ارزش معاملات بورس به اوج سه‌ماهه رسید | جدال نفسگیر در بورس تهران

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، هفتمین صعود متوالی شاخص بورس نیز ثبت شد و در اولین روز از ثلث سوم سال، نماگر سهام با رشد ۶/ ۱ درصدی به محدوده یک میلیون و ۳۶۶ هزار واحدی صعود کرد. در این میان تقابل سنگین میان خریداران و فروشندگان، ارزش معاملات خرد این بازار را به اوج ‌سه ماهه رساند. در وضعیت فعلی علاوه‌بر جذابیت قیمت‌ها، بهبود عملکرد بازارهای جهانی به‌عنوان محرک جدی شرکت‌ها مطرح است. ضمن اینکه در هفته جاری گزارش عملکرد ماهانه از حیث دریافت اطلاعات جدید در سطح کنونی ارز حائز اهمیت خواهد بود.

نخستین روز کاری آذرماه با رشد ۶/ ۱ درصدی شاخص کل بورس تهران دنبال شد تا برای هفتمین روز متوالی به لطف بهروزی بازارهای جهانی و افت سنگینی که سهام در ماه‌های اخیر شاهد آن بود، عملکردی مثبت را در تمامی نماگرهای خود به ثبت برساند. با این حال رشد شاخص کل این بازار تا سطح یک میلیون و ۳۶۶ هزار واحد در حالی روی داده که تقابل شدید میان خریداران و فروشندگان سهام ارزش دادوستدها را به اوج سه ماهه رساند. در عین حال شاهد سبک شدن صف‌های خرید و فروش در کلیت بازار بودیم که نوید جایگزینی منطق با هیجان را می‌داد.

به این ترتیب در حالی که بسیاری از نمادهای بازار در روزهای گذشته درگیر صف‌های فروش یا خرید بودند و در این میان همین صفوف سبب می‌شد تا نوعی از هیجان را در جریان معاملات بازار سهام شاهد باشیم، در خلال معاملات روز شنبه شاهد آن بودیم که بسیاری از این صف‌ها در ساعت نخست معاملات کم کم برچیده شد و حجم نامتناسب سفارش‌ها با عرضه‌ها و تقاضاها در طرف مقابل به سطح مطلوب رسید. نتیجه این امر رشد ۶/ ۱ درصدی میانگین ارزش شرکت‌های بورسی بود که شاخص کل این بازار را ۲۱ هزار و ۲۳۵ واحد افزایش داد حاصل آن ورود نماگر اصلی بازار سهام به کانال یک میلیون و ۳۶۶ هزار واحدی بود.

• ارزش معاملات سهام در اوج سه ماهه

با نگاهی به جریان معاملات روز گذشته و آنچه که در یک هفته اخیر روی داد، بیراه نیست اگر بگوییم که حالا و پس از یک دوره تقریبا ۴ ماهه طولانی از ریزش قیمت‌ها، رشد اخیر سبب شده تا دوباره موجی از امید به جریان معاملات بازار سهام بازگردد. دقیقا به همین دلیل بوده که در طول ۷روز معاملاتی اخیر هیچ روز منفی در جریان عملکرد بورس به ثبت نرسیده است.

فرابورس نیز در طول همین مدت همانند بورس روندی رو به جلو را شاهد بوده و اگرچه به دلیل وجود نمادهای بازار پایه در بعضی روزها کمتر از بورس پیروی کرده با این حال به‌طور کلی هفته پایانی آبان ماه روندی رو به جلو را ثبت کرده است. خروجی چنین تغییراتی سبب شده تا در روز گذشته شاهد افزایش ارزش معاملات به حدود ۱۷ هزار و ۱۴۶ میلیارد تومان باشیم که بیشترین میزان از ۱۰ شهریورماه بوده است.

در فرابورس نیز جمع معاملات خرد در تابلوهای اصلی و پایه به حدود ۴۵۹۶ میلیارد تومان رسید که هر دو این مقادیر نسبت به روزهای گذشته روندی رو به رشد را نشان می‌دهند. به هر روی آنچه سبب شده تا در روزهای اخیر بازار سرمایه با موج جدیدی از تقاضا مواجه شود نکات متعددی است که پاره‌ای از آنها در ادامه توضیح داده خواهد شد.

• نقش دلار در  تغییرات

اگر بخواهیم مهم‌ترین عامل از میان عوامل رشد اخیر را به اختصار بیان کنیم بدون شک نقش دلار در شروع زوال روند نزولی چهار ماه اخیر قابل توجه است. بازار سرمایه که پس از شروع ریزش قیمت‌ها در دهه سوم مرداد در حالی حدود ۹۰۰ هزار واحد از ارتفاع خود را از دست داد که در طول همین مدت قیمت دلار طی یک رشد تند و تیز تا حدود ۳۲ هزار تومان افزایش یافت.

این وضعیت سبب شد تا افت ارزش دلاری سهام مورد معامله در کشور نسبت به کاهش ریالی آن افزایش بیشتری را شاهد باشد که برآیند آن به جذابیت سهام شرکت‌ها، مخصوصا آنها که درآمد دلاری کسب می‌کنند، انجامید. اینکه این جذابیت تا چه حد ناشی از خوشبینی بازار به صحت P/ E آینده نگر حدود ۱۰ واحد است و آیا این خوشبینی با توجه به مختصات اقتصاد ایران صحت دارد یا خیر، در این گزارش محل بحث نیست با این حال آنچه که واضح است این است که بازار فعلا با همین تحلیل قصد خرید میزان بیشتری از سهام را دارد. از لحاظ رفتاری نیز کاملا طبیعی است که پس از یک دوره طولانی اعمال فشار از جانب فروشندگان حالا گوی  و میدان پس از چهارماه به دست خریداران بیفتد تا زور آزمایی عرضه و تقاضا به سبزپوشی تابلوهای معاملاتی در بورس و فرابورس منتهی شود.

