رویش آفـتابگردان در کوچه یارندی

همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: وقتی‌کاری به بانوان سپرده شود، آنها تلاش می‌کنند به خوبی از عهده انجام آن کار برآیند و حتی سلیقه زنانه را هم چاشنی مهارت و خلاقیت‌شان کرده و اثر چشمگیری از خود به جای می‌گذارند. مصداق این ادعا، دیوار کوچه یارندی است که به همت بانوان هنرمند مرکز شهربانوی منطقه ۱۴ رنگ و رخی به خود گرفته و از شکل سیاه و دود گرفته تبدیل به تصویر زیبایی از یک مزرعه آفتابگردان شده است. از قرار معلوم این اثر هنری تأثیر زیادی در روحیه اهالی محله گذاشته، به گونه‌ای که خواستار تداوم انجام این کار شدند تا دیگر دیوارهای محله را هم با نقاشی دیواری به فضایی دلنشین تبدیل کنند. «سرور نظری، «محدثه نظری»، «الهام مهرپور» و «ستاره افشاریان» بانوان هنرمندی هستند که تصویر مزرعه آفتابگردان خیابان نیکنام را ایجاد کرده‌اند. با آنها گفت‌وگو کردیم.  

• زیبایی در انتهای خیابان نیکنام

نمای خیابان نیکنام شرقی چنگی به دل نمی‌زند. قدم به قدم آن مغازه‌های تعمیر موتورسیکلت است. جلو هر مغازه، عده‌ای از تعمیرکارها راه‌ تردد شهروندان را با ریختن آچار و پیچ گوشتی سد کرده و مشغول تعمیر موتوری هستند که زین و یراقش باز شده است. همین چشم‌انداز، خیابان را نازیبا کرده و حس بدی را به رهگذران القا می کند. اما نرسیده به آخر خیابان نیکنام، نبش کوچه یارندی، یک اثر هنری دیده می‌شود؛ دیواری با نقش پر از گل‌های آفتابگردان که دیدنش باعث نشاط و سرخوشی هر رهگذری می‌شود. البته تا یکی ۲ ماه پیش خبری از تصویر این مزرعه نبود و آنچه به چشم می‌خورد دیواری سیاه و دود گرفته بود. نقاشی دیواری کار دست بانوان خلاق محله است که برای زیبا شدن محله انجام داده‌اند. این بانوان باسلیقه از هنرمندان مرکز شهربانو هستند.  
«سرور نظری» سرگروه آنهاست. به گفته خودش، بیش از ۲۵ سال است نقاشی می‌کشد. بیشتر کارش روی بوم بوده و این نقاشی دیواری نخستین تجربه اوست. می‌گوید: «قبلاً طرح بزرگ کشیده بودم. در مدارس هم نقاشی دیواری انجام داده بودم. مدرسه هفتم‌تیر در بلوار ابوذر و شهید انصاری که البته مربوط به خیلی سال پیش است.» 

• حال و هوای محله عوض شده

 بیشتر فعالیت نظری در حوزه آموزش است. او شاگردان زیادی دارد و به غیر از مرکز شهربانوی خیابان نیکنام در اغلب‌سراهای محله نقاشی آموزش می‌دهد. نظری از انجام نقاشی دیواری خوشحال است و می‌گوید: «همین که اهالی حس خوبی پیدا کرده‌اند برای من کافی است. محله حال و هوای دیگری به خود گرفته است. همسایه روبه‌روی دیوار بانوی سالمندی است که عصرها صندلی خود را بیرون از خانه می‌گذارد و دیوار را تماشا می‌کند. ‌ای کاش می‌شد دیوارهای کدر و سیاه شهر را با تصاویری از طبیعت و نقش و نگارهای زیبا نقاشی می‌کردیم تا همه حس خوبی از محل زندگی خود داشته باشند.» 

• همسایه‌ها به یاری‌مان می‌آمدند

به باور نظری، نقاشی هنری است که روح انسان را جلا می‌دهد. او این هنر را در ابتدای راه به‌صورت مکاتبه‌ای یاد گرفته است.  
می‌گوید: فرزندم کوچک بود و نمی‌توانستم در کلاس حضور داشته باشم. کم‌کم تمرین کردم و بعد در کلاس‌های آموزشی فرهنگسرای شفق نقاشی را تکمیل کردم.  
او خاطره‌ای از این نقاشی دیواری دارد و آن را بازگو می‌کند: «وقتی خانم‌ها کار می‌کردند همسایه‌ها به‌خصوص بچه‌ها از روی کنجکاوی می‌آمدند و تماشا می‌کردند. دیوار قبلی وضعیت خوبی نداشت. ماه رمضان کار را شروع کردیم. زیرساخت طرح را تیره کردیم که گل‌های آفتابگردان خود را روی آن نشان دهد. یک روز خانمی آمد و گفت مادرم از رنگ تیره‌ای که به دیوار زده‌اید احساس بدی دارد. خوشحال شدم که مردم نظرشان را می‌گویند. رنگ را به بنفش تغییر دادم و وقتی تصویر آفتابگردان‌ها کامل شد شادی را در چشم اهالی می‌دیدم. همسایه‌ها به یاری‌مان می‌آمدند و شوق زیادی داشتند از ما پذیرایی می‌کردند. حتی یکی از آقایان سالخورده صندلی خود را جلو کوچه گذاشت و مراقب ما بود کسی مزاحم نشود چون اغلب شب‌ها کار می‌کردیم. وسایل‌مان را جمع می‌کرد. خیلی به ما لطف داشت.»

