به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، دکتر حمید علیزاده لاهیجانی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و مسئول تیم نمونه برداری تحقیقاتی میدانی در خلیج گرگان در این باره گفت: با توجه به کاهش عمق و مساحت خلیج گرگان طی سالیان گذشته که در اثر عواملی چون کاهش تراز آب دریای خزر، بسته شدن کانال‌های ارتباطی مانند کانال خزینی، نرخ بالای رسوب‌گذاری در خلیج گرگان و میزان بالای ورود مواد مغذی که سبب رشد و تراکم بسیار زیاد علف‌های دریایی Ruppia maritima در چند سال اخیر شده است، بیم آن می‌رود که در صورت عدم اقدام مبتنی بر راهکارهای دقیق علمی جهت بهبود شرایط این زیست بوم با ارزش در جنوب دریای خزر، این خلیج به یک تالاب مرطوب داخلی تبدیل شود.
علیزاده در بیان جزئیات مطالعات مرتبط با احیاء خلیج گرگان که در نواحی ساحلی و در دو فصل بهار و تابستان سال جاری انجام شد، به تشریح اندازه‌گیری‌های میدانی فصل بهار پرداخت و افزود: در این عملیات میدانی مطالعات فیزیک دریا شامل اندازه‌گیری نیمرخ پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب خلیج گرگان (دما، اکسیژن محلول، شوری آب، غلظت کلروفیل و کدورت) با استفاده از دستگاه CTD، بررسی میزان جریان ورودی و خروجی آب در خلیج گرگان با استفاده از دستگاه‌های جریان‌سنج (RCM۹) و همچنین در مطالعات زمین‌شناسی وضعیت رسوبات بستر، در مطالعات شیمی دریا میزان غلظت مواد مغذی (نیتروژن و فسفر) و در مطالعات زیست‌شناسی دریا شناسایی و فراوانی فیتو و زئوپلانکتون‌ها و نیز کفزیان در خلیج گرگان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.
وی با اشاره به جزئیات نمونه‌برداری میدانی در سطح خلیج گرگان در فصل تابستان با بیان این که در چندین ایستگاه نمونه‌برداری و مطالعات زمین‌شناسی، شیمی و زیست‌شناسی دریا و بررسی پراکنش و فراوانی میکروپلاستیک‌ها و همچنین در سطح گسترده‌تری از خلیج گرگان اندازه‌گیری پارامترهای فیزیکی آب با استفاده از دستگاه CTD انجام شد، اظهار کرد: در تکمیل مطالعات شیمی دریا از ۶ رودخانه و زهکش ورودی به خلیج گرگان شامل (گرگانرود، بندر ترکمن، قره سو، باغوکناره، محمدیه و بندر گز) به منظور بررسی میزان بار مواد مغذی و بار معلق ورودی به خلیج گرگان نمونه‌برداری صورت پذیرفت. همچنین با نصب دستگاه‌های جریان‌سنج و نیز تله‌های رسوب‌گیر به مدت ۱۵ روز بررسی دقیق میزان جریان ورودی و خروجی به خلیج گرگان و نیز بررسی نرخ رسوب‌گذاری در نقاط مختلف آن به عمل آمد.
معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با اشاره به نتایج بدست آمده از اندازه‌گیری‌های میدانی و مدل‌سازی عددی تبادل آب در محدوده شبه جزیره آشوراده و خشکی (بندر ترکمن) اعلام کرد: تبادل آب در تراز بالای آب دریای خزر با سهولت بیشتری صورت می‌پذیرد و با کاهش تراز آب دریای خزر امکان تبادل آب از طریق کانال‌های ارتباطی چاپقلی و آشوراده کمتر می‌شود. همچنین سرعت متوسط جریان در دوره اندازه‌گیری ۳ سانتی‌متر بر ثانیه و جهت آن به سمت خلیج گرگان بود که این بدان معنی است که در دوره دو هفته‌ای اندازه‌گیری عمدتا آب دریای خزر وارد خلیج گرگان شده است، دلیل این امر تبخیر زیاد آب در خلیج گرگان و نیز کاهش دبی آب ورودی رودخانه‌ها به خلیج گرگان است، هرچند که تراز آب دریای خزر همچنان روند کاهشی دارد.
علیزاده نرخ رسوب‌گذاری در دهانه خلیج گرگان (بندر ترکمن-آشوراده) را بالا عنوان کرد و افزود: نرخ رسوب‌گذاری در این منطقه به طور میانگین ۴۳/۱ سانتی‌متر بر سال اندازه‌گیری شد. مقدار رسوب‌گذاری در محدوده رشد گیاهان تالابی به مراتب بیشتر است.
وی تاکید کرد: در صورتی که تراز آب کاهنده باشد یا این که حول تراز فعلی با اندکی نوسان پایدار بماند، انتظار بسته شدن دهانه خلیج گرگان را باید داشته باشیم. دلایل آن شامل انتقال رسوب از غرب به شرق در راستای میانکاله و از شمال به جنوب در راستای گمیشان است. این رسوبات در دهانه خلیج گرگان ته‌نشست می‌کنند. کاهش تراز آب سبب کاهش عمق در دهانه ورودی شده که نتیجه آن ایجاد شرایط مناسب برای رشد گیاهان تالابی و همچنین کاهش سرعت آب است. در این شرایط رسوبات بیشتری در دهانه خلیج به تله می‌افتند و بسته شدن دهانه را تسریع می‌کنند.
وی نسبت به بسته شدن دهانه خلیج گرگان و به دنبال آن پیامد خشک شدن سریع خلیج با توجه به این که میزان تبخیر حدود دو برابر بیشتر از میزان بارش است، هشدار داد و تصریح کرد: بسته شدن دهانه خلیج گرگان باعث می‌شود این خلیج به‌سرعت خشک شود، زیرا میزان تبخیر حدودا دو برابر بیشتر از میزان بارش است. آبدهی رودخانه‌های ورودی به خلیج گرگان حتی در شرایط طبیعی آن قدر نیست که بتواند کمبود آب آن را جبران کند. از این رو تسهیل تبادل آب خلیج گرگان از مسیرهای طبیعی برای جلوگیری از خشک شدن آن ضروری است. تسهیل تبادل آب سبب بهبود کیفیت آب خلیج گرگان می‌شود. اما عمق آب خلیج گرگان و مساحت پهنه آبی آن به طور مستقیم وابسته به تراز آب است و با تسهیل تبادل آب تغییری نمی‌کند.
بر اساس اعلام روابط عمومی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، این پژوهشگر حوزه علوم دریایی در ادامه خاطرنشان کرد: مدل‌سازی غبار در منطقه با فرض خشک شدن خلیج گرگان نشان می‌دهد که در این حالت خلیج گرگان به عنوان منبع غبار محلی عمل خواهد کرد که تا فاصله پنجاه کیلومتر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. البته علاوه بر تسهیل تبادل آبی خلیج گرگان با دریای خزر از مسیرهای طبیعی آن باید اقدامات لازم برای کاهش مواد مغذی حاصل از سکونت‌گاه‌ها، زمین‌های کشاورزی و آبزی‌پروری اجرایی شود. همچنین تامین حقابه زیست محیطی رودخانه‌های ورودی سبب یکپارچگی و پایداری اکولوژیک خلیج گرگان خواهد شد.
نظر شما