• بال جهانی صعود سهام

اما در کنار عامل داخلی دلار این روزها قیمت‌های جهانی هم توانسته‌اند تاثیری قابل‌توجه بر عملکرد پیش روی شرکت‌ها بگذارند. در روزهای گذشته ضعف دلار در کنار احتمال افزایش تقاضا در بازارهای جهانی که خود ناشی از افزایش خوشبینی‌ها به مهار کرونا است، سبب شده تا قیمت در بسیاری از کالاهای اساسی مانند فلزات اساسی و رنگین و محصولات پتروشیمی افزایش یابد. این متغیر در صورتی که شاهد افت مقداری فروش (این احتمال قوی نیست) در شرکت‌های دلاری بازار سهام نباشیم به افزایش درآمد زایی شرکت‌ می‌انجامد.

به نظر می‌رسد دلیل اصلی اقبال فعالان حقوقی بازار سهام نسبت به بسیاری از نمادها در روزهای اخیر نیز از این مساله سرچشمه گرفته که وقوع کرونا، سیاست‌های پولی انبساطی و تغییری که انتظار می‌رود از اواسط سال آتی میلادی در سطح تقاضای جهانی شاهد باشیم، بر جذابیت شرکت‌ها در شرایط فعلی افزوده است.

• بورسی‌ها زیر ذره بین کدال

عامل دیگری که در روزهای اخیر سبب شده تا بازار در هفته اخیر با روی خوش به استقبال آذر ماه برود، امید به گزارش‌های خوب ماهانه است که توانسته کف تحلیل امنی را برای بسیاری از نمادهای بازار سرمایه ایجاد کند. اگرچه این عامل از سرمایه‌گذاری به سرمایه گذار دیگر متفاوت است با این حال نبود تغییری که بتوان آن را در جریان فعالیت شرکت‌ها معنادار تلقی کرد در کنار تقلیل انتظارات تورمی ناشی از کاهش ریسک‌های سیستماتیک مشرف بر اقتصاد ایران، می‌تواند بازار را برای تداوم روند صعودی در روزهای پیش رو آماده کند. اگرچه تا لحظه نگارش این گزارش تعداد اندکی از نمادها عملکرد ماهانه خود را روی تارنمای کدال منتشر کرده‌اند با این حال در همین تعداد اندک نیز نحوه عملکرد شرکت‌ها به‌طور کلی بد نبوده است. از شرکت‌هایی نظیر «غزر» و «سقاین» که ارزش ریالی فروش افزایشی قابل توجه داشته و نمادهایی نظیر «دسبحا» که ماهیت سرمایه‌گذاری دارند و نسبت قیمت به خالص ارزش دارایی‌های بالایی ندارند.

• از چاله دلار به چاه «خودرو»

روز گذشته اگرچه تعداد صف‌های خرید و فروش همچنان قابل توجه بود با این حال وزن آنها نسبت به کل نمادهای موجود در بازار کاهش بیشتری داشت. همین امر سبب شد تا نسبت به روزهای قبل بازار متعادل تری را نظاره‌گر باشیم.

 بر این اساس طی روز شنبه از میان ۳۳۷ نماد معامله شده در بورس تهران ۳/ ۱۶ درصد نمادهای بازار شاهد تشکیل صف خرید بودند. ارزش این صفوف خرید جمعا حدود ۹۴۴ میلیارد تومان بود. در مقابل این میزان تقاضای اشباع شده اما صف فروش‌های ۱۱۲۱ میلیارد تومانی وجود داشت که این میزان در ۳۷ درصد از کل نمادهای معامله شده در این روز تقسیم شده بود. در این میان نکته‌ای که بسیار خودنمایی می‌کرد ارزش ۱۸۵ میلیارد تومانی صف‌ فروش در نماد «خودرو» بود که توانست از لحاظ روانی جریان حاکم بر بازار سهام را در روز گذشته دستخوش تغییر کند. در حالی که این نماد نه از لحاظ عملکرد مالی وضعیت مطلوبی دارد و نه اصلا در چندسال گذشته توانسته حتی یک بار در مجمع سودی درخور میان سهامداران تقسیم کند، مشخص نیست که چرا برخی تریبون‌دارهای بازار سهام سعی در القای لیدری این نماد در بازار را دارند و تا این حد به عرضه و تقاضای سفته بازی در آن وزن می‌دهند. تمامی این رویدادها در حالی رخ داده که در وضعیت کنونی بازار از نمادهای دارای پشتوانه بنیادی خالی نشده است. به رغم آنکه درخصوص وقوع این پدیده و سابقه تاریخی آن نظرات و دلایل گوناگونی وجود دارد، با این حال آنچه که مسلم است این است که پرطرفدار یا همه گیر شدن یک پدیده به هیچ روی دلیلی بر منطقی بودن آن نیست.

اینکه بازار تا کی باید چوب این کژتابی‌ها را بخورد موضوعی است که حداقل تاکنون آینده روشنی برای آن ترسیم نشده اما سرانجامش هرچه باشد حکایت از سایه سنگین رفتار توده‌وار در نماد «خودرو» و خطرات بالقوه‌ای دارد که در روزهای پیش رو می‌تواند روند نوپای صعودی بورس را تهدید کند.