همشهری‌آنلاین - زهرا جعفرزاده: شمارش معکوس برای شروع استثنایی‌ترین فصل سال آغاز شده. تنها چند روز مانده به پاییز، آمار فوتی‌ها و مبتلایان کوویدـ۱۹ همچنان هر روز از روز قبل پیشی‌می‌گیرد. بالای ۴۰۰هزار نفر در ایران مبتلا به کرونا شده و بیش از ۲۳هزار بیمار جانشان را از دست داده‌اند و روند مرگ و ابتلا همچنان ادامه دارد.
شیوع کرونا و همزمانی آن با آنفلوآنزا، بازگشایی مدارس و افزایش تراکم جمعیت به‌دلیل سردی هوا، کاهش سیستم ایمنی و بالا رفتن موارد ابتلا به بیماری‌های تنفسی، پاییز امسال را سخت کرده است. نه خبری از واکسن کروناست و نه داروی درمان‌کننده. واکسن آنفلوآنزا هم که باید همین روزها در داروخانه‌ها توزیع می‌شد، فعلا نایاب است و کسی از موجودی و زمان دسترسی آن خبری ندارد. تعداد تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها، کم است و با اضافه شدن موارد ابتلا در پاییز، بحران گریبان نظام درمان کشور را می‌گیرد. علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران گفته‌است که پایتخت در آستانه ورود به موج سوم کروناست. آنطور که زالی می‌گوید در ۲روز اخیر افزایش شمار مبتلایان به کووید-۱۹ در تهران نگران‌کننده است.
هشدارها درباره در راه بودن پاییز سخت و پیچیده از اواسط بهار شروع شد؛ همان زمان که وزیر بهداشت و معاونانش خبر از پاییزی می‌دادند که شیوع و شدت ویروس به اوج می‌رسد و آنفلوآنزا در این ماجرا سهم قابل‌توجهی خواهد داشت. آن زمان پیش‌بینی شده بود خرداد، ماه افول بیماری در کشور است. خرداد آمد و آمارها تکان نخورد و پس از تعطیلات نیمه‌خرداد، روند ابتلا و فوت صعودی شد. حالا هم در هفتمین ماه از شیوع کرونا در کشور، آمارها همچنان می‌تازد و نگرانی‌ها از وضعیت پاییز بالا رفته است.
علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونای شهر تهران، پاییز امسال را سخت‌ترین پاییز دوران معاصر توصیف کرد: «سردی هوا، حضور افراد در مکان‌های مسقف، تهویه ناکافی، هجوم سایر بیماری‌های تنفسی، آنفلوآنزا و کرونا، چالش‌های پاییز امسال به شمار می‌روند.» عبدالله کریمی، فوق‌تخصص عفونی کودکان پیش از این گفته بود که باید خودمان را برای بدترین وضعیت ممکن و مدیریت موج سوم و چهارم بیماری آماده کنیم.
۲۵دی‌ماه سال گذشته آخرین باری بود که وزارت بهداشت آمار قربانیان آنفلوآنزا را اعلام کرد. آن روز رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار این وزارتخانه، تعداد فوتی‌های آنفلوآنزا را ۱۱۴نفر اعلام کرد و خبر از آغاز موج آنفلوآنزای نوع «B» بعد از شیوع نوع «A» داد. ۳۵روز بعد از اعلام این آمارها، یعنی ۳۰بهمن، نخستین خبر از قربانی گرفتن کرونا با مرگ ۲نفر در قم منتشر شد که نشان می‌داد ویروس خیلی زودتر از اینها و احتمالا از اوایل بهمن وارد کشور شده است. این درحالی بود که براساس خبرهای منتشر شده، تا پایان فصل سرما، بسیاری از مبتلایان به کرونا، به‌دلیل شباهت علائم با بیماری آنفلوآنزا، در فهرست بیماران آنفلوآنزایی قرار می‌گرفتند. متخصصان عفونی می‌گویند: امسال هم ممکن است بیماری به‌شدت سال گذشته شیوع پیدا کند.
