نظرسنجی از مردم تهران درباره صرفه‌جویی در مصرف آب

در همین راستا مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای روزنامه همشهری به نظرسنجی تلفنی از مردم تهران اقدام کرده است. در زیر نتایج به‌دست آمده از این نظرسنجی را می‌خوانیم:

مدیر طرح: فریده درفشی
همکاران: شبنم چهره،‌ سیامک کفایی، زهرا ادریس آبادی، میترا زاغی، سمیه گایگانی 

  پیشگفتار
«صرفه جویى کم مصرف کردن نیست، درست مصرف کردن است.» هرچند همه ما بارها این جمله را شنیده یا خوانده ایم، اما اغلب از کنار آن بى تفاوت گذشته ایم. این که چرا در اغلب خانواده هاى ایرانى با وجود تربیت دینى و آموزه هاى اخلاقى، صرفه جویى هنوز نهادینه نشده یا رنگ و بویى ندارد.

 در مبانى عقیدتى مسلمانان به مراتب این امر مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. در قرآن کریم آمده است: «از نعمت هاى الهى بخورید و بیاشامید ولى اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد.» (سوره اعراف آیه ۳۱) صرفه جویى به تعبیرى ترسیم آینده در قالب برنامه ریزى صحیح و درست است. بنابراین صرفه جویى کردن به معناى داشتن تفکرى آینده نگرانه است به گونه اى که هم مى توان از زندگى امروز احساس رضایت و هم از آینده خیالى آسوده داشت.

حیات موجودات زنده در گرو آب به عنوان مایع حیات است. گرچه منابع آبی در جهان به شکل های مختلفی همچون دریا، باران، رودخانه و... دیده می‌شود، اما عدم تناسب میان مصرف و چرخه تولید آب و عدم تناسب در پراکندگی جغرافیایی سبب شده است، معضلات عمده‌ای برای انسان پدید آید. هر گونه حیات محتاج آب است. امروزه معضل آب در جهان سبب شده است که جمله"انسان ها برای ادامه حیات خود به آب آشامیدنی نیاز دارند" به یکی از سرفصل های مهم و بنیادین برنامه ریزان  و سیاستگذاران مبدل شود.

با افزایش جمعیت کلانشهرهایی مانند تهران، کمبود منابع آب طبیعی به نگرانی عمده این شهرها بدل شده است. گاهی بدلیل مشکلات کمبود آب ، این ماده را جیره بندی می‌کنند تا مصرف آن تعدیل شود. اما به راستی مشکل از کجا آب می خورد؟

درپی اظهار نگرانی از کمبودها و یا افزایش تقاضای تأمین  بموقع و مناسب و عدم امکان تأمین بیشتر آب درفصل تابستان به علل مختلف از جمله خشکسالی ها و جریان کم ورودی به سدها و یا افت سفره های  زیرزمینی، زنگ های خطر کمبود  و لزوم اعمال صرفه جویی و چاره جویی بحران به صدا درآمده‌است. اما واقعیت این است که بدون شناخت و توجه به نقش، اهمیت، خواست و فرهنگ  مصرفی بخشهای کوچک یا بزرگ مردم، صرفه جویی آب امکان پذیر نیست مصرف کنندگان  باید ارزش واقعی آبهای تأمین شده و اهمیت حفاظت و نگهداری و مصرف بهینه آنها را بیش از پیش شناخته و مورد توجه قراردهند تا هر یک به سهم خود، در رسیدن به اهداف صرفه جویی، تلاش کنند.

یکی از راههای افزایش آگاهی و ایجاد انگیزه و علاقه مندی برای صرفه جویی  بین مردم تبلیغاتی است که رسانه های مختلف می توانند انجام دهند. رسانه ها باید مردم را از مشکلاتی که در اثر مصرف بی رویه آب با آن دست به گریبان می شوند بهتر و بیشتر آگاه کنند تا با جلب مشارکت مردم و هماهنگی گروه های مختلف مصرف کننده بتوان این معضل را تا حدودی بر طرف کرد. در واقع مصرف‌کنندگان می دانند که تلاش امروز آنان برای رفاه بهتر فرزندانشان دررآینده است و هدر دادن منابع فعلی آب، به معنی محروم کردن نسلهای بعدی از این موهبت الهی است.

مدتی است که دولت، هفته اول تیرماه را به عنوان هفته صرفه جویی درمصرف آب انتخاب، معرفی کرده است و با تمام توان و به کارگیری رسانه های گروهی، سعی در شناسایی و جلوگیری از اتلاف و یا به هدر دادن آب که یکی از نعمات گران قدر و بزرگ خداوندی است، می‌کند.

