ولی همچنان این طرحها با هزینههای هنگفت و بودجههای سرسام آور ادامه مییابد. جدیدترین تلاش برای ممنوعیت خلق جنین انسان- حیوان از سوی گروهی از نمایندگان پارلمان بریتانیا با 336 مقابل 176 رای شکست خورد.
در این زمینه مخالفان با پافشاری بر 2 نکته اساسی که شامل غیراخلاقی بودن و غیرقابل پیشبینی بودن گسترش این علم است، با تمامی ابزارهای خود اعم از تئوریهای مذهبی مخالف شبیهسازی یا قوانین مدون بینالمللی به تلاششان ادامه میدهند.
دانشمندان و موافقان هم میگویند درصورت اعمال محدودیتهای صحیح، شبیهسازی علمی است که مزایایش بسیار بیشتر از خطراتش است و میتواند نسل آینده بشر را از بسیاری از بیماریها و خطرات نجات دهد و به همین خاطر ادامه طرحهای تحقیقاتی اجتناب ناپذیر است.
منتقدان میگویند دستکاری جنین انسان غیراخلاقی است. به گزارش بیبیسی نمایندگان مخالف پیشتر استدلال کرده بودند که تحقیقات سلول پایه با استفاده از ترکیب جنین انسان و حیوان قدمی فراتر از حد است که باید ممنوع شود.
منظور از فراتر از حد بودن میتواند غیرقابل پیشبینی بودن و سوءاستفاده گروههای مخاطره آمیز باشد.
ادوارد لِی، نماینده ارشد حزب محافظه کار در مجلس عوام انگلستان، گفت تاکنون شواهدی به دست نیامده که ادعاها دانشمندان مبنی بر منجر شدن این تحقیقات به یافتن معالجه برای پارکینسون و آلزایمر را تایید کند.
گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا، نمایندگان را ترغیب کرده بود از این تحقیقات حمایت کنند، چرا که میگوید این تلاشی اخلاقی است که میتواند در آینده جان هزاران نفر را نجات دهد.
نمایندگان هم اکنون در حال بحث درباره یک رشته اصلاحات بر قوانین جنین شناسی هستند که در 1990 تصویب شده بود. بند مربوط به جنین انسان- حیوان اولیه اصلاحیهای بود که به رای گذاشته میشد.
هدف این تدابیر که بخشی از لایحه باروری انسانی و جنین شناسی است، روزآمد کردن قوانین با تازهترین پیشرفتها و یافتههای پزشکی است.
آقای لِی - وزیر سابق- که هدایت نبرد علیه صدور مجوز خلق جنینهای مخلوطی (نیمه حیوان نیمه انسان) را بهعهده دارد، گفت این کار از لحاظ اخلاقی غلط است و بهطور حتم از نظر پزشکی بیفایده. این لایحه، تحقیقات زیر نظر دولت را با استفاده از جنینهای ترکیبی که در آن هسته یک سلول انسانی در دل تخمک حیوانی کاشته میشود مجاز میکند.
به گزارش همشهری، در کلونینگ تا قبل از این ماجرا (جنینهای مخلوطی) از تخمک انسانی استفاده میشد؛ یعنی تخمک انسانی را از خانمها میگرفتند و آن وقت هسته را از آن جدا میکردند و بعد آن تخمک را اکتیو (بارور) میکردند.
در این پروسه تخمک انسانی لازم بود و از این بابت مشکلات اخلاقی بسیاری داشت. ولی در این حرکت جدید، از تخمک حیوانی استفاده میشود که این شیوه را یکی از دانشمندان فرهیخته ایرانی به نام پروفسور کریم نیرنیا در دانشگاه نیوکاسل انجام داده و تمامی نتایج به دست آمده تاکنون مثبت بوده است.
در دانشگاه نیوکاسل از تخمک گاو به جای تخمک انسانی استفاده شده است.