نتیجه سفرها و بازگشایی مدارس؛ افزایش شیوع
اولین روز از پاییز، پانزدهمین روز از بازگشایی مدارس است. سال تحصیلی جدید با حضور ۱۴میلیون دانش‌آموز، ۲هفته زودتر از پاییز شروع شد و حالا انتظار می‌رود نخستین گروه از مبتلایان به‌تدریج در آمارها قرار بگیرند؛ کسانی که از ۲هفته پیش با تجمع‌ها و برگزاری کلاس‌های درس به‌صورت حضوری در بسیاری از مدارس یا خودشان ناقل بودند و دیگران را گرفتار کردند یا ویروس از دیگران گریبانشان را گرفته است. متخصصان می‌گویند: یک هفته تا ۱۰روز و شاید کمی هم بیشتر، مدت زمان کمون ویروس تا علامت‌دار شدن آن است و در این مدت فرد می‌تواند ناقل باشد.
مینو محرز، متخصص عفونی و عضو کمیته پیشگیری و مقابله با کرونا، به‌شدت با این بازگشایی مخالف است. او به همشهری می‌گوید: «بازگشایی مدارس در پانزدهم شهریورماه اقدام درستی نبود. حداقل باید تا اول مهر صبر می‌کردند تا زمان درگیری را به تعویق بیندازند.»
او ادامه می‌دهد: «دانش‌آموزان حتی با ماسک مدتی طولانی در فضای بسته در کنار هم قرار می‌گیرند، سیستم تهویه هم معمولا به‌درستی عمل نمی‌کند و همین مسئله، عوامل انتقال را بالا می‌برد.»
به گفته محرز، ۲هفته پس از بازگشایی مدارس، نتیجه سفرهای تابستانی و تجمع در مدرسه به‌تدریج در حال مشخص شدن است و این را می‌شود از آمار ابتلا و بستری در بیمارستان متوجه شد: «اگر در این دوره تعداد مبتلایان بالا برود و به این آمار، خانواده‌های گرفتار کرونا از طریق فرزندانشان هم اضافه شود، اوضاع کشور و به‌ویژه بیمارستان‌ها بحرانی می‌شود.»
به گفته او، همزمانی چند ویروس و بیماری‌های فصلی در پاییز ازجمله آلرژی‌ها، تعداد موارد ابتلا و مراجعه به بیمارستان‌ها را بالا می‌برد. محرز می‌گوید: در بیمارستان‌ها دیگر تخت خالی وجود ندارد؛ این مسئله را هم مردم باید بدانند و هم مسئولان.
۱۵مرداد معاون سازمان نظام پزشکی، کمبود تخت آی‌سی‌یو را گوشزد کرد و گفت که این اتفاق سبب شده که برای بستری بیماران، دست به انتخاب بزنند. او همان موقع گفت که تعداد بیماران بدحال در بیمارستان‌ها بالا رفته و حالا بیشتر از قبل به تخت‌های آی‌سی‌یو نیاز است. همه اینها در شرایطی است که در کنار تجهیزات بیمارستانی، نیروهای بخش درمان خسته شده‌اند، ایمنی بدنشان پایین آمده و امکان ابتلا به بیماری حتی با وجود وسایل حفاظت‌شده در میان آنها بالاست. افرادی که در آی‌سی‌یو مشغول به کارند، ۳برابر افراد عادی مبتلا به کرونا می‌شوند. خبرهایی که از استان‌های مختلف به گوش می‌رسد هم حکایت از کمبود تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه دارد. همه اینها در شرایطی است که هنوز پیک جدید بیماری که در پاییز مورد انتظار است، اتفاق نیفتاده است.
