که مخصوصا در سال‌های اخیر موجبات مباهات و افتخار کشور ما را فراهم آورده است و بسیاری از کارشناسان این موفقیت‌ها را ناشی از ثبات مدیریت و فعالیت در فضای بدون حاشیه این مجموعه می‌دانند؛فضایی که اکنون، در معرض تاثیرپذیری‌های سیاسی و غیرکارشناسی خارج از مجموعه قرار گرفته است.
واقعیت این است که تلاش محققان جهاد دانشگاهی در 42 واحد دانشگاهی، 28 واحد در استان‌ها و 10 پژوهشکده تخصصی و دانش‌بنیان فعال تنها به موفقیت‌های پزشکی محدود نمی‌شود: از سال 59 که جهاد تشکیل شد، چه در دوران دفاع مقدس که در عرصه‌های مختلف مشکلات فناوری داشتیم و چه پس از آن که با انواع و اقسام تحریم‌ها دست به گریبان بودیم، طرح‌های متعددی در حوزه‌های مختلف علمی، فنی و مهندسی در جهاد انجام شد و رفع نیاز صنایع مختلف را به‌دنبال داشت.
مهندس طباطبایی، رئیس جهاد دانشگاهی واحد صنعتی شریف با بیان این مطلب، به همشهری می‌گوید: پژوهش‌های علمی- کاربردی، رفع نیاز‌های صنعت و آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص محور اصلی فعالیت‌های جهاد است که از زمان تشکیل جهاد در سال 59 با دستور حضرت امام به‌منظور ایجاد یک جهاد علمی در کشور همواره مورد نظر بوده است.
به این ترتیب جهاد دانشگاهی، ارگانی که دکتر طیبی، ریاست جهاد آن را از اساس یک نهاد نوآور می‌خواند و هدف از تشکیلش را تغییر در تفکر گذشته کشور در حوزه تولید فکر، تولید علم و تولید فناوری می‌داند با کوله‌باری از تجربه 3 دهه به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
روحیه جهادی
دستاورد بسیاری از نهاد‌ها براساس بودجه‌ای است که دریافت می‌کنند، اما در جهاد دانشگاهی این نیروی انسانی است که تمام کمبود‌ها را پوشش می‌دهد.
بهزاد رشیدی، مدیر روابط عمومی جهاد دانشگاهی صنعتی شریف، روحیه جهادی پژوهشگران جهاد دانشگاهی را از جمله مهم‌ترین عوامل موفقیت این نهاد معرفی می‌کند و به همشهری می‌گوید: دوستان ما در جهاد همواره با کمترین بودجه و امکانات کار کرده‌اند و امکانات جهاد دانشگاهی از بسیاری از مراکز تحقیقاتی کمتر بوده است ولی دستاورد‌های جهاد دانشگاهی همواره کاربردی و در خدمت رفع نیاز‌ها بوده و با بسیاری از مراکز قابل مقایسه نیست.
دکتر صادقی، معاون پژوهشی پژوهشکده ابن‌سینا نیز این روحیه را اینچنین توصیف می‌کند: افرادی که در جهاد فعالیت می‌کنند اینجا را خانه خودشان می‌دانند و کسانی که در جهاد ماندگار شده‌اند در بند وقت و ساعت اداری نیستند و هدفشان فقط انجام کار است و روز تعطیل و غیرتعطیل برایشان تفاوتی ندارد.
البته علاوه بر روحیه جهادی این جهاد‌گران علم، فاکتور‌های دیگری را نیز باید در این امر دخیل دانست. مواردی چون ارزش قائل شدن برای مالکیت معنوی؛ «به‌طور کلی در کشور ما مرسوم است که محقق تحقیق خود را می‌کند و مثلا یک نرم‌افزار می‌نویسد یا یک طرح صنعتی ارزنده ارائه می‌کند، اما سیستم جایگاه ارزنده‌ای برای محقق در نظر نمی‌گیرد و به این بهانه که هزینه لازم برای این تحقیق از سوی ما تامین شده است، محقق در سود طرح خود چندان سهیم نمی‌شود در حالی‌که در بسیاری از کشور‌های پیشرفته این محقق است که بیشترین سود را از انجام یک طرح علمی به دست می‌آورد.»
دکتر صادقی در ادامه می‌افزاید: یکی از علل موفقیت جهاد و انگیزه محققانش دوری از چنین تنگ‌نظری‌ها و در نظر گرفتن حق مالکیت معنوی افراد است به‌‌طوری‌که وقتی یک طرح به تولید محصول می‌انجامد بخش عمده سهام به محقق تعلق می‌گیرد.
