همشهری آنلاین_ثریا روزبهانی: این روزها که به دلیل شیوع ویروس کرونا، نیمکت‌های مدارس، جای خود را به آموزش‌های مجازی داده‌اند، مدارس روستایی پهنه غرب تهران با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حساسیت برای پیشگیری از ابتلا دانش‌آموزان در فضای مدرسه به این ویروس، همچنان دایر است. دانش‌آموزان هر روز صبح علاوه بر کتاب‌ها و دفترهایشان، ماسک، شیلد و الکل را هم برداشته و راهی مدرسه می‌شوند. این وسایل بهداشتی دیگر جزو وسایل اصلی دانش‌آموزان و مدارس محسوب می‌شود تا خطر ابتلا را در زمان آموزش به حداقل برسانند.
با نزدیک‌شدن فصل «پاییز» و موعد درس و دفتر و مدرسه، امسال مردم دنیا با تردید و دلهره به استقبال آغاز سال تحصیلی جدید رفتند. سالی که والدین در پی یافتن درست‌ترین شیوه برای سال آموزشی فرزندان‌شان هستند تا هم سلامت آینده‌سازان کشور حفظ شود و هم از درس و مدرسه عقب نمانند. برخی از خانواده‌ها هم همراه دانش‌آموزانشان به مدرسه آمده‌اند تا میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و شرایط مدرسه را بسنجند. دانش‌آموزان از همان ابتدای ورود به مدرسه، حرارت بدنشان با تب‌سنج اندازه‌گیری می‌شود تا در صورت مشاهده داشتن تب، به خانه بازگردند. سپس کفش‌هایشان با محلول ضدعفونی، گندزدایی و پاک می‌شود و دانش‌آموزان با ماسک یا شیلدهایی که برصورت دارند با رعایت فاصله‌گذاری ۲ متری از هم، روی نیمکت‌ها می‌نشینند. این حکایت هر روز دانش‌آموزان مدارس روستایی پهنه غرب تهران است. «مصطفی صبا»، مدیر مجتمع پسرانه شهید «آقا محمدی» و «شیرین» سولقان درباره حضور دانش‌آموزان با وجود ویروس کرونا، می‌گوید: «همه دانش‌آموزانی که در این مجتمع آموزشی در مقاطع ابتدایی و متوسطه ثبت‌نام کرده‌اند، پذیرش شدند. براساس گروه‌بندی و اطلاع‌رسانی‌ها انجام شده تقریباً همه دانش‌آموزان، از ساعت ۸ تا ۱۱، در مدرسه حضور دارند و کلاس‌ها به شکل حضوری برگزار می‌شود. هر کلاس ۸ تا ۱۰ نفر دانش‌آموز دارد. برای آن دسته از دانش‌آموزانی هم که تمایل به شرکت در کلاس‌های حضوری ندارند، همان آموزش‌ها غیرحضوری در شبکه «شاد» به آنها ارائه می‌شود.»
- شاد هفته آینده می‌آید
مدیر مجتمع آموزشی روستای سولقان درباره میزان تمایل خانواده‌ها برای شرکت در کلاس‌های حضوری می‌گوید: «در مقطع متوسطه، بیشتر دانش‌آموزان به سبب سنگینی و پرمحتوا بودن موضوع‌های آموزشی، به حضوری برگزار شدن کلاس‌ها تمایل دارند. به همین دلیل، حدود ۶۰درصد کلاس‌های آنها حضوری است و ابتدایی به جز کلاس اول نیز نظرخانواده ۵۰، ۵۰ است. نصفشان حضوری است و نصفشان غیرحضوری، اما نباید از موضوع ضعیف بودن اینترنت در این بخش هم غافل شد. متأسفانه به سبب راه‌سازی و ساخت و توسعه آزادراه «تهران‌ـ شمال» یا خرابی تیرهای برق براثر بلایای طبیعی، در ساعت‌های مختلف، برق روستا قطع می‌شود. برای همین، برنامه‌ها و تدریس‌های معلمان را به‌صورت «آفلاین» روی سایت قرار می‌دهیم تا هر موقع برق وصل شد، دانش‌آموزان بتوانند مباحث آموزشی را دنبال و از آنها استفاده کنند. در عمل آنها با