همشهری آنلاین- فاطمه کاظمی: اشخاص برجسته‌ای چون پرویز اذکایی - نویسنده و تاریخ‌دان، پرویز پرستویی - بازیگر، امیرشهاب رضویان- کارگردان، عبدالله کوثری- مترجم، مسعود جعفری جوزانی- کارگردان، احمدرضا درویش- فیلمساز، مجید برزگر- سینماگر، علیرضا بهرامی- نویسنده و شاعر، مهتاب کرامتی- بازیگر، بهرام بهرامیان- کارگردان، بهرام توکلی- کارگردان، احمد آریامنش- خوشنویس، قاسم زارع- بازیگر، مرتضی پورصمدی- مدیر فیلمبرداری، عبدالله باکیده- کارگردان، مهرداد زاهدیان- کارگردان، حسین زندی- روزنامه‌نگار، حسین عناصری- گرافیست، جمال ساداتیان- تهیه کننده به همراه ۳۵۰ نفر از اهالی فرهنگ و هنر همدان در نامه‌ای به رئیس شورای شهر همدان از وی خواستند در همدان یک خیابان و یک میدان به نام زنده‌یاد استاد شجریان نامگذاری کند. امضاکنندگان این نامه میدان مالیات و خیابان پرستو را برای این کار پیشنهاد داده‌اند.
این در حالی است که چند روز پیش شهرداری به دستور اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، بنرهای یادبود استاد شجریان را که به همت بخش خصوصی در خیابان‌های شهر نصب شده بود، شبانه پایین کشید. این خبر حتی در رسانه‌های بین المللی منعکس شد و چهره همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران را به چالش کشید.
در نامه اهالی فرهنگ و هنر همدان آمده است: «همان‌گونه که آگاه هستید، چند روزی است که عموم مردم در فقدان از دست دادن استاد بی‌همتای موسیقی ایرانی، عالی‌جناب محمدرضا شجریان به سوگ نشسته‌اند. ما تعدادی از اهالی فرهنگ و هنر استان همدان برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره استاد مسلم موسیقی ایران درخواست می‌کنیم، برای احترام به خواست عمومی و در راستای اجرای بند ۲۴ ماده ۷۶ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران یکی از میدان‌ها و خیابان‌های اصلی شهر را به نام استاد محمدرضا شجریان نامگذاری کنید. گفتنی است پیش از این در تهران، مشهد، شیراز و چند شهر دیگر این نامگذاری انجام شده است».
اهمیت توجه به خواست عمومی
«علیرضا بهرامی» شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار همدانی در این‌باره بر اهمیت توجه تصمیم‌گیران به خواست عمومی تأکید می‌کند و می‌گوید: در فعل و انفعالات اجتماعی، یک واقعیت مهم سلیقه عام و خواست عمومی است و هرچه تصمیمات مسئولان و تصمیم‌گیران به خواست عمومی نزدیک‌تر باشد، طبیعتا هم اقناع بیشتری به وجود می‌آورند و هم اعتمادسازی می‌کنند و هم خیلی از کاستی‌ها با ملایمت عمومی مواجه می‌شود و همدلی و همراهی‌های زیادی به وجود می‌آورد.
وی با بیان این‌که خیلی وقت‌ها برعکس این روند مشاهده شده، توضیح می‌دهد: هر گاه مسئولان و تصمیم‌گیران به خواست عمومی بی‌توجهی کرده‌اند، در مناسبات عمومی خود بیشتر دچار مشکل شده‌اند و باعث کاهش حس همدلی عمومی و اعتماد عمومی در جامعه شده‌اند و در ادامه با کاهش همراهی‌های عمومی ناشی از اعتماد عمومی مواجه بوده‌اند.
بهرامی معتقد است: جامعه ایران در چند دهه اخیر از نظر فکری پیشرفت‌های زیادی داشته افزایش تعداد تحصیل‌کرده‌ها باعث شده حتی در روستاهای کوچک نیز کوچه‌ها و معابر به نام مفاخر نامگذاری شوند. زمانی انتخاب نام گل‌ها و گیاهان به اهالی حس خوبی می‌داد و حالا انتخاب نام مفاخر حس خوبی ایجاد می‌کند و این ناشی از میل به سرمایه‌سازی فرهنگی است. آن هم در شرایطی که مفاخر ما توسط کشورهای دیگر مصادره به مطلوب می‌شود و گاه به تغییر هویت آن‌ها می‌انجامد. بنابراین نامگذاری مفاخر بر روی کوچه و خیابان‌ها ایجاد یک ارزش افزوده برای جامعه است.