کسب دانش فنی طراحی و ساخت واحد‌های نفت و پتروشیمی، توانایی ساخت دکل‌های حفاری و تجهیزات کنترلی چاه‌های نفت، کسب دانش فنی طراحی و ساخت تجهیزات حمل‌ونقل ریلی، کسب دانش فنی طراحی و ساخت کارخانجات صنایع فلزی و غیرفلزی، حل مشکلات آلودگی کارخانجات ذوب مس، ساخت فرستنده‌های موج متوسط رادیویی و... نمونه‌ای از فعالیت‌های انجام شده از سوی محققان جهاد دانشگاهی است؛
فعالیت‌هایی که عموما کاربردی هستند و کارفرمایی خاص دارند و از قضا انجام این طرح‌هاست که منبع مالی این نهاد به شمار می‌رود.
داشتن کار‌‌فرما در کار‌های پژوهشی نکته‌ای است که دکتر صادقی از آن به‌عنوان یکی از دلایل موفقیت طرح‌های تحقیقاتی جهاد یاد می‌کند؛
متأسفانه در ایران اختصاص منابع مالی برای طرح‌های تحقیقاتی مانند قیف است، یعنی گرفتن پول از دولت بسیار سخت است اما وقتی که پول را گرفتی دیگر کسی به چگونگی هزینه‌کردن آن کاری ندارد، اما تجربه ما ثابت کرده که داشتن کار‌‌فرما در کار‌های پژوهشی بسیار مفید است چون در قبال دریافت پول ملزم به پاسخگویی و ارائه کار در زمان معین هستی.
وی با بیان اینکه وابستگی به بودجه دولت در کار‌های تحقیقاتی می‌تواند آفتی در این حوزه باشد، به همشهری می‌گوید: اگر محققان به بودجه دولت وابسته باشند، کمترین مشکلی که در بودجه‌های نفتی کشور پیش بیاید منجر به کاهش قدرت مانور پژوهشگران می‌شود، درحالی‌که جهاد دانشگاهی یک ارگان خودگردان است و حد‌اکثر 10 تا 20 درصد از بودجه خود را به‌صورت کمک از دولت دریافت می‌کند و مابقی از محل ارائه خدمات و اجرای طرح‌ها تامین می‌شود.
سیاست از کار جداست
«جهاد دانشگاهی متشکل از اعضایی است که اصول ثابتی را مد نظر دارند و طبق اساسنامه عمل می‌کنند. پایبندی به سیاست‌های کلی نظام، اطاعت از رهبری و حمایت از دولت همواره در دستور کار جهاد قرار دارد.»
کاظم حسینی، مدیر‌کل روابط عمومی جهاد دانشگاهی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این مطلب، فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و اشتغال‌زایی را از مهم‌ترین برنامه‌های جهاد دانشگاهی عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: در تمام سال‌هایی که ما فعالیت داشته‌ایم دستاورد‌های جهاد دانشگاهی منافع کلانی برای کل مملکت در پی داشته است.
اظهارات حسینی از سوی دیگر محققان این نهاد نیز تایید می‌شود؛ یکی از علل موفقیت جهاد دانشگاهی در سال‌های اخیر آن بوده که بحث‌های سیاسی در کار ما دخیل نشده است و همه افراد با گرایش‌های مختلف سیاسی کار خود را انجام داده‌اند چون ما احساس می‌کنیم وظیفه ما چیز دیگری است.
مهندس طباطبایی که ریاست پژوهشکده توسعه فناوری جهاد دانشگاهی را نیز بر عهده دارد، ادامه می‌دهد: موفقیت‌های جهاد دانشگاهی حاصل ثبات مدیریتی و حمایت همیشگی رهبر و دولتمردان در برهه‌های مختلف زمانی بوده است و محققان جهاد دانشگاهی هم طبیعتا ممکن است گرایش‌های سیاسی مختلفی داشته باشند، اما در نهایت این گرایش‌ها در کار ما دخالتی ندارد و همه ما در خدمت کشور هستیم.
دکتر صادقی نیز با انتقاد از تغییر مدیریت‌هایی که در نهایت منجر به اعمال تغییر تا پایین‌ترین سطوح یک مجموعه می‌شود، ثبات مدیریتی را یکی از علل موفقیت جهاد دانشگاهی می‌داند و تصریح می‌کند: گاهی اوقات در برخی مجموعه‌ها دیده می‌شود که مدیر جدید برای اینکه نشان دهد تغییری انجام شده تمام فعالیت‌های پیشین را زیر سؤال می‌برد اما در جهاد دانشگاهی مدیریت ثبات دارد و اگر به دلایلی مثلا شرایط خاصی که برای یک مدیر پیش می‌آید (مثل ادامه تحصیل) تغییری انجام شود، مدیر جدید حتی اگر گرایش‌های دیگری داشته باشد به هیچ‌وجه در پی کن‌فیکون کردن تمام فعالیت‌ها نیست و اهداف از پیش تعیین‌شده و براساس اساسنامه ادامه پیدا می‌کند.
