یا خانه‌ای که شبیه توالت طراحی شده یا حتی توالتی که تنها با شیشه ساخته شده، موضوع چندان غریبی نیست. مدیران و برنامه‌ریزان شهری با ایده‌های متفاوت سعی دارند نگاه عامه را به پدیده توالت و سرویس بهداشتی، به‌خصوص در اماکن عمومی، تغییر دهند.
بزرگ‌ترین مشکل سرویس‌های بهداشتی در اماکن عمومی ایران، کمبود آن نیست بلکه نحوه رسیدگی و نگهداری آن است. این اعتقاد صمد ذواشتیاق، معمار و شهرساز است.
دلیل اینکه با او درباره وضعیت سرویس‌های بهداشتی شهری در ایران و دیگر کشورها گفت و گو کردیم به‌جز تخصص او در شهرسازی، این بود که ذواشتیاق چند سال پیش از اقدام سازمان زیباسازی شهر تهران در ساخت سرویس‌های بهداشتی در نقاط پرتردد تهران به شدت استقبال کرد و حتی طراحی و جانمایی آنها را ستود.
حدود 3 سال از آن نهضت ساخت سرویس‌های بهداشتی گذشته و گشتی در شهر نشان می‌دهد که بیشتر این سرویس‌ها یا شرایط خوبی ندارند یا تعطیل شده‌اند.
ذواشتیاق می‌گوید: مشکل اصلی این است که به موضوع نگهداری سرویس‌ها در ایران توجهی نمی‌شود و همین موضوع هم باعث می‌شود تا این سرویس‌ها به تدریج از کار بیفتند و به ناچار تعطیل شوند.
در واقع چون از همان اول فکر اساسی برای نگهداری و رسیدگی به آنها نمی‌شود محکوم به تعطیلی هستند.
اما به گفته او در کشورهای توسعه‌یافته کسی را دائما ناچار به نگهداری از یک سرویس بهداشتی عمومی نمی‌کنند، در واقع یک سامانه پشتیبانی برای تمام توالت‌های عمومی طراحی و اجرا می‌شود و همان سامانه مسئول پاسخگویی درباره مشکلاتی است که برای تمام سرویس‌های بهداشتی عمومی به‌وجود می‌آید.
او سپس به مثالی از آلمان می‌‌پردازد و می‌افزاید: در آلمان در یک مسیر خارج شهر معمولا در پارکینگ‌ها سرویس بهداشتی ساخته شده که وقتی به آنجا می‌روی می‌بینی همه چیز سر جایش است؛
دستمال کاغذی و مایع دستشویی به اندازه کافی موجود است و توالت هم بسیار تمیز و نظافت شده است، در این بین قلکی هم برای انداختن سکه و پرداخت هزینه استفاده در آن تعبیه شده است.
به گفته او، روش نگهداری این سرویس‌ها به این صورت است که شرکت یا مجموعه‌ای مسئولیت نگهداری آنها را به‌عهده گرفته و به نسبت تراکم استفاده، در روز یک یا چند بار به سرویس‌های یک مسیر سر می‌زند و همه چیز آن را کنترل می‌کند. در نهایت هم پول‌های صندوق را خالی می‌کند و می‌رود.
ذواشتیاق این موضوع را مهم‌ترین کمبود توالت‌های عمومی تهران و دیگر شهرهای ایران می‌داند و اعلام می‌کند که به هر حال شهرداری یا باید برای نگهداری و اداره این سرویس‌ها یارانه بدهد و یا اینکه کاری کند که از خود توالت‌ها خرج نگهداری آنها را در بیاورد و یکی از راه‌های تجربه شده را برای نگهداری از سرویس‌های بهداشتی انتخاب کند.
جایگاه سرویس بهداشتی در شهرسازی
صمد ذواشتیاق محل ایجاد سرویس بهداشتی در شهر را در مراکز خرید و اطراف آن، پارک‌ها و مناطق پرتردد شهر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: البته چند دهه پیش در مناطقی مانند بهارستان، توپخانه، بازار و خیابان جمهوری سرویس‌های بهداشتی ساخته شد که البته هنوز هم هست، اما فرسوده و کثیف است.
در شهرهای کوچک‌تر هم شهروندان از سرویس‌های بهداشتی مساجد استفاده می‌کردند. اما ساخت سرویس بهداشتی در تهران مدت‌ها فراموش شد یا آنقدر کمرنگ شد که از شتاب رشد جمعیت عقب ماند.
یک نکته دیگر در مورد سرویس‌های بهداشتی در تهران و کلانشهرها این است که براساس قوانین ساخت مجتمع‌های تجاری، همه این مجتمع‌ها دارای سرویس بهداشتی عمومی هستند اما در آنها بسته است و فقط مغازه‌دارها اجازه استفاده از آنها را دارند.
دلیل آن هم این است که شیوه مناسبی برای نگهداری آنها اجرا نمی‌شود و مسئولان پاساژها و مجتمع‌ها برای سالم ماندن آنها، تنها به مغازه‌داران اجازه استفاده می‌دهند.
این در حالی است که اگر توالت‌های عمومی تمام مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید روی شهروندان باز باشد و در عوض به خوبی از آنها نگهداری شود، بخش بزرگی از مشکلات حل می‌شود.
برنامه‌های فانتزی
تقریبا همه از برگزاری نمایشگاه، برنامه‌های هنری، طراحی‌های متفاوت و شکیل و حتی برپایی مراسمی به نام روز توالت با خبرند، اما هدف از این برنامه‌ها چیست؟ ذواشتیاق خاطرنشان می‌کند که کلا در شهرهای جهان تلاش می‌شود تا نگاه به سرویس‌های بهداشتی تغییر کند.
او مثالی هم می‌زند: اگر شما خودروی خود را کنار جوی تمیزی پارک کرده باشید، هیچگاه به‌خود اجازه نمی‌دهید زباله‌های ماشین را داخل جوی تخلیه کنید اما اگر جوی کثیف باشد دیگر دلیلی برای تمیز نگه‌داشتن نمی‌بیند.
در مورد سرویس‌های بهداشتی هم همین مثال صادق است. به این معنا که وقتی ساختمان یک سرویس بهداشتی بسیار شکیل و زیبا طراحی شود و حس خوبی را به استفاده‌کنندگان منتقل کند، ناخودآگاه شهروندان را به استفاده صحیح و نگهداری از آن ترغیب می‌کند.
سرو غذا در یک رستوران چینی و فضای خاص آن
یک رستوران چینی اخیرا به مشتریان خود در فضایی شبیه به توالت غذا و سرویس می‌دهد! شینهوا گزارش داده که اخیرا در شهر هانگ ژو در استان ژجیانگ چین رستورانی به سبک توالت و دستشویی افتتاح شده است و به مشتریان خود در فضایی مانند آن غذا می‌دهد.
این رستوران که صندلی‌های آن درحقیقت توالت فرنگی هستند از اول ماه ژوئن کار سرویس‌دهی به مردم این منطقه از چین را آغاز کرده است.
براساس این خبر، غذاها در این رستوران در ظروفی که به شکل وسایل مورد استفاده در توالت هستند برای مشتریان آن سرو می‌شود و مشتریان خاص خود را دارد.
این رستوران اگرچه در ظاهر بسیار عجیب است، اما به دلیل تفاوت در طراحی مورد استقبال زیاد قرار گرفته است.