یک روز تأخیر می‌توانند این فایل‌ها را ملاحظه کنند. هم‌چنین، شبکه آموزشی را هم از طریق تلویزیون دنبال می‌کنند.» به گفته صبا، برنامه شاد هنوز در این روستا راه‌اندازی نشده و دانش‌آموزان از برنامه مکملش که در «ایتا» آن را نصب کرده‌اند، استفاده می‌کنند. این برنامه هم مانند شاد، آیتم‌های متعدد و مفیدی دارد. البته برنامه آموزشی شاد هم در هفته آتی راه‌اندازی می‌شود. صفا باور دارد، مشکلات و موانع برسرراه زیاد است، اما باید با مشکلات کنار بیاییم تا بتوانیم کارهایمان را پیش ببریم. او درباره اقدامات انجام شده در این مدرسه برای پیشگیری از ابتلا دانش‌آموزان به ویروس کرونا، می‌گوید: «پروتکل‌های بهداشتی در این مدرسه با حساسیت‌های ویژه‌ای اجرا و رعایت می‌شود. برای مثال، در ورودی مدرسه، از داشتن ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده دانش‌آموزان اطمینان پیدا می‌کنیم و دانش‌آموزان هم بدون ماسک و شیلد حق ورود به مدرسه را ندارند. سپس با دستگاه، میزان تب و اکسی‌ژن‌شان سنجیده می‌شود. در مرحله بعدی، دست‌ها و لباسشان با مواد بهداشتی، ضدعفونی خواهد شد. هم‌چنین، کلاس‌ها هر روز پس از خارج شدن دانش‌آموزان، ضدعفونی می‌شوند.»علاوه بر مدارس و آموزش و پرورش، دهیاری روستاها هم به دنبال رفع چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان این محدوده است. «ابوالفضل میری»، روابط‌عمومی دهیاری سولقان، به گروه‌بندی کلاس‌های درسی دانش‌آموزان در مدارس این روستا اشاره می‌کند و می‌گوید: «مدارس دایر است و دانش‌آموزان هم حضوری و هم از طریق مجازی تعلیم می‌بینند. دانش‌آموزان در کلاس‌های حضوری گروه‌بندی شده‌اند. یعنی ساعت‌های آموزش را بین کلاسی که ۲۰ نفر دانش‌آموز دارد، تقسیم و هر ۵ دانش‌آموز در مدت تعیین شده، آموزش می‌بیند. در برخی از مدارس روستاها، مدیران مدارس، کسانی که پدر و مادرشان سواد کافی نداشته یا به گوشی‌های «اندروید» آشنایی ندارند شناسایی کرده و از دانش‌آموزان دعوت کرده‌اند به مدرسه بیایند و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، اشکالاتشان را رفع می‌کنند. در حقیقت، خود مدیران مدرسه دلسوزانه به آنها کمک می‌کنند.»
- شناسایی دانش‌آموزان نیازمند
زمان آغاز مدارس اگرچه از روز اول مهرماه است اما سال تحصیلی جدید به سبب شیوع ویروس کرونا و تعطیلی طولانی مدت مدارس، زودتر آغاز شد. «مریم مختار»، مدیر دبستان دخترانه شهید «احمد مرادی»، یکی دیگر از مدارس روستایی پهنه غرب تهران، ضدعفونی کامل کلاس‌ها در فاصله بین گروه‌بندی دانش‌آموزان را راهکاری برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در بین محصلان می‌داند. او در این‌باره می‌گوید: «این مدرسه نزدیک به ۱۶۰ دانش‌آموز دارد و به سبب تعداد کم آنها، کلاس‌ها حضوری برگزار می‌شود، اما این دانش‌آموزان به ۳ گروه تقسیم شده‌اند که هر گروه ساعت مشخصی به مدرسه مراجعه و آموزش می‌بینند. هم‌چنین، در فاصله بین رفتن گروه قبلی و آمدن گروه جدید، کلاس‌ها ضدعفونی و پاکسازی می‌شوند. اکنون تنها ۲۰ درصد دانش‌آموزان غیرحضوری دروس