به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، یکی از مهمترین عناصر معماری و شهرسازی ایران را می‌توان باغ‌های آن دانست که با تنوع برای استفاده اقشار مختلف و در طول سالیان طولانی بدست معماران چیره دست این مرز و بوم ساخته شده است.
باغ ایرانی به باغ‌هایی گفته می‌شود که بر پایه معماری و عناصر تشکیل دهنده آن از جمله ساختار هندسی، آب و درختان و کوشک میانی و … عمدتا در فلات ایران و مناطق پیرامونی متأثر از فرهنگ آن رواج داشته است.
در کرمان باغ‌های تاریخی متعددی وجود دارد که اغلب آن‌ها توسط حاکمان و والیان کرمان بنا شده اند. در تمام طول تاریخ هر حاکم صاحب نامی حداقل یک باغ در کرمان احداث نموده است. در دوره قاجار نیز در کرمان باغ‌های متعددی ایجاد شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به باغ‌های شاهزاده ماهان، فتح آباد، باغ آقا و باغ هرندی اشاره کرد.
در دوره قاجار به باغ‌سازی توجه زیادی می‌شد. آذین‌بندی و باغ سازی این دوره با تأثیر از محوطه سازی فرانسوی با چمن‌کاری، درختان تزیینی، گل کاری باغچه‌ها و ساخت حوضچه‌ها صورت می‌گرفته است. استفاده خصوصی مالک در این دوره دلیل محصورسازی باغ با دیوارهای بلند و ضخیم می‌باشد. کاشت پوشش گیاهی انبوه و سایه دار به وفور در امتداد محور اصلی و فرعی باغ، خنکای لازم را در تابستان فراهم می‌کرد. یکی از مشخصه‌های مهم باغ ایرانی تمایل زیاد به نمایش آب است. گردش آب بر پایه نیروی ثقل از مظهر حرکت آب، از ویژگی‌های این دوره محسوب می‌شود. آب به صورت ساکن یا در جریان، در مقیاس متفاوت، از اجزای تقریبا ثابت باغ بوده است.
باغ شاهزاده یکی زیباترین باغ ایرانی و مهمترین باغ تاریخی کرمان است که ثبت جهانی نیز شده‌است
باغ شازده متعلق به زمان عبدالحمید میرزا فرمانفرما حاکم عصر قاجار کرمان است. (۱۲۹۷هجری قمری) این باغ در دامنه کوه بلند و زیبای تیگران قرار دارد و مساحتی قریب به ۵/۵ هکتار دارد. دو مجموعه شرقی و غربی دارد. کوشک یا همان عمارت‌های آن بسیار زیباست و به صورت دو آشکوبه ساخته شده‌است و سر در آن از معماری خیلی زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغ‌های ایرانی متمایز و ممتاز می‌سازد.
فواره‌های آن چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد. این فواره‌ها که در طول باغ قرار دارند، زیباترین فواره باغ‌های ایرانی هستند. زیرا سایر باغ‌های ایرانی کمتر فواره داشته‌اند و یا اگر داشته‌اند به این زیبایی نبوده‌اند. فواره‌های زیبای باغ شاهزاده بر اساس اختلاف ارتفاع و نه هیچ نیروی دیگری فعال هستند که این خود دلیلی بر هوش و ذکاوت مردمان کرمان زمین است. طول باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷متر و عرض آن ۱۲۲ متر است؛ و بزرگترین و زیباترین باغ تاریخی ایرانی محسوب می‌شود. این باغ همه ساله و به ویژه در فصل تابستان و بهار شاهد بازدید تعداد بی شماری از گردشگران از نقاط مختلف کشور است که این باغ دیدنی و دلفریب را برای تماشا انتخاب می‌کنند.
فتح آباد باغی شبیه شاهزاده اما ناشناخته
باغ فتح آباد که در ۱۲ کیلومتری شهر کرمان قرار دارد، الگوی احداث باغ شاهزاده ماهان بوده و از دیگر باغ‌های تاریخی و مهم کرمان می‌باشد. این باغ از آثار عصر قاجار و از یادگارهای فضل علی خان بیگلر بیگی است که به همین دلیل آن را باغ بیگلربیگی نیز می‌گویند. عبور آب فتح آباد از میان این باغ به آن صفا و طراوت خاصی می‌بخشیده است.
فتحعلی خان قراباغی ملقب به بیگلربیگی، در مجموع در زمان دو دوره حکومت و فرمانروایی خود بر کرمان (مجموعا بیش از پنج سال) اقدام به احداث باغ و عمارت باشکوهی در خارج از شهر کرمان نمود که در دوران‌های بعد، نصرت الممالک اول و دوم نیز از آن عمارت استفاده نموده اند؛ بنابراین تاریخ احداث باغ و عمارت باشکوه بیگلربیگی (فتح آباد) را می‌توان بین سال‌های ۱۲۱۶ تا ۱۲۲۶ ه. ش دانسته که مقارن با دوران حکومت قاجار است.
عمارت اصلی مجموعه انتهای شمال باغ و در دو طبقه احداث گردیده است و در سمت جنوب بنا حیاط مستطیل شکل شمالی جنوبی و در امتداد شمال به جنوب عمارت حوض آب، مشهور به حوض آئینه، جلوه خاصی به چشم انداز عمارت بخشیده است. به فاصله حدود سی متری ضلع شرقی، بنای اصلی عمارت چهار فصل قرار دارد که در یک طبقه پلان منسجم و چهارگوش مربع، بنا گردیده است.
باغ عمارت فتح آباد در سال ۱۳۵۲ توسط مرحوم رستم خان امیری وقف گردید و در سال ۱۳۹۳، ۱۳۹۴ به همت علیرضا رزم حسینی استاندار کرمان و به وسیله موسسه اجرایی بنیاد توسعه عمران موقوفات استان کرمان، مرمت و احیا گردید.
این باغ بخش کشاورزی دارد و می‌توان آن را به بخش‌های زیر تقسیم کرد:
باغ گیاهان دارویی: بزرگترین کلکسیون گیاهان دارویی جنوب شرق کشور
باغ میوه: کشت درختان میوه‌ای از جمله انجیر، زرشک، زیتون، گلابی، سیب، هلو، شلیل، به، انار، عناب، آلو و …
باغ بیرم آباد در شرق کرمان می‌درخشد
باغ بیرم آباد در شرق شهر کرمان و در جوار بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ قرار دارد، توسط بیرام بیگ افشار است که در زمان شاه اسماعیل صفوی و از سوی محمدخان استاجلو در سال۹۱۶ هجری قمری به کرمان آمد. قدمت این باغ بیش از ۴قرن است. گفته شده‌است که شاه عباس اول در سفری که برای حل مشکلات مردم و رسیدگی به مردم به کرمان داشته سری به این باغ زده‌است. (نقل از کتاب تاریخ کرمان) بنای این باغ نیز بسیار زیبا و دیدنی است.
باغ هرندی اکنون به عنوان موزه ساز کرمان فعال است.
باغ دیلمقانی در انتهای خیابان زریسف واقع شده است و اکنون به عنوان پرورشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیش از۶۰ سال قدمت دارد.
باغ لَلِه:باغ لَلِه اکنون تنها نامی از خود به یادگار دارد و متعلق به خواجه اتابک برقوش در دوره سلجوقیان است. وسعت این باغ بسیار زیاد بوده و مقبره خواجه اتابک هم در نزدیکی همین باغ قدیمی وجود دارد.
گزارش از مرضیه کریمی افشار
نظر شما