• همسایه‌ها حس خوبی از این نقاشی دارند 

مرکز شهربانوی شماره ۲ در خیابان نیکنام، کوچه یارندی واقع شده است. مجموعه‌ای که امکاناتش به روز و برای رفاه بانوان محله طراحی شده است.
  «فاطمه عباسپور» مدیر مرکز شهربانو درباره این مکان فرهنگی می‌گوید: «منطقه ۱۴ بافت سنتی و مذهبی دارد و بانوان به راحتی نمی‌توانند در مکان‌های ورزشی و تفریحی حضور پیدا کنند. این مرکز همه جور برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و تفریحی را برای بانوان در نظر گرفته است. از دختران نوجوان تا بانوان سالمند می‌توانند از تسهیلات این مکان بهره‌بگیرند.» به گفته عباسپور، مجموعه شهربانو امکانی را فراهم کرده که بانوان بتوانند استعداد خود در هنرهای مختلف را پیدا کنند و آن را پرورش دهند.  
کلاس ورزش، نقاشی، خیاطی، هنرهای دستی، آشپزی، مهدکودک، کتابخانه و کلاس‌های آموزشی از برنامه‌هایی است که در این مرکز شهربانو اجرا می‌شود. او در ادامه می‌افزاید: «در این مرکز هنرمندانی را داریم که در حرفه نقاشی زبده هستند. برای زیباسازی دیوار از آنها کمک گرفتیم. دیوار قبلی که در همسایگی مرکز شهربانو قرار گرفته درست در ورودی کوچه واقع شده است. دیواری نمور و دودگرفته که در بعضی از جاها تبله کرده بود. همین باعث می‌شد نمای کوچه توی ذوق بزند و شهروندان آن چنان رغبتی نداشته باشند که به شهربانو بیایند. می‌خواستیم با نقاشی دیواری رنگ و رخی به اینجا بدهیم. این موضوع را با هنرمندان مجموعه در میان گذاشتیم و آنها حاضر شدند برای رفاه همسایه‌ها به‌صورت افتخاری این دیوار را زیبا کنند. چندین طرح ارائه کردیم و دست آخر تصویر مزرعه گل آفتابگردان انتخاب شد.» به گفته عباسپور همسایه‌ها حس خوبی از این نقاشی دارند و رهگذرها با عبور از خیابان لحظاتی به این نقاشی نگاه کرده و سپس رد می‌شوند.  

• بانوان هنرمند محله

«الهام مهرپرور» هنرمندی است که در خلق این نقاشی دیواری نقش داشته است. او از ۵ سال پیش نقاشی را نزد نظری یاد گرفته است. مهرپرور می‌گوید: «به‌صورت افتخاری و برای محله‌ام کار کردم. روز تعطیل هم سر کار می‌آمدیم. معمولاً کارمان را از عصر شروع می‌کردیم چون آفتاب اذیتمان می‌کرد. در واقع هدیه‌ام به اهالی محله است.» 
«محدثه نظری» هنرمند دیگری است که در این تیم فعالیت کرده و خود مربی نقاشی است. او از شادی هم‌محله ای‌ها شادمان است و حس خوبی دارد که توانسته برای نشاط آنها قدمی بردارد. می‌گوید: «وقتی کار
 می‌کردیم برای خیلی از رهگذرها عجیب بود که چند خانم نقاشی دیواری می‌کشند. موتور و ماشین‌ها لحظه‌ای می‌ایستادند و ما را نگاه می‌کردند. همین راه بندان ایجاد می‌کرد.» «ستاره افشاریان» از همه جوان‌تر است و از اینکه توانسته با گروه زبردستی همکاری کند احساس خوشحالی می‌کند. او دانش‌آموز سال یازدهم دبیرستان است و ۳ سالی می‌شود که در کلاس‌های نقاشی شرکت می‌کند. افشاریان واکنش شهروندان را جالب می‌داند و می‌گوید: «همسایه‌ها لطف داشتند. خیلی از ما پذیرایی می‌کردند. یکی از خانم‌های سالمند مرتب می‌گفت بخورید که ضعف نکنید. نگران ما بود.»