را دنبال می‌کنند. آنها از طریق شبکه آموزش با مباحث درسی آشنا می‌شوند و معلمانشان هم تکالیف آنها را رصد می‌کنند. در این مدرسه، پروتکل‌های بهداشتی، براساس خواسته‌ها و قوانینی که اداره آموزش و پرورش برای ما تعیین کرده است، مانند تب‌سنجی و ضدعفونی کردن مدرسه و دانش‌آموزان انجام می‌شود.» او به مشکلات آموزش مجازی در سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «در سال گذشته تحصیلی دانش‌آموزان به‌ویژه ماه‌های نخست با مشکلات بسیاری روبه‌رو شدند. به‌ویژه اتباعی که در روستا ساکن هستند. برای رفع مشکل دانش‌آموزان، مدرسه، اقداماتی انجام داد. برای مثال، برخی از والدین دانش‌آموزان بی‌سواد بودند یا به سبب مالی توان خرید گوشی را نداشتند. حتی برخی از دانش‌آموزان می‌خواستند از طریق شبکه تلویزیونی شاد آموزش‌ها را فرا بگیرند، اما تلویزیون‌هایشان چون قدیمی بود، شبکه شاد را نمی‌گرفت. به همین دلیل، برایشان تلویزیون تهیه و در اختیارشان قرار دادیم. برای امسال هم تدابیری اندیشیدیم و خانواده‌هایی که پدر و مادر بی‌سوادند یا گوشی هوشمند ندارند شناسایی کردیم و چون مدیر و معاون در مدرسه حضور دارند و تعداد این دانش‌آموزان هم کم است به مدرسه می‌آیند و از این امکانات استفاده می‌کنند.» مختار، همراهی خانواده‌ها را در فراگیری دانش‌آموزان در این شرایط به‌عنوان مسئله مهمی می‌داند و می‌گوید: «ما همه تلاشمان را برای یادگیری بهتر دانش‌آموزان انجام می‌دهیم، ولی همراهی خانواده‌ها بسیار مهم است. متأسفانه اغلب بچه‌ها به سبب اختلال‌های رفتاری و نوشتاری روی دروس تمرکز ندارند. اگر مشکل تمرکز آنها برطرف شود، به خوبی دروس را چه حضوری و چه از طریق مجازی و برنامه شاد فرا می‌گیرند. در ایام کرونا، بچه‌ها ورزش و تفریحی نداشته‌اند تا انرژی‌شان تخلیه شود. برای همین، درس یاد گرفتنشان مشکلاتی به بار خواهد آورد. برای مثال، پدر و مادر باید بدانند اختلال خواندنی چیست یا فرزندشان مفاهیم ریاضی را بلد نیست. این اختلال‌ها در بچه‌ها وجود دارد و اولیا هم بلد نیستند چگونه با آن برخورد کنند. در مدرسه، ابتدا معلم تلاش می‌کند تا با حرکات و رفتارهای شناختی، حواس و تمرکز دانش‌آموز را به درس جلب کند، اما در خانه این امر اتفاق نمی‌افتد. برای همین، والدین باید این قوانین را یاد بگیرند که این آموزش‌ها مثمرثمر باشد.»
- توسعه امکانات آموزشی
در مدرسه روستای «رندان»، حدود ۳۰ دانش‌آموزان پذیرش شده است که به گفته «مرضیه احمد»، دهیار روستا رندان، دروس را از طریق مجازی و آنلاین آموزش می‌بییند. او در این‌باره می‌گوید: «با توجه به پیگیری‌های انجام شده از سوی بخشداری و فرمانداری و همراه اول، مشکل اینترنت‌مان حل شده و دانش‌آموزان برای تدریس آنلاین مانعی ندارند و از طریق برنامه، آموزش‌های لازم را فرا می‌گیرند. البته برخی از گوشی‌های دانش‌آموزان قدیمی و ممکن است برای وصل شدن به شبکه، دردسرهایی پیش رو داشته باشند. به همین دلیل، اگر خیّران برای بچه‌ها «تبلت» تهیه کنند، می‌توانیم در ساعت‌های مشخص در مدرسه آنها را در اختیارشان قرار دهیم.»
