فراز و نشیب‌های نوسازی محله‌ها

همشهری آنلاین: نخستین نشانه تلاش‌های قانونی در این مسیر نیز در الحاق ماده ۱۱۱ قانون شهرداری مصوب سال ۱۳۴۵ دیده می‌شود. ضوابط نوسازی پایتخت در واقع به شهرداری اجازه قانونی می‌داد تا با سرمایه خود مؤسساتی تشکیل دهد، املاک و مستغلات محله‌های فرسوده را بخرند و آنها را مطابق طرح‌های مصوب نوسازی برای تجدید بنا واگذار کنند یا خود به اجرای طرح‌های ساختمانی بپردازند.
 البته تحولات اجتماعی و اقتصادی ناشی از جنگ یک دوره رکود رابرای طرح‌های نوسازی رقم زد و پس از آن در سال ۷۳ سازمان نوسازی وابسته به شهرداری تهران به‌تدریج نقشی تازه در مناسبات شهری برعهده گرفت و تا سال ۸۴ عمده فعالیت این سازمان اجرای پروژه بزرگراه شهید نواب صفوی بود ولی با تحول در ساختار تشکیلاتی سازمان، شهر تهران یکی از نخستین شهرهای کشور بود که محدوده بافت فرسوده در آن مشخص و برنامه‌ریزی و اقدامات گسترده ‌ای برای پروژه‌های نوسازی در محله‌های پایتخت آغاز شد.
 هر چند در سال‌های نخست طرح‌های ویژه‌ای برای نوسازی بافت فرسوده در محله‌های شهر تهران اجرا شد اما نتایج چندانی نداشت تا اینکه سازمان نوسازی با راه‌اندازی دفاتر تسهیل‌گری تلاش‌های خود را برای جذب سرمایه بخش خصوصی و اعطای تسهیلات به مالکان آغاز کرد و بخشی از بافت فرسوده محله‌ها تهران‌نوسازی شد اما هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فرسنگ‌ها فاصله داریم. گواه این ادعای وجود هکتارها بافت فرسوده در محله‌های غربی پایتخت مانند محله‌های کن، امامزاده عبدالله(ع)، مهرآباد، شمشیری، سرآسیاب و... است که تاکنون کار جدی برای نوسازی آنها انجام نشده است. نام بافت فرسوده با خطر پیوند خورده است. لازم نیست زلزله بیاید تا فرسودگی بناها به بحرانی جدی برای پایتخت تبدیل شود بلکه سکونت در بافت فرسوده در حالت عادی نیز معضلی جدی محسوب می‌شود که جان و مال ساکنانش را به مخاطره می‌اندازد. امدادرسانی در بافت فرسوده تنها یکی از چالش‌هایی است که در زمان بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی در این محله‌ها بیشتر از هر چیزی خودنمایی می‌کند، در حالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان شهرسازی اجرای دقیق طرح تفصیلی شهر تهران خیلی از مشکلات محله‌های شهر تهران به‌ویژه فرسودگی آن را برطرف می‌کند. نکته مهم بعدی نوسانات بازار و آشفتگی‌های اقتصادی جامعه است که راه را برای نوسازی‌های پلاک‌های شخصی سد کرده است. به نظر می‌رسد برای برون رفت از این مشکل، علاوه بر ایجاد بسترهای فرهنگی و اجتماعی، حمایت‌های جدی مسئولان مدیریت شهری و دولتی را می‌طلبد تا با ارائه بسته‌های تشویقی و اعطای وام‌های کم بهره‌ موانع نوسازی محله‌ها گام به گام برداشته شود.