صرفه جویی را می‌توان به کمک سه لایه مهم جامعه، یعنی «مدیران و تصمیم گیران»؛ «مصرف کنندگان عمده» و «خرده مصرف کنندگان یا ساکنین جوامع شهری» اعمال کرد. اجرای صرفه جویی، به همکاری مسئولین، مدیران، مهندسان و همه مردم که حلقه های بهم پیوسته جامعه هستند  بستگی دارد. تا بتوان آب مورد نیاز برای تداوم حیات و بقای نسل های آینده و آینده بسیار دور، را حفاظت و اقدامات «صرفه جویی» را کامل نمود.

توصیه های شرکت آب و فاضلاب برای صرفه جویی در مصرف آب 
راههای عملی برای صرفه جویی در مصرف آب بسیاراند. به عنوان مثال "شرکت آب و فاضلاب" در این زمینه به چهل مورد اشاره کرده است که برخی از آنها عبارتند از:

1- از آب حفاظت کنید، چون زندگی ما به آن وابسته است. هیچگاه به دلیل این که فرد دیگری مسوول پرداخت آب بهاست، آب را هدر ندهید.
    
2- موقع مسواک زدن شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.
   
3- هنگام استحمام در فاصله بین شستن بدن و سر، لزومی ندارد که شیرآب به طور پیوسته باز باشد.
    
4- برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته ها و گل ها از روش آبیاری قطره ای استفاده کنید.
   
5- برای دوش گرفتن در حمام، زمان بگیرید و آن را به کم تر از پنج دقیقه برسانید، با این روش ماهیانه حدود چهار هزار لیتر آب صرفه جویی خواهد شد.
    
6- بهتر است برای شستن سبزی ها ابتدا آن ها را در ظرفی خیس کنید و سپس آب بکشید.
    
7- از جریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید. این کار غیر از مصرف بی رویه آب، کیفیت مواد غذایی را هم کاهش می دهد.
   
8- فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب بازی ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیاز دارند، خودداری کنید.
    
9- هنگام استفاده از دستشویی، شیر آب را به طور مداوم باز نگذارید چون جریان دایم آب موجب هدر روی آن می شود.
       
10- برای نظافت حیاط به جای مصرف آب، بهتر است از جارو استفاده شود.
       
11- تمام شیلنگ ها، اتصالات و شیرها را به طور مرتب کنترل کنید تا از نشتی آب جلوگیری شود.
    
12- در مواقع جایگزینی یا افزودن گل و گیاه در باغچه خانه، گیاهی را انتخاب کنید که آب کم تری مصرف کند. به این طریق سالانه 200ر2 لیتر آب برای هر گیاه صرفه جویی خواهد شد.
       
13- لوله های آب گرم را عایق بندی کنید تا برای رسیدن آب گرم به شیرآب لازم نباشد آن را بی جهت باز بگذارید.
   
14- هرگز آبی را که می توان به مصارفی نظیر آبیاری یا شست وشو رسانید، فاضلاب حساب نکنید.
    
15- ماشین های لباسشویی معمولامقدار زیادی آب مصرف می کنند. بنابراین اگر از تعداد دفعات کاربرد ماشین لباسشویی بکاهید، عملادر مصرف آب صرفه جویی کرده اید.
   
16- آب خنک مورد مصرف خود را همواره در یخچال نگهدارید تا مجبور نباشید شیر آب را برای مدتی باز بگذارید تا آب خنک شود.
    
17- به کودکان آموزش دهیم تا با بستن به موقع شیر، از هدر رفتن آب جلوگیری کنند.
   
18-به جای شستن اتومبیل با شیلنگ آب، از یک سطل آب هم می توان استفاده کرد.
   
19-در حالی که کمبود آب در شهر احساس می شود، لزومی به شست وشوی پیاده روی مقابل مغازه و منزل نیست.
    
20-هنگام احداث ساختمان از کارگران ساختمانی بخواهید از آب تصفیه شده استفاده نکنند.
      
21- تا حد امکان از آب شرب برای فضای سبز استفاده نشود. باغچه را در شب یا صبح زود آبیاری کنید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
    
22-در مراکز آموزشی و مدارس به اطفال و دانش آموزان محدودیت منابع آب و روش های صرفه جویی آن را آموزش دهیم.
       
23-در محل کار، کارکنان را به صرفه جویی در مصرف آب تشویق کنید. همچنین پیشنهاد کنید گرایش به حفاظت از آب در فعالیت های عملی و دوره های آموزشی آن ها گنجانده شود. 
   