دکتر نیرنیا در گفتوگو با همشهری میگوید: نکته این ترکیب این است که از لحاظ ژنتیک، نوزادی که از این روش به وجود میآید از همان هستهای است که گرفته شده و به همین دلیل نوزاد انسانی به وجود میآید.
ولی یک مسئله مهم را نباید فراموش کرد و آن هم وجود بعضی از ژنهایی است که در قسمت سیتوپلاست قرار دارند. در این روش که از تخمک گاو استفاده میشود، هسته اش را برمی داریم که این هسته یک هسته انسانی است؛ اما میتوکندریهای گاوی در آن باقی میماند.
به همین دلیل هم قوانینی برای چنین شیوههایی و حتی شبیهسازی کلاسیک وضع شده که زمان نگهداری جنین را محدود میکند. برای مثال، در انگلستان تصویب شده که حتماً روز چهاردهم باید این نوزاد را از بین ببرند.
در حال حاضر در هیچ کشوری اجازه داده نشده که این جنین را به یک رحم انسانی برگردانند تا یک نوزاد از این روش به وجود بیاید و با این مسئله به شدت در همه جای دنیا برخورد میشود و مجازاتهای سنگینی هم دارد.
نیرنیا میافزاید: تنها کاری که شده و قانون اجازه داده این است که در این 14 روز و در یک محیط آزمایشگاهی روی این جنین مطالعه و تحقیق کنند (و نباید آن را به رحم انتقال داد).
در واقع این جنین را در آزمایشگاه کشت میکنند و در این زمان سلولهای بنیادی را از آن میگیرند. این سلولهای بنیادی جنینی همان خاصیتی را دارند که برای از بین بردن بسیاری از بیماریها استفاده میشوند و اگر ژن خرابی در کسی وجود داشته باشد میتوان آن ژن خراب را تصحیح کرد.
در انگلیس تنها 14 روز میتوان جنین شبیهسازی شده را نگهداری کرد و دقیقاً در ساعت 336 زندگی جنین شبیهسازی شده باید از بین برود. در بقیه کشورها هم که شبیهسازی انجام میشود، نهایتاً تا 14 روز اجازه بهره برداری از جنین شبیهسازی شده را دارند.
شاید در کشوری کمتر هم باشد ولی بیشتر از 14 روز در هیچ جای دنیا قانونی نیست؛ حتی اگر نیم ساعت از 14 روز بیشتر شود، مجازات بسیار سنگینی دارد. چهاردهمین روز جنینی در واقع ابتدای تشکیل ارگانها است، به همین علت این روز برای از بین بردن جنین در نظر گرفته شده است.
این قوانین در واقع حافظ حرمت انسانی هستند. جنینی که به این ترتیب به دست آمده است برای حداکثر 14 روز زنده نگه داشته میشود تا سلولهای پایه از آن استخراج شود و بعد نابود خواهد شد.
اما آقای لی گفت: ما عقیده نداریم که نظارت دولت کافی است. ما معتقدیم که این گامی فراتر از حد (مجاز) است که باید ممنوع شود.
استدلال موافقان
به گزارش بیبی سی کریس برایانت از حزب کارگر که خود قبلا روحانی مسیحی بوده است گفت که استدلالهای آقای لی مانند استدلالهای رهبران کلیسا علیه واکسن آبله است. وی گفت: آنها اشتباه میکردند و من فکر میکنم شما هم امروز اشتباه میکنید.
اوان هریس، از حزب لیبرال دمکرات، گفت که پیشنهادها در مورد تحقیقات جنین انحراف اخلاقی از نظام فعلی نیست و تحقیقات همچنان شدیدا تحت نظر و مقررات خواهد بود.
خانم دان پریمارولو وزیر بهداشت در حمایت از این اصلاحیه گفت: این تحقیقات در داخل محدودهای مشخص به دانشمندان این توانایی را میدهد که فناوریهایی را که میتواند به یافتن معالجات بیماریهای دیژنراتیو (تحلیل برنده)... کمک کند توسعه دهند.