این نویسنده و شاعر همدانی به گذشته برمی‌گردد و می‌گوید: یادم هست در دوران نوجوانی استاد شجریان و شهرام ناظری گوش می‌کردیم و آن سال‌ها آلبوم‌هایی تولید شد که برای ما لحظه‌های دل انگیزی ساخت و شخصیت فرهنگی ما را شکل داد. همان زمان صدای استاد شجریان از رادیو و تلویزیون و حتی بلندگوهای عمومی آرامگاه بوعلی پخش می‌شد.
وی ادامه می‌دهد: آن چیزی که شخصیت فرهنگی ما را شکل داده با فعل و انفعالات سیاسی قابل تغییر نیست و اگر فعل و انفعالات سیاسی باعث شده دیگر صدای استاد شجریان از رادیو شنیده نشود، باعث نمی‌شود که ما خاطرات خود را پاک کنیم و چیز دیگری جایگزین کنیم. کمااین‌که نهادهای حاکمیتی وقتی می‌خواستند یک موسیقی کاباره‌ای را پس بزنند، صدای استاد شجریان را پخش می‌کردند و نامش را موسیقی فاخر می‌گذاشتند، معنای موسیقی فاخر که با تحولات سیاسی تغییر نمی‌کند.
بهرامی تأکید می‌کند: با این تفاسیر آن‌چه تار و پود ما را شکل داده باید مرجعی برای تصمیم‌گیران باشد و اگر آن‌ها این فرصت‌ها را از دست بدهند، در نهایت ساختار حاکمیت متضرر می‌شود.
حداقل پاسداشت و قدردانی
«مجید برزگر» سینماگر برجسته همدانی که کارگردانی فیلم‌هایی مانند «فصل باران‌های موسمی» و «پرویز» را در کارنامه خود دارد، درباره اهمیت تحقق این خواسته شهروندان همدانی می‌گوید: نامگذاری یک خیابان یا میدان به نام استاد شجریان یا هر چهره‌ای که جزو مفاخر این مملکت محسوب می‌شود، بیش از آن‌که نفعی برای او داشته باشد، به سود ماست. این پاسداشت حداقل حرمت‌گذاری و قدردانی ما نسبت به کسی است که همه زندگی خود را صرف فرهنگ این سرزمین کرده است.
برزگر معتقد است ما در این زمینه کوتاهی کرده‌ایم و ادامه می‌دهد: قطعا در آینده از روزگارانی که زنده‌یاد شجریان در آن زندگی می‌کرده و انسان‌هایی که با او هم دوره بوده‌اند، یاد خواهد شد و آیندگان به کم‌کاری ما پی خواهند برد همانطور که درباره «احمد شاملو» هم این کم‌کاری شد.
همدان به این نامگذاری نیاز دارد
این فیلمساز همدانی با بیان این‌که این ممکلت نیاز به سد و جاده ندارد بلکه این سرزمین نیاز به تقویت و بازسازی فرهنگ دارد و نیازمند کار فرهنگی است، توضیح می‌دهد: نامگذاری معابر، خیابان‌ها و میدان‌ها به نام مفاخر کمترین کاری است که در حق آن‌ها می‌توان انجام داد؛ انسان‌هایی که راه درست را انتخاب کردند و سرسختانه به مسیر خود ادامه دادند. ما باید به روزگاری که انسان‌هایی چون زنده‌یاد شجریان و «بهرام بیضایی» در آن زندگی کرده‌اند، افتخار کنیم.
برزگر درباره اهمیت چنین اتفاقی برای همدان با اشاره به این‌که در همه جای ایران باید این اتفاق بیفتد، می‌گوید: باید یادمان بماند دستاوردهای انسان‌هایی چون استاد شجریان بسیار بیشتر از هر سیاستمداری است. همدان با سابقه فرهنگی بسیار به این نامگذاری نیاز دارد و همدانی‌ها در آینده به آن افتخار خواهند کرد.