24-گروه های فرهنگی، غیردولتی را به ایجاد و ارتقای فرهنگ حفاظت از آب در میان کودکان و بزرگسالان تشویق کنید.
    
25-هرگونه اتلاف قابل توجه آب، شکستگی لوله ها و هدر رفتن آب در هر نقطه را به مرکز ارتباطات مردمی (تلفن 122) اطلاع دهید.

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به نظر مردم تهران درباره صرفه جویی در مصرف آب دست یافت. 

 این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف  تحقیق
هدف کلی این تحقیق. بررسی اهمیت صرفه جویی آب در بین مردم تهران  به منظور جلوگیری از مصرف بی رویه آب است.
 
روش گرد آوری اطلاعات:
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است. نتایج نظرسنجی های گذشته این مرکز نشان می دهد که رعایت نسبت جنسی در فرآیند اجرای نظر سنجی های تلفنی بسیار مشکل و گاه (بخصوص با توجه به محدودیت زمانی) غیرممکن است. از این رو در گزارش نتایج نظرسنجی ها ارتباط بین متغیرهای مستقل از قبیل جنس و سن و تحصیلات با متغیر وابسته مهم سنجیده و از کا اسکوار (chi-square) برای محاسبه سطح معنی داری آن استفاده می شود. نتایج قابل اعتماد (در سطح معناداری 95 درصد به بالا) گزارش خواهد شد.

 جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل  1177 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد  36 درصد مرد و  64 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 26 تا 29 خردادماه 1387 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجی
1.  جنس       
2. سن          
3. تحصیلات
4. به نظر شما صرفه‌جویی یعنی چه ؟
5. در مصرف چه چیزهایی می توان صرفه جویی کرد؟ 
6. شما تا چه اندازه در مصرف آب صرفه‌جویی می کنید؟
7. در صورت عدم صرفه جویی در مصرف آب چه مشکلاتی برای مردم به وجود می آید؟
8. به نظر شما برای صرفه جویی در مصرف آب چه کار می شه کرد؟
9. به نظر شما کدامیک از رسانه ها در جهت تشویق مردم به صرفه جویی نقش مهمتری دارند؟
10. تلویزیون در جهت تشویق مردم به صرفه‌جویی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
11. را یو در این رابطه چه کار می‌توانند انجام دهد؟
12. روزنامه‌ها در این رابطه چه کار می‌توانند انجام دهند؟
13. شهرداری برای صرفه‌جویی آب چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به نظر پاسخ‌گویان در مورد صرفه جویی در مصرف آب به اجرا درآمده است. یافته های این طرح به قرار زیر است:
-64 درصد از پاسخ‌گویان زن و34 درصد مرد هستند.
-22 درصد از پاسخ‌گویان در گروه سنی 30-26  سال قرار دارند.
- 41 درصد از پاسخ‌گویان دارای مدرک تحصیلی دیپلم هستند.
- 66 درصد از پاسخ‌گویان معنی صرفه‌جویی را درست مصرف کردن می‌دانند.
- 74 درصد از پاسخ‌گویان معتقداند که در مصرف همه چیز صرفه‌جویی می کنند.
- 47 درصد از پاسخ‌گویان تا حدی در مصرف آب صرفه‌جویی می کنند.
 - 43 درصد از پاسخ‌گویان جیره بندی آب را از مشکلات عدم صرفه‌جویی آب می‌دانند .
- 71درصد از پاسخ‌گویان جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب را در صرفه جویی موثر می‌دانند.
- 94درصد از پاسخ‌گویان نقش تلویزیون را برای تشویق مردم به صرفه‌جویی موثر می‌دانند. - 70 درصد از پاسخ‌گویان نقش تلویزیون را برای تشویق مردم به صرفه‌جویی، تیزرهای تبلیغاتی می‌دانند.
-50 درصد از پاسخ‌گویان نقش رادیو را برای تشویق مردم به صرفه‌جویی، پخش برنامه های آموزشی می دانند.
- 77 درصد از پاسخ‌گویان نقش روزنامه ها را برای تشویق مردم به صرفه‌جویی، نوشتن مقالات و راهکارها می دانند.
 - 33 درصد از پاسخ‌گویان نقش شهرداری را در صرفه جویی آب، نصب تابلو و پوستر تبلیغاتی می دانند. 

جنس پاسخ‌گویان   
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1177 نفر پاسخگو 64 درصد زن و 36 درصد مرد هستند.

