اما گویا ایشان فراموش کرده‌اند که همه ما انسان‌ها برای زنده ماندن نیاز به مواد اولیه‌ای مثل همین گوجه‌فرنگی ناقابل داریم.
انرژی لازم برای راه رفتن، کار کردن و انجام بسیاری از امور روزمره از راه همین مواد غذایی به دست می‌آید و از سوی دیگر، به قول شهربانو امانی، نماینده مجلس ششم، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و ناهنجاری‌ها به گرانی و تورم در حال افزایش بستگی دارد. حتی کسانی هم که در سازمان جهانی غذا، نگران افزایش بی‌رویه مواد غذایی در جهان هستند و برای حل این بحران دست به دامان دولت‌ها و کارشناسان شده‌اند، برای زنده ماندن نیاز به غذا دارند.
یک متخصص تغذیه می‌گوید: «50 تا 60 درصد انرژی بدن انسان توسط کربوهیدراتها و 10 تا 15 درصد آن از راه پروتئین‌ها تأمین می‌شود.» برنج، نان و سیب‌زمینی از خانواده کربوهیدراتها، گوشت و مرغ از دسته پروتئین‌ها و بالاخره همین گوجه‌فرنگی موردنظر سخنگوی دولت، جزو مواد انرژی‌زایی هستند که روز‌به‌روز بر نرخ‌شان افزوده می‌شود؛ هرچند موضوع گرانی مواد غذایی و بحران جهانی غذا، دغدغه همه کشورهای در حال توسعه است. به‌طوری که بهای مواد غذایی پایه از اواخر سال 2007 به دلیل عواملی همچون گرم شدن کره زمین، خشکسالی، افزایش تقاضا در کشورهایی همچون چین و هند و افزایش روند تولید سوخت‌های زیستی از محصولات کشاورزی، 40 درصد افزایش یافته است.
هشدار سازمان ملل راجع به گرانی و کمبود مواد غذایی در این باره هم هنوز نتوانسته راه به جایی ببرد. هفته گذشته سازمان ملل بار دیگر اعلام کرد: «برای اینکه برنامه جهانی غذا بتواند وظایف خود را انجام دهد، بودجه این نهاد باید معادل چند میلیون دلار در هر هفته افزایش یابد.»
این نوشتار به بررسی تلاش سازمان ملل برای مهار این بحران می‌پردازد.
تلاش سازمان ملل برای مهار بحران
در 2 می امسال بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل و مدیران 27 نهاد وابسته به این سازمان در ژنو گرد هم آمدند تا درباره راه‌های خروج از بحران بین‌المللی کمبود مواد و گرانی موادغذایی رایزنی کنند. محور اصلی این گردهمایی بررسی مجموعه‌ای از پیشنهادها بود. نتایج این بررسی را دبیر کل سازمان ملل روز بعد در یک کنفرانس مطبوعاتی به اطلاع نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی رساند. از نظر دبیرکل سازمان ملل، برخلاف بحران‌های قبلی، هدف باید از رساندن عاجل غذا به نیازمندان فراتر رود و تامین غذای فردا نیز در دستور کار قرار گیرد.
آقای بان در کنفرانس مطبوعاتی خود ابراز امیدواری کرد که در اجلاس رهبران جهان در رم در اوایل ماه ژوئن (خرداد ماه) راه‌های مناسبی برای غلبه بر بحران موادغذایی در جهان پیدا شود.
دلایل بحران
رفتار و عادات مصرف‌کنندگان در کشورهای پیشرفته و نیز اختصاص بخش بزرگی از زمین‌های زراعی برای تولید گیاهانی که به مصرف سوخت‌های زیستی می‌رسند از دیگر عواملی بودند که دبیر کل سازمان ملل بر نقش آنها در بروز بحران کنونی انگشت گذاشت. او گفت: کمبود و گرانی موادغذایی در این میان به شماری از کشورهای پیشرفته نیز سرایت کرده است. خانم ژوزت شیران رئیس برنامه جهانی غذای سازمان ملل، از کشورهای اهداکننده موادغذایی خواسته است کمک‌های خود به مردم گرسنه جهان را افزایش دهند. او گفت سازمانش در ایجاد راه‌حل‌های درازمدت از طریق کمک به کشاورزان کشورهای در حال توسعه، پیشرفت‌هایی حاصل کرده است.
وی در کنفرانس بین‌المللی کمک‌های غذایی که سال‌جاری در آمریکا تشکیل شد با عنوان کردن افزایش 55درصدی قیمت موادغذایی در 10 ماهه اخیر و کمک به کشورهای فقیر که نسبت به سال قبل 40درصد کاهش نشان می‌دهد، به کشورهای اهداکننده هشدار داد. «بالا رفتن قیمت نفت هم موجب گران شدن هزینه حمل و نقل، کود و سوخت ماشین‌آلات کشاورزی است. به علاوه، ذخیره‌های موادغذایی- از جمله ذرت، روغن نخل، روغن دانه‌ها، شکر و آردنشاسته- روانه بازار صنعت، مانند صنعت تولید سوخت‌های بیولوژیکی شده‌اند.
اروپا حاضر نیست از سیاست‌های خود در قبال سوخت‌های زیستی دست بردارد چون کشورهای اروپایی مصمم هستند مصرف سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند.
