، به فرد اطلاعات مهم و بی‌نظیری در مورد موقعیتی که در آن قرار گرفته می­‌دهد.
 
وی مطالعه را اولین گام در شناخت هیجانات فردی دانست و گفت: در کل کتاب و مطالعه انتخاب خوبی برای افزایش خط پایه آگاهی فرد است؛ چراکه وی  را در شناخت و بیان هیجاناتش یاری می‌کند. گاهی افراد در دل خود می­دانند چه حسی دارند اما برای بیان آن واژگان لازم را در اختیار ندارند؛ برای مثال نمی­‌دانند نام حسی که دارند، چیست یا چگونه می‌توان در مورد آن صحبت کرد. مطالعه به این بخش کمک شایان توجهی می‌کند. در واقع قهرمان‌های کتاب‌های داستان و مثال­های کتاب­های خودیاری در حوزه روانشناسی و خودشناسی، برای فرد به شکل آینه عمل می­کنند. فرد خود را در آنها پیدا می­کند، تشابهات و تفاوت­ها را می­بیند و پس از آن بهتر در مورد تجربیاتش صحبت می­کند.   

•  خشم خود را سرکوب نکنید

این پژوهشگر مطالعه را به تنهایی در امر کسب آگاهی کامل از هیجانات درونی کافی ندانست و گفت: همانگونه که پیش‌تر هم اشاره شد، مطالعه کتاب و دیگر منابع مکتوب برای افزایش سواد هیجانی لازم و مفید است، اما روان‌درمانی با فرد آموزش ­دیده به­ طور بالقوه مفیدتر از خواندن در مورد هیجانات است. چراکه خشم در بسیاری از اوقات پاسخی طبیعی به ناکامی، مانع یا سرخوردگی است و به همین دلیل، تجربه آن مهم است و اتفاقاً مهم است که به لحاظ عاطفی سرکوب نشود و به آگاهی فرد بیاید. این که بعد از آگاه شدن به آن، چه اقدامی باید صورت گیرد بستگی به بافت محیطی و ساختار شخصیتی فرد پیدا می‌کند؛ همچنین بستگی به میزان اطلاعاتی که فرد کسب کرده است هم دارد.
 
مشتاق گفت: به طور طبیعی بعضی رفتارها مناسب و بعضی دیگر نامناسب هستند. هرچقدر فرد آگاهی و پذیرندگی بیشتری به حس خود داشته باشد، گزینه‌های بیشتری برای انتخاب دارد. یعنی پاسخ از حالت واکنش اتوماتیک خارج شده و شکل سنجیده‌تری به خود می­گیرد. به این ترتیب رفتار خشم‌­آلود به نسبت علت ایجادکننده و بافت محیط، شکل­‌های متفاوتی پیدا می­‌کند. سکوت، طعنه، ابراز منطقی خشم، فریاد زدن و درگیری فیزیکی همه می‌­توانند پاسخ به تجربه خشم باشند و چه بسا در جای خود طبیعی و سالم محسوب شوند.
 

• مطالعه؛ تنها راه ممکن نیست

وی درباره اهمیت مطالعه برای افرادی که در کنترل هیجانات دچار مشکل هستند، گفت: پیشنهاد من به کسانی که در زمینه هیجانات خود دچار مشکل هستند، روان‌درمانی 
کتاب و مطالعه انتخاب خوبی برای افزایش خط پایه آگاهی فرد است؛ چراکه وی را در شناخت و بیان هیجاناتش یاری می‌کند. گاهی افراد در دل خود می­دانند چه حسی دارند اما برای بیان آن واژگان لازم را در اختیار ندارند؛ برای مثال نمی­‌دانند نام حسی که دارند، چیست یا چگونه می‌توان در مورد آن صحبت کرد. مطالعه به این بخش کمک شایان توجهی می‌کند
است. مطالعه در کنار روان‌درمانی می‌­تواند کمک­‌کننده باشد. مهم است به خاطر داشته باشیم که پیدا کردن درک هیجانی یک فرآیند دو نفره است. فرد به تنهایی نمی­‌تواند دید کاملی از خود داشته باشد و در بسیاری از موارد به تنهایی نمی­‌تواند هیجانات سنگین را پردازش کند. روان‌درمان­گر به فرد امکان می‌دهد که با در میان گذاشتن تجارب هیجانی خود، نگاه دقیق­‌تری به بافت زمینه‌­ای، دلایل و شکل بروز بیرونی آن داشته باشد. فرآیند روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند که از جایگاه واکنشی و اتوماتیک به جایگاه تصمیم­ گیرنده و انتخاب­ کننده برسد. این حرکت تغییر مهمی در کیفیت زندگی فرد ایجاد می­‌کند.
 

•  و یک کتاب

مشتاق ضمن اشاره به کتاب مفیدی که در این زمینه نوشته شده است، گفت: کتاب «جنون چیست» نوشته دارین لیدر کتاب مفیدی در این زمینه است که به مبحث جذابی می‌پردازد و در درسنامه‌­ها چندان اشاره‌­ای به آن نشده است؛ اما در کار بالینی و زندگی روزمره بسیاری از افراد را درگیر می­‌کند. این پدیده جنون سفید، یا جنون روزمره نام دارد. دارین لیدر از جمله روانکاوانی است که معتقد است، جنون یا دیوانگی به طور قطع با علائم زیاد و به شکلی پر سر و صدا ظاهر نمی‌شود. تعداد افرادی که هسته‌­های روان‌­پریشی در تفکر و کاراکتر خود دارند، کم نیست؛ اما درست به همین دلیل که علائم شناخته شده جنون را نشان نمی‌دهند، اطرافیان متوجه آن نمی­‌شوند.
 
وی ادامه داد: نکته دوم مورد نظر دارین لیدر، تاکید او بر گوش دادن به افرادی است که علائم بارز روان­پریشی هذیان و توهم دارند. پیرو نگاه فروید، لیدر که یک روانکاو لکانی است، به تفصیل توضیح می­دهد که هذیان و توهم راه­های برقراری ارتباط با دنیای افراد معمولی (روان­‌رنجور) هستند. فرد روان­‌پریش، برای آن که بتواند آشفتگی درونی و حتی تاریخچه رنج­‌های خود را با دیگران درمیان بگذارد، متوسل به هذیان و توهم می­‌شود. به همین دلیل، لیدر با استفاده گسترده از دارو و تکیه به طبقه­‌بندی‌­های تشخیصی مخالف است و در عوض، دست‌­اندرکاران سلامت روان را تشویق می­‌کند به این که با فرد روان­‌پریش به گفت‌وگو بنشینند. او معتقد است به­ جای فکر کردن به معیارهای تشخیصی و فشار به گنجاندن بیمار در یکی از طبقه­‌بندی­‌ها، صحبت کردن با بیمار به فهم علت و مسیر شکل گرفتن علائم کمک می­‌کند.