جدول شماره  1- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس جنس

نمودار شماره 1- پراکندگی جنسی پاسخ‌گویان

سن پاسخ‌گویان
جدول شماره 2، نشان دهنده توزیع جامعه آماری این تحقیق است. همان طور که مشاهده می شود بزرگترین گروه سنی در 1177 نفر پاسخ‌گوی این تحقیق را گروه سنی 26 تا 30 سال(22 درصد) و کوچک ترین گروه سنی را افراد 46 تا 50 سال (5 درصد) تشکیل می‌دهند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس سن

سطح تحصیلات پاسخ‌گویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3،  از میان 1177 نفر  پاسخ گو 41 درصد دیپلم و 3 درصد بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس تحصیلات

 به نظر شما صرفه‌جویی یعنی چه ؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1177 نفر پاسخ‌گو، 66 درصد مصرف بهینه و 1 درصد مصرف نکردن را معنای صرفه جویی می‌دانند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخ‌گوها بر اساس نظر آنها درباره معنی صرفه جویی

در مصرف چه چیزهایی می‌توان صرفه‌جویی کرد؟ 
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، 74 درصد از پاسخ‌گویان در مصرف همه چیز، 21 در صد در مصرف آب و 5 درصد در مصرف برق و گاز صرفه‌جویی می‌کنند.

جدول شماره 5- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس موارد صرفه‌جویی

شما تا چه اندازه در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنید؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 1177 نفر پاسخگو 47 درصد  تاحدی در مصرف آب صرفه جویی می‌کنند و 2 درصد اصلا در مصرف آب صرفه‌جویی نمی‌کنند.

جدول شماره 6- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس میزان صرفه جویی در مصرف آب

در صورت عدم صرفه جویی در مصرف آب چه مشکلاتی برای مردم به وجود می‌آید؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از میان 1177 نفر پاسخ گو 43 درصد جیره بندی آب و 5 درصد لطمه به اقتصاد کشور را از مشکلات عدم صرفه جویی آب می‌دانند.

جدول شماره 7– توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آن ها درباره مشکلاتی که بر اثر عدم صرفه‌جویی در مصرف آب به وجود می آید

به نظر شما برای صرفه جویی در مصرف آب چه کار می‌شه کرد؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، 71 درصد از پاسخ‌گویان، جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب و 1 درصد قطع صادرات آب را از راه‌های صرفه جویی آب می‌دانند.

جدول شماره 8 – توزیع  پاسخ‌گویان بر اساس راه‌های صرفه جویی در مصرف آب

به نظر شما کدام یک از رسانه‌ها در جهت تشویق مردم به صرفه‌جویی نقش مهم‌تری دارند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، 94 درصد پاسخ کویان تلویزیون و 1 درصد رادیو را برای تشویق مردم به صرفه جویی آب موثر می‌دانند.

جدول شماره 9 – توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آنها در مورد اهمیت نقش رسانه ها در ارتباط با تشویق مردم به صرفه جویی

تلویزیون در جهت تشویق مردم به صرفه‌جویی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از میان پاسخگویانی که تلویزیون را در جهت تشویق مردم به صرفه جویی موثر می دانند، 70 درصد به ساخت تیزرهای تبلیغاتی درتلویزیون اشاره کردند.

جدول شماره 10 – توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آن ها درباره نقش تلویزیون در جهت تشویق مردم به صرفه جویی

رادیو در این رابطه چه کار می‌توانند انجام دهد؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11، از میان پاسخگویانی که رادیو را در جهت تشویق مردم به صرفه جویی موثر می دانند، 50 درصد به پخش برنامه های آموزشی دررادیو اشاره کردند.

        جدول شماره 11- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آن ها درباره نقش رادیو در جهت تشویق مردم به صرفه جویی

روزنامه‌ها در این رابطه چه کار می‌توانند انجام دهند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12،  از میان پاسخگویانی که روزنامه ها را در جهت تشویق مردم به صرفه جویی موثر می دانند، 77 درصد نوشتن مقالات و راهکارها  و 6 درصد به فرهنگ سازی اشاره کردند.

جدول شماره 12- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آن ها درباره نقش روزنامه ها در جهت تشویق مردم به صرفه جویی

شهرداری برای صرفه‌جویی آب چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 13، از میان 1177 نفر پاسخگو، 33 درصد از پاسخگوها.نصب تابلو و پوستر تبلیغاتی و 6 درصد،شستشوی معابر و کوچه ها را از وظایف شهرداری در جهت تشویق مردم به صرفه‌جویی می‌دانند.

جدول شماره 13- توزیع پاسخ‌گویان بر اساس نظر آن ها درباره نقش شهرداری در جهت تشویق مردم به صرفه جویی