انگیزه اصلی از تولید سوخت‌های زیستی که عمدتا برای مصرف در خودروهاست و از محصول کشاورزی به دست می‌آید، مقابله با تغییر نامطلوب آب و هوا بوده است. مناطقی مانند اروپا و آمریکای‌شمالی برای تولید سوخت زیستی، میزان کشت سویا و ذرت را افزایش داده‌اند و کشورهایی که در مناطق گرمتر قرار گرفته‌اند، مانند برزیل، محصول چغندر قند را
چند برابر کرده‌اند.»
رشد ناعادلانه اقتصاد جهانی، دلیل گرانی
سازمان ملل اعلام کرد که گرسنگی به کشورهایی مانند اندونزی، یمن و مکزیک هم کشیده شده است و در کشورهای در حال توسعه برخی از مردم به جای 3 وعده غذا در روز، تنها یک وعده غذا می‌خورند. شواهدی در دست است که نشان می‌دهد در بخشی از کشورهای در حال توسعه، گرانی مواد غذایی حتی طبقه متوسط را نیز تحت فشار قرار داده است. دلیل این امر این است که درآمد این طبقه به همان سرعت گران شدن مواد خوراکی افزایش نیافته است. از نظر سازمان ملل چندین سال رشد اقتصادی قوی جهانی که سبب شد بسیاری از مردم مرفه‌تر زندگی کنند، یکی از دلایل گرانی مواد خوراکی محسوب می‌شود.
این عامل، همراه با افزایش جمعیت کره زمین، موجب افزایش تقاضا برای مواد غذایی از جمله گوشت شده است و این موضوع به نوبه خود در قیمت دانه‌هایی که برای تغذیه دام‌ها از آن استفاده می‌شود، تاثیر گذاشته است. سوخت زیستی که غالبا برای حمل و نقل زمینی از آن استفاده می‌شود، عامل دیگری است که تقاضا برای محصولاتی را که به طور سنتی برای تغذیه به کار می‌رود افزایش داده است.»
چهره جدید از گرسنگی
در بسیاری از مناطق آفریقا، حجم کشت محصولات کشاورزی، به دلیل گرانی وسایل و مواد مورد نیاز کمتر از قبل شده است. اکنون 100 میلیون نفر با تهدید گرسنگی روبه‌رو هستند، جامعه بین‌الملل همان‌گونه که در سال 2004 در حادثه امواج مهیب اقیانوس هند وارد عمل شد، باید در این قضیه نیز اقدام کند.
از نظر سازمان ملل چهره جدیدی از گرسنگی نمایان شده است. میلیون‌ها نفر که تا 6 ماه پیش در مقوله گرسنگی اضطراری نبودند، اکنون در این وضعیت قرار دارند. مدیر برنامه جهانی و غذا تاکید کرده است که در اقدام جهانی برای رفع این کمبود باید علاوه بر سازمان ملل، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز به صورت هماهنگ با دیگر سازمان‌های بشردوستانه از جمله نهادهای مدنی مشارکت داشته باشند.
100 میلیون گرسنه
در آخرین اخبار هم از سوی سازمان جهانی غذا، بانک جهانی و سازمان ملل از کشورها مصرانه خواسته شد تا به خاطر حفظ انبارهای غذایی خود، صادرات را ممنوع نکنند. سازمان ملل برای افزایش تولید کشاورزان مناطقی که در بدترین شرایط قرار گرفته‌اند، 200 میلیون دلار تخصیص داد. این سازمان همچنین خواستار حمایت مالی برای خرید بذر توسط کشاورزان شده است.سازمان ملل متحد معتقد است 100 میلیون نفر با کمبود غذا مواجه هستند و برنامه جهانی غذا هم اعلام کرده است که تنها در سال جاری به 755 میلیون دلار جهت مقابله با این پدیده نیاز دارد.
دبیر کل سازمان ملل متحد گفت: «اولین وظیفه این نیرو تامین غذای میلیون‌ها نفری است که به خاطر افزایش قیمت مواد غذایی، برای به دست آوردن غذا با مشکل مواجه هستند.»
این نیرو که توسط بان کی‌مون هدایت خواهد شد، از سران آژانس‌های مختلف سازمان ملل متحد و رئیس بانک جهانی تشکیل شده است. سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای که پس از نشست دهم اردیبهشت (29 آوریل) دربرن، پایتخت سوئیس منتشر شد، اعلام کرده است: «به نظر ما افزایش شدید قیمت مواد غذایی در سطح جهان به چالشی غیرمنتظره در ابعادی جهانی و بحرانی برای فقیرترین نقاط جهان به ویژه در مناطق شهری تبدیل شده است.» سازمان ملل متحد می‌خواهد در درازمدت به یارانه‌هایی که معامله اقلام کشاورزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، خاتمه داده شود و موازینی ایجاد شود تا از طریق آن آسیب‌های وارد شده به روند تولید مواد غذایی - ناشی از تغییر شرایط جوی کره زمین- تا اندازه‌ای کمتر شود. بی‌شک سازمان ملل بدون کمک کشورهای عضو قادر به جلوگیری از بحران موادغذایی که ممکن است جان مردم بی‌شماری را بگیرد، نیست.