قدرت و شدت ویروس ده‌ها برابر شده است
بیش از ۲۰۰روز از ورود رسمی کوویدـ ۱۹به کشور می‌گذرد و در این شرایط، محرز مدیریت کرونا در ایران را چندان رضایت‌بخش نمی‌بیند. او می‌گوید: حرکت به سمت جلو بدون اجرای کامل پروتکل‌ها وضعیت را بحرانی کرده و نگرانی‌ها از سخت بودن شرایط پاییز را بالا برده است: «اگر قرار باشد مکانی بازگشایی شود و فعالیتی از سر گرفته شود باید با نظر وزارت بهداشت باشد. پروتکل‌ها دکور نیستند، باید اجرا شوند و در صورت اجرا نشدن باید جریمه نقدی پرداخت شود.»
به گفته او، بسیاری از ارگان‌ها به توصیه‌های وزارت بهداشت عمل نمی‌کنند. همه اینها در شرایطی است که قدرت سرایت و قدرت ویروس ده‌ها برابر شده است: «این مسئله تنها در ایران اتفاق نیفتاده. در همه کشورهای جهان اینطور شده. ویروس دچار جهش شده و بیماری‌زایی‌اش بالا رفته است. این اتفاق معمولا برای ویروس‌ها می‌افتد؛ گاهی به نفع است و گاهی به ضرر. این بار تغییر ژنتیک ویروس، به نفع کرونا بوده و قدرت و سرایتش را بیشتر کرده و شدت بیماری هم بالا رفته است.» براساس اعلام این متخصص بیماری‌های عفونی، قبلا در یک خانواده، یک نفر مبتلا می‌شد و حالا چند نفر: «باید به زندگی با کرونا عادت کنیم و این واقعیت را بپذیریم. اینکه چه زمانی شیوع کنترل می‌شود، اصلا مشخص نیست و تمام آنچه در ابتدا درباره این بیماری گفته می‌شد، تغییر کرده است.»
خطر ابتلا به ویروس‌هایی که قبلا بی‌خطر بودند
مهدی نوروزی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات بیماری‌های ویروسی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران و عضو هیأت‌مدیره انجمن علمی ویروس‌شناسی ایران، ماجرای تغییرات ایجاد شده در ویروس کرونا را تأیید می‌کند. او به همشهری می‌گوید: ویروس توانایی این را دارد که قدرت انتشارش را بالا ببرد و بیماری‌زایی‌اش را تغییر دهد و حتی ارگان‌های مورد هدف را جابه‌جا کند. همین هم شده تا برخی از متخصصان بگویند کرونا اگر در یک جمع ۳نفر را مبتلا می‌کرد، حالا ۸نفر را درگیر می‌کند: «زمانی که افراد در برابر ویروس مقاومت می‌کنند، ماسک می‌زنند و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت می‌کنند، ویروس قدرتش را بالا می‌برد تا به هدفش برسد. ویروس دچار جهش می‌شود تا بتواند آن فاصله ایجاد شده را پر کند؛ چراکه اگر این کار را نکند، ضعیف و محکوم به مرگ می‌شود.»
او می‌گوید: اگر قدرت انتقال ویروس بالا رفته، به این دلیل است که مردم در حال رعایت پروتکل‌ها هستند و جامعه آگاه‌تر شده است، اما اگر همه افراد جامعه سبک زندگی خودشان را تغییر دهند، ویروس از بیماری‌زایی عقب می‌ماند. او به بخش دیگری از ماجرا اشاره می‌کند.