- پوشش نامناسب و ضعیف شبکه‌های مخابراتی
«ابوالقاسم زنگویی»، سرپرست اداره آموزش و پرورش منطقه ۵، تعداد دانش‌آموزان روستاهای پهنه غرب تهران را ۷۷۷ نفر عنوان می‌کند و می‌گوید: «در مقاطع دور اول و دوم ابتدایی، ۵۳۶ نفر و در مقطع متوسطه اول ۲۴۱ نفر در روستاهای تحت‌پوشش مشغول تحصیلند. با توجه به نظر مقام عالی وزارت آموزش و پرورش، اولویت آموزش با توجه به شیوع ویروس کرونا بر حضور دانش‌آموزان است، ولی اجباری برای حضور دانش‌آموزان نیست. هم‌چنین به سبب نداشتن زیرساخت‌های درست، قطعی برق، قطعی اینترنت و ضعیف بودن شبکه، مدارس آمادگی دارند که خدمات حضوری، غیرحضوری و ترکیبی را به دانش‌آموزان ارائه دهند. هم‌چنین، دانش‌آموزانی که برای حضور در کلاس‌ها تمایل ندارند، می‌توانند از راه‌های ارتباطی و آموزشی، مانند شبکه شاد، «درس نامه» و پیام‌رسان ایتا دروس را آموزش بینند.» زنگویی در پاسخ به این سؤال که آیا راهکاری برای بازنماندن از تحصیل دانش‌آموزان روستایی به سبب نداشتن موبایل‌های پیشرفته یا برخورداری از سرعت اینترنت مطلوب اندیشیده شده است، می‌گوید: «با توجه به تعداد کم دانش‌آموزان کلاس‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تشکیل می‌شود. هم‌چنین، ارائه درس‌نامه و جزوات به آنان هم از دیگر اقداماتی است که در پیشبرد تحصیلی آنها می‌تواند تأثیر بسیاری داشته باشد. هم‌چنین، خود خانواده‌ها هم با بررسی جوانب بهداشتی و آموزشی بیشتر به برپایی مدارس به شکل حضوری تمایل دارند. از سوی دیگر در حال حاضر روش آموزش غیرحضوری با توجه به کوهستانی بودن روستاهای منطقه غرب و پوشش نامناسب و ضعیف شبکه‌های مخابراتی و نیز فقدان زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های آموزشی در بستر «وب» و آموزش غیرحضوری با چالش مواجه خواهد بود. به همین دلیل، این روش برای روستاها در منطقه غرب غیرممکن است.»
- میانگین هر کلاس ۱۲ نفر
میانگین متوسط دانش‌آموزان هرکلاس روستایی، ۱۲ تا ۱۵ نفر است. تلاش شده تا هیچ خانواده روستایی به دلیل فقدان مدرسه، مجبور به ترک روستا و مهاجرت به شهر نباشد. بنابراین، برای توسعه مدارس روستایی از حمایت‌های فراسازمانی از جمله حمایت‌های شهرداری‌ها، بخشداری، فرمانداری و جامعه خیّران مدرسه‌ساز استفاده می‌شود.
- نخستین مدرسه روستایی
دبستان سولقان، نخستین دبستانی بود که در سال ۱۳۲۹ به همت «محمدکاظم شفیعی» از بخش کن افتتاح شد. او یکی از خانه‌های خود را به مدت ۵ سال رایگان و بلاعوض به اداره «فرهنگ» واگذار کرد. او که یکی از ملاکان سولقان بود یک سال بعد، خانه دیگری را در روستای «سنگان» به مدت ۵ سال به اداره فرهنگ واگذار کرد که در همان سال، ۵۰ نفر در این دبستان مشغول تحصیل شدند. «محمدتقی محبی»، سال ۱۳۳۰ را سالی می‌داند که روستاهای اطراف کن هم مدرسه‌دار شدند. او می‌گوید: «روستاهای تابعه بخش کن، کم‌کم مدرسه‌دار شدند. «معصومه» و «بتول فرمانفرماییان»، یک خانه را در روستای «پونک» برای تحصیل دانش‌آموزان وقف کردند که توانست در سال نخست، ۶۰ دانش‌آموز را به امر تحصیل مشغول کند. این مدرسه به نام واقفان آن یعنی فرمانفرمایان نامگذاری شد. سال بعد یعنی سال ۱۳۳۱، اهالی، «حصارک» خانه‌ای را به اداره فرهنگ واگذار کردند تا در آنجا مدرسه‌ای ساخته شود. چندین بار با اهالی «کشار» مذاکره شد تا مدرسه‌ای نیز در این روستا ساخته شود. به سبب نبودن زمین مناسب و مخالفت برخی اهالی، این اتفاق تا سال ۱۳۳۷ عقب افتاد. در این سال، شخصی به نام «سیدالعلما»، کمر همت بست و ساختمانی از خود آماده کرد تا نخستین مدرسه روستا ساخته شود. در این مدرسه، روزها دانش‌آموزان مشغول تدریس بودند و حدود ۳۰ نفر از سالمندان نیز شب‌ها به کلاس اکابر می‌رفتند تا کسب علم کنند.»
نظر شما