هم محبوب ؛ هم مشهور
«امیرشهاب رضویان» دیگر سینماگر همدانی که در تمام اتفاقات فرهنگی همدان کنار فعالان مدنی ایستاده و از آن‌ها حمایت کرده نیز می‌گوید: یک هنرمند ملی هم‌قیاس با «میرزاده عشقی» درگذشته که یک خیابان در همدان به نام او هست. وقتی هنرمندی با این میزان از وجاهت و محبوبیت فوت می‌کند، نامگذاری یک خیابان و میدان به نام او، کمترین کاری است که شهروندان یک شهر می‌توانند آن را مطالبه کنند و شهرداری و شورای شهر می‌توانند انجام دهند. استاد شجریان از جمله هنرمندانی است که هم محبوب بود و هم مشهور.
وی ادامه می‌دهد: در دهه پنجاه دو نوع موسیقی موسیقی کوچه‌بازاری و موسیقی پاپ بسیار فراگیر شده بود. هنرمندانی چون زنده‌یاد شجریان با برگزاری کنسرت، انتشار آلبوم موسیقی اصیل ایرانی، شرکت در جشن هنر و حضور در رادیو و تلویزیون، نسل ما را با موسیقی اصیل ایرانی آشنا کردند.
رضویان در توضیح این جمله که نامگذاری یک خیابان به نام استاد شجریان، اعتباری برای همدان محسوب می‌شود، می‌گوید: نزدیک به ۳۵۰ نفر این نامه را امضا کرده‌اند و شهرداری و شورای شهر باید به خواست این ۳۵۰ نفر احترام بگذارند.
این سینماگر همدانی درباره اتفاق تلخ پایین‌کشیدن بنرهای یادبود زنده‌یاد شجریان در همدان توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد و شهرداری معتقد است: این اتفاق برای هر شهری خجالت آور و مایه سرشکستگی است و این یعنی نهادهای دولتی ارزش این هنرمند ملی را نمی‌شناسند. واقعیت این است که کسی به خاطر ندارد شهردار یا مدیر فرهنگ هم‌دوره با انسان‌هایی مانند میرزاده عشقی، عارف قزوینی و ابوالحسن خان صبا چه کسانی بوده‌اند اما نام هنرمندان است که در ذهن‌ها و یادها می‌ماند. آقایان شهردار و مدیرکل فرهنگ حداقل کاری که می‌توانند بکنند این است که به گونه ای فعالیت کنند که نام نیکی از آن‌ها هم به یادگار بماند.
شهر متعلق به همه سلیقه‌هاست
«حسین زندی» روزنامه‌نگار همدانی که مسئولیت جمع آوری امضاها را بر عهده داشته، می‌گوید: شهر متعلق به یک طیف یا سلیقه خاص نیست. دوستداران استاد شجریان که تعدادشان نیز بسیار زیاد است، مانند سایر شهروندان عوارض و مالیات پرداخت می‌کنند و به اندازه سایر شهروندان حق دارند از خدمات شهری، اجتماعی و فرهنگی شهر استفاده کنند بنابراین انتظار داریم مدیران فرهنگی و اعضای شورای شهر همه سلیقه‌ها و همه شهروندان را به یک نگاه بنگرند.
زندی می‌افزاید: این اتفاق در شهرهایی مانند تهران و شیراز و حتی برخی شهرستان‌ها و روستاهای کوچک افتاده و شهر ما تافته جدا بافته نیست. اتفاقا امروز اعضای شورای شهر و مدیران شهری با چنین تصمیمی نشان می‌دهند چقدر به مردم نزدیکند و چه اندازه مطالبات فرهنگی شهروندان برای آن‌ها مهم است.
این روزنامه‌نگار با اشاره به اهمیت این نامگذاری ادامه می‌دهد: وقتی ما از الگوهای فرهنگی سخن می‌گوییم و معتقدیم باید از فرهنگ غرب فاصله بگیریم پس نمی‌توانیم با آثار و مفاخری مانند استاد شجریان مخالفت کنیم و آنان را نادیده بگیریم. همانطور که نام سعدی، حافظ، فردوسی و خیام که همدانی نیستند اما معابر شهر ما را مزین کرده‌اند، نامگذاری خیابان و میدانی به نام بلند استاد شجریان که اتفاقا هم‌دوره و معاصر ساکنان شهر ما بود، هیچ منافاتی ندارد. این قدرشناسی از شخصیت کسی است که سال‌ها برای مردم ما خاطره ساخته است. البته کاش زمانی که این استاد زنده بود چنین اتفاقی افتاد.
نظر شما