به گفته او، اتفاقاتی که در پاییز قرار است رخ دهد و نگرانی از همزمانی ویروس‌ها، مشکل روحی و روانی برای افراد ایجاد و سیستم ایمنی آنها را ضعیف می‌کند و سبب می‌شود تا نشانه‌های ویروس، شدیدتر شود: «به‌نظر می‌رسد پاییز امسال، ویروس‌هایی که در سال‌های قبل چندان برای ما خطرناک نبودند، حالا به‌دلیل درگیری با کرونا، هم میزان ابتلایشان بالاتر رود و هم درگیری‌شان شدیدتر شود؛ یعنی اثر ویروس‌های دیگر در این شرایط برای بدن، بیشتر از قبل می‌شود.» این ویروس‌شناس پیش‌بینی می‌کند که اتفاقات خوبی در پاییز امسال نخواهد افتاد: «تنها راه چاره این است که مردم پروتکل‌ها را به قوت اجرا کنند.»
ایمنی جمعی مسئله‌ای بود که از روزهای اول شیوع ویروس در بسیاری از کشورها مطرح شد که ایران هم یکی از آنها بود. هر چند که مسئولان وزارت بهداشت ازجمله معاون کل این وزارتخانه، آن را روشی غیرعلمی خواند و در دنیا کشورهایی مثل انگلیس، سوئد و نروژ که از این شیوه استفاده کردند، بسیار مورد انتقاد قرار گرفتند. نوروزی اما معتقد است که ایمنی جمعی در حال رخ دادن است؛ هر چند که توصیه نمی‌شود کسی در معرض ویروس قرار بگیرد تا مبتلا شود؛ چراکه هیچ‌کس نمی‌داند بدن چه واکنشی نسبت به این ویروس نشان می‌دهد: «ما در این مدت متوجه شدیم بسیاری از افراد به بیماری‌های پنهان مبتلا بودند که خودشان هم نمی‌دانستند و بعد از ابتلا به ویروس، تازه متوجه مشکل‌شان شده‌اند؛ بنابراین نمی‌توان تصور کرد ویروس بعد از ورود، چقدر بدن را تخریب می‌کند.»
کرونا در جهان رکورد تازه‌ای را ثبت کرد
دیروز سازمان جهانی بهداشت (WHO) از ثبت بالاترین رقم شناسایی موارد جدید ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در یک روز خبر داد. سازمان جهانی بهداشت در گزارشی اعلام کرد: برای بار دوم در جهان بالاترین رکورد موارد جدید ابتلا به بیماری کووید-۱۹ طی یک روز ثبت شد به‌گونه‌ای که ظرف ۲۴ ساعت ۳۰۷ هزار و ۹۳۰ مورد شناسایی شده است. رکورد پیشین ثبت شده توسط سازمان جهانی بهداشت از تعداد مبتلایان روزانه این بیماری مربوط به ششم‌ماه سپتامبر بوده که ۳۰۶ هزار و ۸۵۷ مورد جدید شناسایی شدند. طبق اعلام این سازمان، بیشترین افزایش آمار مبتلایان مربوط به ۳ کشور هند، ایالات متحده و برزیل بوده است. در هند ۹۴ هزار و ۳۷۲ مورد جدید ابتلا شناسایی شد و پس از آن ایالات متحده با ۴۵هزار و ۵۲۳مورد و برزیل با ۴۳ هزار و ۷۱۸ مورد جدید در رتبه دوم و سوم جای گرفتند. همچنین دو کشور آمریکا و هند بیش از ۱۰۰۰ مورد جدید فوتی را گزارش کردند و برزیل فوت ۸۷۴ نفر از مبتلایان به کووید-۱۹ را در مدت ۲۴ ساعت اعلام کرد.
هم‌اکنون هند از نظر آمار روزانه مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ در رتبه نخست جهان قرار دارد و هفته گذشته با ثبت ۹۷ هزار و ۵۷۰ مورد جدید طی یک روز رکورد جهانی را از آن خود کرد. همچنین موارد ابتلا به این بیماری در ۵۸ کشور ازجمله آرژانتین، اندونزی، مراکش، اسپانیا و اوکراین‌رو به افزایش است.
با وجود این، در میان کشورهای درگیر، شدت شیوع بیماری در هند به‌شدت نگران‌کننده است.
نظر شما