با گذشت مدت زمانی منطقی از آغاز فعالیت این صندوق، انتظار می‌رود تا پوشش بیمه‌ای روستائیان با شرایط تعیین شده از سوی دولت و صندوق بیمه‌شان با رشد معقولی روبه‌رو باشد اما مطالعه آمارهای رسمی حکایت دیگری دارد، حرکت لاک‌پشت‌وار بیمه اجتماعی روستائیان گره‌‌گشای ساماندهی بیمه‌ای نیست.
عباس اورنگ، کارشناس رفاه اجتماعی، در گفت‌وگو با همشهری به برخی از کاستی‌های فعالیت صندوق بیمه روستائیان و عشایر کشور اشاره کرده‌است.
- ماموریت اصلی صندوق بیمه روستائیان و عشایر از ابتدا چه بود؟
این صندوق بنا بود در مدت تعیین شده‌ای تمامی روستائیان و عشایر کشور را در قالب بیمه‌ای خاص با عنوان بیمه روستائیان و عشایر تحت پوشش قرار دهد.
- برای انجام این ماموریت زمان معینی در نظر گرفته شد؟
بنا بود تا پایان سال 1386 تمامی افراد واجد شرایط تحت پوشش قرار بگیرند.
- در متن قانون به زمان اشاره شده‌بود؟
در جلسه‌ای که اواخر سال 1384 با حضور پرویز کاظمی، وزیر وقت رفاه و تامین اجتماعی، محمدرضا اسکندری وزیر جهاد کشاورزی و مجید موسویان مدیر عامل صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر، برگزار شد این قول داده شد که ظرف مدت 2 سال (تا پایان 86) تمامی جمعیت هدف اعضای صندوق باشند.
صرف‌نظر از آنچه در جلسه گفته شد را قانون برنامه توسعه چهارم نیز در بند ج از ماده 96 تاکید کرده که ظرف 2 سال دولت باید نسبت به پوشش بیمه‌ای روستائیان اقدام کند.
- با گذشت 2 سال تعیین شده چه‌قدر به این هدف نزدیک شده‌ایم؟
بررسی آمارهای رسمی در پایگاه اطلاع‌رسانی صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر حکایت از وجود 500 بیمه‌شده اصلی دارد. با احتساب ضریب 3/3 بعد خانوار جمعیت تحت پوشش صندوق نزدیک به 2 میلیون نفر خواهند شد.
در حالی‌که براساس آمار سرشماری سال 1385 کل کشور، جمعیت روستائیان و عشایر نزدیک به 20 میلیون نفر است، به این ترتیب تنها 10 درصد از روستائیان و عشایر عضو صندوق شده‌‌اند.
- چه عواملی ممکن است باعث این تاخیر شده‌باشند؟
چون بنا بر همکاری میان دولت و صندوق بوده درصورتی که دولت از پرداخت سهم حق بیمه به صندوق کوتاهی کرده‌باشد می‌توان تقصیر را به گردن دولت انداخت و درصورتی که مجلس شورای اسلامی نیز در زمینه تصویب بودجه همکاری لازم را به عمل نیاورده باشد می‌توان مجلس را نیز یکی از عوامل تاخیر قلمداد کرد.
- درصورتی که دولت و مجلس همکاری کرده‌باشند چرا نتیجه کار به پوشش 10 درصدی منجر شده‌است؟
اگر بپذیریم که دولت و مجلس در زمینه تخصیص بودجه و پرداخت به موقع همکاری لازم داشته‌اند، به‌نظر می‌رسد سازوکار اجرایی بیمه روستائیان دچار نقص‌هایی است.
- مهم‌ترین این نقص‌ها کدامند؟
به‌نظر می‌رسد یا روش بیمه‌کردن درست انتخاب نشده‌است یا این‌که سازوکار روش انتخاب شده را نتوانسته‌اند به درستی به اجرا در بیاورند. برای اجرای این طرح، صندوق روستاییان و عشایر کشور به‌عنوان مجری اصلی سعی کرد از نفوذ وزارت جهادکشاورزی در روستاها بهره‌مند شود؛
به این ترتیب شرکت‌های تعاونی تولیدی روستایی به‌عنوان کارگزار بیمه روستاییان و عشایر انتخاب شدند که به‌نظر می‌رسد همین انتخاب یکی از مهم‌ترین مشکلات را در اجرای بیمه رقم زد؛
چرا که شرکت‌های یاد شده مسئولیت‌ها و فعالیت‌هایی دارند که سبب می‌شود گسترش بیمه اجتماعی روستاییان اولویت نخست این شرکت‌ها نباشد و در رتبه‌های بعدی قرار بگیرد.
نکته دیگر این‌که شرکت‌های تعاونی در یکی از روستاها قرار دارد و براساس آنچه در فرهنگ روستایی ما حاکم است وقتی طرحی در شرکت تعاونی یک روستا تعریف می‌شود اهالی سایر روستاها حاضر به شرکت در آن طرح نخواهند بود، چرا که این تصور همواره بر روستانشینان حاکم است که ممکن است با عضویت در صندوق بیمه‌ای که کارگزاری‌اش در ده دیگری است کم‌کم روستای آنان ناچار به تبعیت از روستای کارگزار شود.
- اما کشمکش‌های درونی روستاییان نمی‌تواند تنها عامل کندی رشد بیمه اجتماعی باشد؟
بله، درصورتی که سایر عوامل کارشان را به درستی انجام داده‌باشند، این عامل نقش مهمی را ایفا می‌کند.