وی افزود که هیچ جنینی که ترکیب انسان و حیوان باشد هرگز در رحم یک زن کاشته نخواهد شد.
جالب است که بیش از ۲۰۰ سازمان خیریه پزشکی در بریتانیا در ماه مارس از اعضای پارلمان این کشور خواستند از لایحه تحقیقاتی شامل جنین ترکیبی حمایت کنند.
این سازمانها که عضو انجمن سازمانهای پزشکی خیریه بریتانیا هستند، شامل بنیاد قلب و سازمان تحقیقات سرطان این کشور میشوند.
خلق اولین جنین ترکیبی
ماه گذشته دانشمندان بریتانیایی اعلام کردند که برای اولین بار موفق شدهاند جنینهای آزمایشگاهی خلق کنند که از انسان و حیوان ترکیب شده و البته دکتر نیرنیا نوید این انقلاب بزرگ در علم پزشکی را حدود 6 ماه پیش به همشهری داده بود. این جنینها تنها 3 روز زنده نگاه داشته شده و بعد نابود شدند.
دانشمندان دانشگاه نیوکاسل انگلستان برای خلق جنینهای پیوندی، دی انای به دست آمده از سلولهای پوست انسان را به تخمکهای گرفته شده از تخمدان گاو تزریق کردند. پیش از تزریق دی انای، دانشمندان تقریبا تمام ژنهای موجود در تخمکهای گاو را از آنها تخلیه کرده بودند.
همانگونه که کریم نیرنیا توضیح داده بود آنچه از ترکیب دی انای سلولهای پوست انسان و تخمکهای گاو حاصل میشود جنینی است که برای همه منظورهای پزشکی و تحقیقاتی حکم جنین انسان را دارد؛ محققان میتوانند از این جنینها سلول پایه استخراج کنند؛ سلولهای پایه ممکن است امکان درمان بسیاری از بیماریها را که انسان با آن دست به گریبان است، فراهم کند.
سلولهای پایه که از جنین استخراج میشوند توان بالقوهای برای بدل شدن به انواع بافتهای بدن را دارند که این، اهمیت تحقیقاتی بسیار بالایی به آنها میبخشد.
پروفسور جان بورن، از اعضای تیم تحقیقی دانشگاه نیوکاسل، گفت آنها با اجازه و تائید مسئولان این جنینهای آزمایشگاهی را خلق کردهاند اما آینده این تحقیقات به تصویب لایحهای بستگی دارد که اکنون در پارلمان بریتانیا در دست بررسی است. قوانین حاکم بر تحقیقات جنین در بریتانیا متعلق به 18 سال پیش است و مشمول موضوع خلق جنین پیوندی نمیشود.
کریم نیرنیا سرپرست گروه تحقیقاتی دانشگاه نیوکاسل درباره نگرانی از تکمیل و سوء استفادههای شبیهسازی میگوید: البته اگر تصمیم به شبیهسازی انسان باشد باید در روز چهارم، پنجم و نهایتاً ششم، جنین شبیهسازی شده به رحم انسانی منتقل شود و اگر از روز ششم به بعد به رحم منتقل شود دیگر رشد نخواهد کرد و حتی این انتقال شاید باعث ایجاد تومور در رحم شود.
اگر روزی چنین تخلفی صورت گیرد و یک انسان شبیهسازی شده به وجود آید، آینده بشریت به خطر میافتد. با اینحال به واسطه چنین تفکری نمیتوان کلاً دست از این تحقیقات کشید.
در بین کشورهای محقق این امر، انگلستان و اسپانیا رویه بسیار منطقی را پیش گرفتهاند و با نظارت دقیق جلوی تخلفات را گرفته و از طرف دیگر از این تحقیقات حمایت کافی میکنند، ولی در کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا این موضوع به کلی ممنوع شده و اگر هم شبیهسازی انسانی رخ دهد، دانشمندان باید در روز دوم، جنین را از بین ببرند که این زمان برای تکمیل و به دست آوردن سلولهای بنیادی، زمان کمی است.